Türkiye’de adalet ilkesi bakımından yükseköğretimde finansman politikası: kim faydalanıyor? kim ödüyor?

Eğitimin bireylerin kazanma kapasiteleri ve iktisadi büyüme üzerinde güçlü bir etkisinin bulunduğu konusunda görüş birliği bulunan iktisatçılar, insana beşeri sermaye olarak yaklaşmışlardır. Bu yaklaşım, eğitim yatırımlarını arttırmıştır. Bu artış, eğitimde adalet düşüncesinin de tartışılmasına neden olmuştur.Gelişimi oldukça uzun bir süreci kapsayan bu düşünce, toplumsal sınıfı ve kökeni ne olursa olsun insanların diğer insanlarla aynı hak ve özgürlüklere sahip olması biçiminde tanımlanmaktadır. Böyle bir adalet anlayışı, hem yükseköğretime kayıt olmayı, hem de yükseköğretimi tamamlayabilmeyi kapsar. Oysa araştırmalarda, eğitim olanaklarından yararlanmada bireylerin sosyal ve ekonomik durumları ile finansman politikalarının etkili olduğu görülmüştür. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de adalet ilkesine hizmet edecek yükseköğretim finansman politikası için teknik bir çerçeve oluşturmaktır. Çalışmanın sonucunda, Türkiye’de üst gelir gruplarına ait bireylerin yükseköğretim harcamalarından daha fazla faydalandığı, alt gelir gruplarına ait bireylerin vergi gelirleri içinde önemli bir paya sahip olduğu halde çok daha az faydalandığı ve bu sonucun da son otuz yılda pek bir değişikliğe uğramadığı görülmüştür.

The financial policy in higher education in the view of principle of equity in Turkey: who benefits? who pays?

Theeconomists,whohaveconsensusontheapproachthattheeducationhasastrongeffectontheacquisitioncapacity and economic growth, think people as human capital. This approach has increased investment in education. This increase in education has led discussion on the idea of equity. This ideawhich has a quite long development process, is defined as people have the same rights and freedom regardless of their social class and origin. This kind of idea covers both registering and completing higher education. But, it is seen in researches that social and economic status of individuals, and financial policies have an affect on taking the advantage of educational opportunities. The aimof this study is to create a technical framework for the financial policy of higher education that will serve for equity principle in Turkey. At the end of this study it is seen that people who belong to higher income groups benefit from spendings for higher education than people who belong to lower income groups, although they have on important ration in tax income, and this hasn’t been change for the last thirty years.

PDF

___

Abbot, A. ve Leslie, D. (2004). Recent Trends in Higher Education Applications and Acceptances. Education Economics, April, 12(1), 67-86
Adıyaman, A. (2004). Türkiye'de Yükseköğretim Yapısının Ekonomik Analizi ve Maliyet Düşürücü Önlemler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir
Aslan, M.H. (1998). Hizmet Ekonomisi. Bursa; Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti.
Aslan, M.H. (2002). Eğitim Finansmanının Ekonomi Politiği ve Yükseköğretimde Adil ve Etkin Finansman Politikaları. Liberal Düşünce Dergisi, 7(28), 225-246
Aslan, M.H. (2003). Türkiye’de Yükseköğretimin Finansmanının Ekonomi Politiği. Liberal Düşünce Dergisi, 7(29), 189-220
Ataç, E. (1978). Fayda-Maliyet Analizi. Eskişehir İktisadi Ticari İlimler Akademisi Dergisi, Ocak, 14(1)
Berger, M.C. ve Kostal,T. (2002). Financial Resources, Regulation and Enrollment in US Public Higher Education. Economics of Education Review, 21(2), April, 101-10.
Bishop, J. (1989). The Effect of Public Policies on The Demand For Higher Education. The Journal of Human Resources, 12(3), 285- 397
Blöndal, S, S. Field ve N. Girouard (2000). Investment in Human Capital Through upper-Secondary and Tertiary Education. OECD Economics Studies, 34(1), 42-89
Bowen, W.G. (2004). Lecture II: The Quest for Equity: Class (Socio-Economic Status) in American Higher Education. The Thomas Jefferson Foundation Distinguished Lecture seies University of Virgina, April, ABD
Bray, M. ve Kwok, P. (2003). Demand for Private Suooplemantary Tutoring: conceptual considerations and sosyo-economic patterns in Hong Kong. Economics of Education Review, 22, 611-620
Brunella G. ve Checchi, D. (2005). Estimation Of Educational Borrowing Constraints Using Returns To Schooling. Journal of Political Economy, 112(1)
Cohn, E. (1979). The Economics of Education. Cambridge: Ballinger Publishing
Coombs, P. ve Hallak, J. (1994). Bir Sistem Olarak Eğitim, Eğitim Ekonomisi: Seçilmiş Yazılar. Çev. Yüksel Kavak ve Berrin Burgaz, Ankara: Pegem Yayınları
Duchesne, I. ve Nonneman,W. (1998). The Demand for Higher Education in Belgium. Economics of Education Review, 17(2), 211-218
Eğitim-Sendikası (2004). Türkiye’de Üniversite Öğrencilerinin Ekonomik-Sosyal Durumları. Eğitim Sendikası Yayınları, Ankara
Ekinci, C.E. (1999). Hacettepe ve Erciyes Üniversiteleri Öğrencilerinin Yükseköğretim Finansmanına İlişkin Görüşlerinin Öğrencilerin Sosyo-Ekonomik Özellikleri Temelinde Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara
Ekinci, C.E. (2009). Türkiye’de Yükseköğretimde Öğrenci Harcama ve Maliyetleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34 (154), 119-133
Ermisch, J. ve Francesco, M. (2001). Family Matters:Impacts of Family Backround on Educational Attainments. Economica, 27(68), May, 137-156
Fernandez, R. ve Rogerson, R. (1995). Public Education and Income Distribution: a Dynamic Quantitative Evaluation of Education-Finance Reform. American Economic Rewiev, 88(4), September, 813-833
Fernandez, R. ve Rogerson, R. (2003). Equity and Resources: An Analysis of Education Finance Systems. Journal of Political Economy, 111(4), August, 858-897
Gustman, A.L. ve Pidot, G.B. (1973). Interactions Between Educational Spending and Student Enrollment. Journal of Human Resources, Winter, 8(1), 3-23
Hansen, W.L. ve Weisbrod, B.A. (1969). The Distribution of Costs and Direct Benefit’s of Public Higher Education: The Cafe of California. The Journal of Human Resources, Spring 4(2), 176- 191
Heath, J.A. (1998). The Financing and Provisioning of Education and Heatlth Services in Developing Countries: Review Article. Economics of Education Review, 17(3), June, 359-362
Kanellopoulos, C. ve Psacharopoulos, G. (1997). The Analytics Of The Pricing Of Higher Education And Other Services InWhich The CustomersAre İnputs. The Journal of Political Economy, June, 103(3), 573-585
Kesik, A. (2005). Yükseköğrenimde Yeni Bir Finansman Modeli Önerisi: Bütünsel Model. Maliye Bakanlığı, Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı Yayın No:2003/362, Ankara
Lewis, D.R ve Dündar, H. (2002). Equity Effects of Higher Education in Developing Countries: access, choice and persistence. Higher Education in Developing World: Changing Contexts and Institutional Responses, USA: Greenwood Publishing Group, Incorporated, 169-193
Masters , S.H. (1969). The Effect of Family Income on Children’s Education Some Findings on Inequality of Oppotunity. The Journal of Human Resources, Spring, 4(2), 158-175
Meuret, D. (2001). A System of Equity Indicators for Educational Systems, In Pursuit of Equity in Education. Using International Indicators to Compare Equity Policies, USA: Kluwer Academic Publishers, 133-164
Miller, S.I (1977b). Defining Equality of Educational Opportunity”. Induroduction to The Socialogy of Education, 161-184
Miller, S.I (1977a ). Social Class and Educational Outcomes. Induroduction to The Socialogy of Education, 44-72
Mora, J.G. ve Garcia, A. (1999). Private Costs of Higher Education in Spain. European Journal of Education, 34(1), 95-110
Oliveria, T. ve Pereira, P. (1999). Who Pays The Bill? Study Cost and Students Income In Portuguese Higher Education. European Journal of Education, 34(1), 111-121
Osterbeek, H. (1998). An Economic Analysis of Student Financial Aid Schemes. Europen Journal of Education, 33(1), March, 21-30
Pınar, A. (2004). Vergiyi Kimler Ödüyor ve Harcamalardan Kimler Yararlanıyor? TÜSEV Yayınları, Ankara Psacharopoulos, G ve Woodhall, M. (1985). Education for Development: an analysis of ınvestment choices. Oxford University Press
Psacharopoulos, G. ve Papakonstantinou, G. (2005). The Real University Cost in a-Free-Higher Education Country. Economics of Education Review, 24, 103-108
Psacharopoulos, G. ve Patrinos, H.A. (2004). Returns to Investment in Education: a further update. Education Economics, August, 12(2), 113-118
Qıuheng S. ve Delin,W. (2004). Credit: a new perspective for solving the contradiction between equity and efficiency in higher education. Chinese Education and Society, 37(1), February, 72-88
Rozada, M.G. ve Menendez, A. (2002). Public University in Arjantina: subsidizing the rich?. Economics of Education Review, 21, 341-351
Sauer, R. ( 2004). Educational Financing and Lifetime Earning. Review of Economic Studies, 71,1189- 1216
Siphambe, H.K. (2000). Rates of Return to Education in Bostwana. Economics of Education Review, 19(3), June, 291-300
Stiglitz, J.E. (1994). Kamu Kesimi Ekonomisi, İkinci Baskı, Çev: Ömer Faruk Batırel, Marmara Üniversitesi Yayını
Tansel, A. ve Bircan, F. (2006). Demand for Education in Turkey: a tobit analysis of private tutoring expenditures. Economics of Education Review, 3 (25), 303-313
TED (2005). Türkiye’de Üniversiteye Giriş Sistemi Araştırması ve Çözüm Önerileri. Türk Eğitim Derneği Yayınları, Ankara
Türk Eğitim- Sen (2005). Üniversiteli Olmanın Maliyeti. Türk Eğitim Sendikası Yayınları, Ankara
Vawda, A. (2001). Human Development Network, Education Team, and, East Asia and Pacific Regio: human development sector unit. The World Bank, Washington, DC, 34-28
MB (2009). Gelirler Genel Müdürlüğü Bütçe Gelirleri Faaliyet Raporu. (12 Mart 2010) (http//www.bumko.gov.tr)
OECD (2009). Education at a Glance. (17 Mart 2010) (http//www.oecd.org)
TÜK (2005). Eğitim Harcamaları İstatistikleri. (7 Ağustos 2006) (http//www.tuik.gov.tr)
YÖK (1997). Üniversite Öğrencileri Aile Gelirleri, Eğitim Harcamaları, Mali Yardım ve İş Beklentileri Araştırması. Ankara (2 Kasım 2007) (http//www.yok.gov.tr)
YÖK (2005). Türk Yükseköğretiminin Bugünkü Durumu. Kasım, Ankara, (2 Ocak 2008) (http//www.yok.gov.tr)
YÖK (2007). Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi-Taslak Raporu. Haziran, Ankara, (2 Ocak 2008) (http//www.yok.gov.tr)
YÖK (2007). Vakıf Üniversiteleri Raporu. Kasım, Ankara, (2 Ocak 2008) (http//www.yok.gov.tr)