Gerhart Hauptmann'ın Bahnwaerter Thiel Adlı Novelin Türkçe Çevirisi Üzerine Yorumsal Bir İnceleme
Bu makalede Alman edebiyatının 1912 yılında Nobel Edebiyat Ödülünü almış büyük yazarlarından Gerhart Hauptmann'nın (1862-1946) en tanınmış noveli olarak kabul edilen "Bahnwarter Thiel'in (1888) Türkçe çevirisi ele alınmaktadır. Natüralizm olarak adlandırılan edebiyat akımının en önemli Alman temsilcisi Hauptmann, bu novelde 19. yüzyıl sonlarında çağın olguları içinde ortaya çıkan düşünce tarzını ustalıkla çizip, kendi çağının çok ilerisini etkilemeye devam etmektedir. 1946 yılında "Hat Bekçisi Thiel" adıyla dilimize kazandırılan novelin Türkçe çevirisi üzerine günümüze dek bir araştırma yapılmamıştır. Çalışma yazınsal çevirideki yöntemler ile başlayıp, yazar, çevirmen ve okur ilişkisi sorusu ile devam etmektedir. İnceleme bölümünde kullanılan yöntem kaynak metin odaklıdır. Yazınsal eserlerde yazarın iletisi bir bütün oluşturan içerik, biçim ve biçemde yansımaktadır. Bu nedenle kaynak metinden seçilen paragraf, tümce, sözcük ve deyimler çevirileri ile karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve çevirmenin okura sunduğu çözümler örneklerle tartışılmıştır. Yazının amacı, çevirmenin yazarın kendine özgü dil kullanımı ve iletisini Türk okuruna ne denli yansıtabildiğim saptamaktır.
An Interpretative Study on the Translation of Gerhart Hauptmann's Novel Bahnwaerter Thiel
This article is about the Turkish translation of Gerhart Hauptman's (1862-1946) most known novel "Bahnwarter Thiel" (1888). Hauptmann, who won the Nobel Literary Price in 1912, is one of the most famous German authors and the most important representative of the literary trend, called Naturalizm. In "Bahnwarter Thiel" Hauptmann describes in a magnificient way the mentality in the end of the 19th century. His description has been very effective and still effects the reader today. The novel was translated into Turkish in 1946. From then on there hasn't been any study on the Turkish version, "Hat Bekçisi Thiel". Thinking that in literary translation the author's message resulting from the content, form and style of the text has to be transferred, this article analyses some selected passages, sentences, words and idioms by comparing them with the original version and discusses the solutions found by the translator. The aim of the article is to clarify to what extent the translator was successful concerning the transfer of the author's originality and message to the Turkish reader.
___
- Hauptmann, G. (1946). Hat Bekçisi Thiel, çeviren: Basir Feyzioğlu. Ankara, Milli Eğitim Basımevi.
- Hauptmann, G. (1963). Bahmvârter Thiel, in: Gerhart Hauptmann: Samtliche Werke. Centenar-Ausgabe zum hundertsten Geburtstag deş Dichters 15. November 1962, hg. von H.-E. Hass, fortgef. von M. Machatzke und W. Bungies. Bd. VI: Erzahlungen. Theoretische Prosa, Berlin, Proylaen Verlag, 36-67.
- İkinci Kaynaklar
- Apel, F. (1983). Literarische Übersetzung. Stuttgart, J.B Metzler Verlag.
- Delabastia, D. (1999). Wortspiele. Snell-Hornby, M. vd. (1999), 285-288.
- Enç, M. (1990). Ruhbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara, Karatepe Yayınları.
- Gerzymisch-Arbogast, H. (1994). Ubersetzungswissenschaftliches Propadeutikum. Tubingen, Basel, Francke Verlag, UTB für Wissenschaft 1782.
- Gülmüş, Z. (2000). Defiziente Transzendenzerfahrung in der frühen Prosa Gerhart Hauptmanns. Frankfurt a.M., Peter Lang Verlag.
- Hançerlioğlu, O. (1993). Dünya İnançları Sözlüğü. İstanbul, Remzi Kitabevi.
- Hohn, S. (1999). Philosophisch-historische Tradition. Snell-Hornby, M. vd. (1999), 90-95.
- Kluge, F. (1995). Etymologisches Worterbuch der deutschen Sprache. Berlin, Friedrich de Gruyter Verlag.
- Koller, W. (2001). Einführung in die Ubersetzungswissenschaft. Weibelsheim, Quelle und Meyer Verlag, UTB für Wissenschaft 819.
- Levy, J. (1969). Die literarische Übersetzung. Frankfurt a.M., Bonn, Athenaum Verlag.
- Markstein, Elisabeth (1999). Erzahlprosa. Snell-Hornby, M. vd. (1999), 244-249.
- Neuhaus, V. (Hg.) (1987). Gerhart Hauptmann. Bahnwarter Thiel, Erlâuterungen und Dokumente. Stuttgart, Reclam.
- Paepcke, F. (1974). Verstehen - entscheiden - übersetzen. Paepcke, F (1986), 137-145.
- Paepcke, F. (1986). im Übersetzen leben: Übersetzen und Textvergleich. Berger, K. und Speier H.-M. (Hg.), Tubingen, Narr.
- ReiB, K. und Vermeer, H. J. (1991). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie, Tubingen. Niemeyer Verlag.
- Schischkoff, G. (Hg.) (1991). Philosophisches Worterbuch. Stuttgart, Kroner Verlag.
- Seibicke, W. (1991). Vornamen. Frankfurt a.M., Verlag für Standesamtswesen.
- Sena, C. (1993). Tanrı Anlayışı. Ankara, Remzi Kitabevi.
- Snell-Hornby, M. vd. (Hg.) (1999). Handbuch Translation. Tubingen, Stauffenburg Verlag.
- Stolze, R. (1999). Sprachphilosophie (Hermeneutik). Snell-Hornby, M. vd. (1999), 115-119.
- TDK (1945). Türkçe Sözlük. İstanbul, Cumhuriyet Basımevi.
- Tunçel, R. (2000). Misinterpretations in Translation Resulting from Sociocultural Diversities. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi 10 (2), 185-194.
- Vermeer, H. J. (1994). Hermeneutik und Ubersetzung(swissenschaft). TEXTconTEXT 9, 163-182.
- Wahrig, G. (1986). Deutsches Worterbuch. München, Mosaik Verlag.
- Wills, W. (1988). Kognition und Übersetzen: zu Theorie und Praxis der menschlichen und der maschinellen Übersetzung. Niemeyer Verlag, Tubingen.
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2001
- Yayıncı: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Birol TENEKECİOĞLU, Nuri ÇALIK, N. Figen ERSOY
Gelişim Yetersizliği Olan Çocuklara Renk Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği
Özbakım Becerilerinin Öğretiminde İpucunun Giderek Azaltılmasıyla Öğretim Yönetiminin Etkililiği
Arzu ÖZEN, Çimen ACAR, Özlem TAVLAR, Özlem ÇETİN
İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing)
Gerhart Hauptmann'ın Bahnwaerter Thiel Adlı Novelin Türkçe Çevirisi Üzerine Yorumsal Bir İnceleme