Habermas’ın modernite savunusu: eleştirel bir okuma

Jürgen Habermas 1980’lerde yükselen postmodernizm karşısında aklın ve Aydınlanma’nın eleştirel bir savunusuna girişmiştir. Modern felsefeyi Aydınlanma düşüncesinin öznelciliğini aşmaya dönük çabaların oluşturduğu bir söylem olarak yorumlayan Habermas, Nietzsche ve takipçilerinin çabalarının aklın inkârıyla sonuçlanıp gerici akımları güçlendirdiğini ve özne felsefesinin sınırlarının dışına da çıkamadığını öne sürmüştür. Ona göre özne felsefesinin yol açtığı tahakkümden kurtulmanın yolu aklı reddetmek değil özneler-arası iletişim temelinde yeniden kurmaktır. Bu çalışmada Habermas’ın tartıştığı antimodernist düşünürlerle ortak kaynak ve varsayımları üzerinde durulmakta ve iletişimsel eylem kuramının modernitenin sorunlarını açıklama ve çözme girişimine yönelik kimi eleştiriler ele alınmaktadır.

A critical Reading of Habermas’ defense of modernity

Jürgen Habermas has engaged in a critical defense of reason and Enlightenment against the rising postmodernism in the 1980s. Reading the modern philosophy as a discourse constituted by the attempts to transcend the subjective character of Enlightenment thought, Habermas claimed that the attempts by Nietzsche and his followers ended up with the denial of reason and thus strengthened reactionary movements, yet remained within the boundaries of subjective philosophy. According to him, the way to avoid the tyranny caused by subjective philosophy is not to deny reason but to reconstruct it on the basis of intersubjective communication. In this article, those resources and assumptions of Habermas which have several in common with that of anti-modernist thinkers he discussed with are dwelt on, and some criticisms brought to his attempt through the theory of communicative action to explain and resolve the problems of modernity are examined.

PDF

___

Anderson, P. (2002). Postmodernitenin Kökenleri (Çev. Elçin Gen). İletişim Yayınları, İstanbul.
Anderson, P. (2004). Tarihsel Materyalizmin İzinde (Çev. M. Bakırcı). Belge Yayınları, İstanbul.
Arnason, J.P. (1982). Universal Pragmatics and Historical Materialism. Acta Sociologica 25(3), 219- 233.
Balakrishnan, G. (2003). Overcoming Emancipation. New Left Review 19, 115-128. Benchimol, A. (2001). The Cultural Politics of the Habermasian Public Sphere: A Re-examination of the Modernity/Postmodernity Debate in its National, Social and Political Contexts. European Legacy 6(4), 471-490.
Bohman, J. (1999). Habermas, Marxism and Social Theory: The Case for Pluralism in Critical Social Science. Habermas: A Critical Reader (Der. P. Dews) içinde. Blackwell, Oxford-Malden.
Bowring, F. (1996). A Lifeworld without a Subject: Habermas and the Pathologies of Modernity. Telos 106, 77-104.
Callinicos, A. (2001). Postmodernizme Hayır- Marksist Bir Eleştiri (Çev. Ş. Pala). Ayraç Yayınevi, Ankara.
Callinicos, A. (2004). Toplum Kuramı- Tarihsel Bir Bakış (Çev. Y. Tezgiden). İletişim Yayınları, İstanbul.
Coole, D. (1992). Modernity and its Other(s). History of the Human Sciences 5(3), 81-91.
Çiğdem, A. (1992). Akıl ve Toplumun Özgürleşimi- Jürgen Habermas Üzerine Bir Çalışma (Çev. Y. Aktay). Vadi Yayınları, Ankara.
Çiğdem, A. (1997). Bir İmkân Olarak Modernite: Weber ve Habermas. İletişim Yayınları, İstanbul.
Dallmayr, F. (1996). The Discourse of Modernity: Hegel, Nietzsche, Heidegger and Habermas. Habermas and the unfinished project of modernity: critical essays on the philosophical discourse of modernity (Der. M.P. d'Entreves ve S. Benhabib) içinde. Polity Press, Cambridge.
Dellaloğlu, B. (1998). “Toplumsal”ın Yeniden Yapılanması- Habermas Üzerine Bir Araştırma”. Bağlam Yayınları, İstanbul.
Flyvbjerg, B. (1998). Habermas and Foucault: Thinkers for civil society?. British Journal of Sociology 49(2), 208-33.
Giddens, A. (1988). Reason Without Revolution? Habermas’s Theorie des kommunikativen Handelns.
Habermas and Modernity (Der. R.J. Bernstein) içinde. Polity Press, Cambridge. Giddens, A. (1997). Jürgen Habermas. Çağdaş Temel Kuramlar (Der. Q. Skinner) içinde. Vadi Yayınları, Ankara.
Habermas, J. (1994). The Philosophical Discourse of Modernity - Twelve Lectures. Polity Press, Cambridge, Oxford.
Habermas, J. (1996). Modernity: An Unfinished Project. Habermas and the Unfinished Project of Modernity: Critical Essays on the Philosophical Discourse of Modernity (Der. M.P. d'Entreves ve S. Benhabib) içinde. Polity Press, Cambridge.
Habermas, J. (2001). İletişimsel Eylem Kuramı (Çev. M. Tüzel). Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
Halliday, F. (1999). The Potentials of Enlightenment. Review of International Studies 25(5), 105-125.
Honneth, A. (1997). The Critique of Power- Reflective Stages in a Critical Social Theory. MIT Press, Cambridge.
Ingram, D. (1991). Habermas on aesthetics and rationality: Completing the project of enlightenment. New German Critique 53, 67-103.
Kellner, Douglas. (2000). Toplumsal Teori Olarak Postmodernizm: Bazı Meydan Okumalar ve Sorunlar. Modernite Versus Postmodernite (Der. M. Küçük) içinde. Vadi Yayınları, Ankara.
Küçük, M. (2000). Derleyenin Sunuşları. Modernite Versus Postmodernite (Der. M. Küçük) içinde. Vadi Yayınları, Ankara.
Lash, S. (2000). Modernite mi Modernizm mi? Weber ve Günümüz Toplumsal Teorisi. Modernite Versus Postmodernite (Der. M. Küçük) içinde. Vadi Yayınları, Ankara.
Matuštik, M.B. (2006). Habermas’ turn?. Philosophy and Social Criticism 32(1), 21-36.
Outhwaite, W. (1994). Habermas: A Critical Introduction. Polity Press, Cambridge.
Philip, M. (1997). Michel Foucault. Çağdaş Temel Kuramlar (Der. Q. Skinner) içinde. Vadi Yayınları, Ankara.
Sarup, M. (2004). Post-yapısalcılık ve Post-modernizm (Çev. A. Güçlü). Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. İmge Yayınevi, Ankara.
Therborn, G. (1996). Dialectics of Modernity: On Critical Theory and the Legacy of Twentieth- Century Marxism. New Left Review 215, 59-81.