The Modal Adverbs "Mutlaka" and "Kesinlikle" in the Context of Directives and Deontic Modality in Turkish
Yükümlülük kipliği genellikle anlambilimsel özellikleri bağlamında incelenmiş ve edimbilimsel kullanımla ilgili bağlantısı sistematik bir biçimde kurulmamıştır. Bu yazıda dilsel görünümler ile edimbilimsel kullanımı incelik kuramı çerçevesinde ilişkilendirmek amacıyla yükümlülük kipliği için bir gösterimsel model sunulmakta ve yükümlülük kipliğinin konuşucudan ve 'diğer 'den (İng. other) olmak üzere iki ayrı gösterimsel merkezi olabileceği ileri sürülmektedir. Model yönlendirme sözeyleminde 'mutlaka' ile 'kesinlikle' kiplik belirteçleri incelenerek açıklanmaktadır. Çalışmada iki belirtecin kullanımı özellikle yasaklama ve izin vermeme sözeylemlerinde incelenmiş ve Türkçede yükümlülüğün ifadesinin pozitif incelik stratejileri, kesin yasaklamanın ise negatif incelik stratejileri içerebileceği öne sürülmüştür. Türkçede yükümlülüğün güçlendirilmesi (örneğin, 'Bunu mutlaka yap') ortak yargı, bilgi, vb. kaynaklara dayandırılabilirken, yasaklama (örneğin, 'Bunu yapma') daha yüz kızartıcı bir sözeylem (İng. face-threatening act) olarak görünmektedir. Bu nedenle yasaklama konuşucunun tutum ya da yargılarını ifade eden 'kesinlikle' belirteci ile güçlendirilmektedir.
Yönlendirme Sözeylemi ve Yükümlülük Kipliği Bağlamında "Mutlaka" ve "Kesinlikle" Kiplik Belirteçleri
The study of deontic modality has largely concentrated on the semantics of linguistic forms with little systematic discussion of its connection to pragmatics. This paper aims to sketch a deictic model for describing linguistic form in deontic modality for the purpose of linking linguistic forms to pragmatic usage within a politeness-theoretic perspective. The model is based on the idea that deontic modality may distinguish between deictic centres consisting of the speaker and the 'other.' The model is illustrated in the context of two modal adverbs in Turkish directives, namely 'mutlaka' and 'kesinlikle'. This study examines the adverbs particularly in the expression of prohibition and denial of permission and claims that the differential use of the adverbs may be explained with reference to politeness strategies such that an obligation in Turkish can involve a positive politeness strategy, while a strong prohibition calls for a negative politeness strategy. As such, a positive directive in Turkish can claim common ground by relying on circumstantial support to intensify its meaning (e.g., 'Bunu mutlaka yap'), but a prohibition (e.g., Bunu yapma) is a stronger face-threatening act. Prohibition requires an intensification marker that reflects the attitude/judgment of the speaker or others, hence, the grammaticality of 'kesinlikle'.
___
- Brown, P. and Levinson, S. C. (1987). Politeness: Some universal in language usage. Cambridge: Cambridge University Press.
- Bybee, J. Perkins, R. and Pagliuca, W. (1994). The evolution of grammar: Tense, aspect, and modality in the languages of the world. Chicago: University of Chicago Press.
- Chafe, W. (1995). The realis-irrealis distinction in Caddo, the Northern Irouqoian' languages, and English. In J. Bybee and S. Fleischman (eds.), Modality in grammar and discourse, 349-365. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
- Frawley, W. (1992). Linguistic semantics. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum.
- Guo, J. (1995). The interactional basis of the Mandarin modal neng 'can.' In J. Bybee and S. Fleischman (eds.), Modality in grammar and discourse, 205-238. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
- Horn, L. (1985). Metalinguistic negation and pragmatic ambiguity. Language 61 (1), 121-174.
- Huls, E. (1987). Directives in Turkish. In H. E. Boeschoten and L. Verhoeven (eds.), Studies on modern Turkish, 242-258. Tilburg: Tilburg University Press.
- Huls, E. (1988). Politeness phenomena in the directives used by Turkish migrant families in the Netherlands. In Sabri Koç (ed.), Studies on Turkish linguistics, 1-25. Ankara: METU.
- Kerslake, C. (1996). The semantics of possibility in Turkish. In Bengisu Rona (ed.), Current issues in Turkish linguistics, 85-103. Ankara: Hitit.
- Kocaman, A. (1988). Modality in the Turkish discourse. In S. Koç (ed.), Studies on Turkish Linguistics, 463-468. Ankara: Middle East Technical University.
- Lyons, J. (1977). Semantics, Vol. II. Cambridge: Cambridge University Press.
- Palmer, F. R. (1986). Mood and modality. Cambridge: Cambridge University Press.
- Palmer, F. R. (1995). Negation and the modals of possibility and necessity. In J. Bybee and S. Fleischman (eds.), Modality in grammar and discourse, 453-471. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
- Rohrbaugh, E. (1997). Scalar interpretation in deontic speech acts. New York and London: Garland Publishing.
- Ruhi, Ş. (1994). Observations on the function of the post-predicate position in Turkish. Journal of Turkology 2(2), 205-223.
- Ruhi, Ş., Zeyrek, D. and Osam, N. (1997). Türkçede kiplik belirteçleri ve çekim ekleri üzerine bazı gözlemler, in K. İmer et al (eds.), Dilbilim araştırmaları, 105-111. Ankara: Kebîkeç Yayınları.
- Searle, J. (1976). A classification of illocutionary acts. Language and Society 5: 1-23.
- Spencer-Oatey, H. (ed.). (2000). Culturally speaking: Managing rapport through talk across cultures. London and New York: Continuum.
- Sweetser, E. E. (1990). From Etymology to pragmatics: Metaphorical and cultural aspects of semantic structure. Cambridge: Cambridge University Press.
- Wierzbicka, A. (1985). Different cultures, different languages, different speech acts. Journal of Pragmatics 9: 145-178.
- Wierzbjcka, A. (1991). Cross-cultural pragmatics: The semantics of human interaction. New York: Mouton de Gruyter.
- Zimmer, K. (1986). On the function of the post-predicate subject pronouns in Turkish. In A. Aksu-Koç and E. Erguvanlı (eds.), Türk dilbilimi konferansı bildirileri, 195-206. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2001
- Yayıncı: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Independence or Development?: An Overview of Turkey's Foreign Language Education Policies
Türkiye Cumhuriyeti'nin Başkenti Ankara İçin Düşünülen Amblem ve Tartışmalar
Almanya'daki Çok Kültürlü Ortamlarda Türkçenin Anadili Olarak Kullanımı
Havayolu İşletmelerinde Bir Maliyet Unsuru: Avrupa Hava Sahası'nda Hava Trafik Yol Ücretleri