CELAL TUNÇER, SEVİLHAN MENNAN, İZZET AKÇA, İSLAM SARUHAN, FARUK AKYAZI

Seralarda zararlılar ile biyolojik mücadele

Aralıksız üretim yapılan seralar, yetiştirilen ürün için olduğu kadar, zararlılar için de uygun koşullara sahiptir. Bu nedenle seralarda, üreticilerin karşılaştıkları en önemli sorunların başında zararlılar gelmektedir. Çevreye ve insan sağlığına olumsuz etkileri, ürünlerdeki kalıntı ve dayanıklılık problemleri, seralarda kimyasal mücadeleye alternatifler aramayı zorunlu hale getirmiştir. Bu alternatiflerin başında biyolojik mücadele gelmektedir. Seralarda zararlılara karşı parazit, parazitoid ve predator özelliklerde olabilen doğal düşmanlardan en yaygın olarak kullanılanları, yararlı böcekler, akarlar, bakteriler, funguslar ve nematodlardır. Bu çalışmada, genel olarak seralardaki biyolojik mücadelede kullanılan böcek ve akarların üzerinde durulmuş olup; biyolojik mücadelenin ilkeleri, avantajları, dikkat edilmesi gerekli hususlar ile dünyada ve Ülkemizde sera zararlılarına karşı önerilen ve kullanılan biyolojik mücadele çalışmalarından örnekler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

seralar, sebzeler, zararlılar, biyolojik kontrol, doğal düşmanlar, kimyasal kontrol, genel bakış

Biological control of greenhouse pests

Greenhouses that are used for non-stop production have suitable conditions both plants and their pests. So, insects and related pests are a major problem for growers. Chemical control is one of the major method to protect the crops. But due to the severe side effects of chemical control an alternative control programme should be used. Biological control is one of the suitable alternative method for chemical control. Biocontrol agents used in the greenhouse include insects, mites, bacteria, fungi and; nematodes. These bioagents may be predatory, parasitic and pathogenic. In this study, principles of biological control in greenhouse, advantages and important points were mentioned, and successful examples of biological control of greenhouse pests from all over the world and Turkey were given by emphasising entomophagous insects and acares.

Keywords:

greenhouses, vegetables, pests, biological control, natural enemies, chemical control, reviews,

___

Abak, K. and O. Tekinel, 1993. La situation des cultures sous abris en Turquie. Workshop on Environmentally sound Water Management of Protected Agriculture Under Mediterranen and Arid Climates. 16-18 July 1993. Bari - Italy.
Anonymous, 1985. Serada Domates Yetiştirciliği Örnek Proje Çalışması. T.C. Tarım Orman Ve Köyişleri Bakanlığı Proje ve Uygulama Genel Müdürlüğü. Yayın No: 11 Ankara.
Anonymous, 1990. Bitki Koruma El Kitabı, T.C. Tar. Or. Ve Köy İşleri Bakanlığı, İzmir İl Müd., İl Müd. Yayınları No:6, İzmir.
Anonymous, 1993. VII. Beş yıllık kalkınma planı. Örtü altı sebze yetiştiriciliği özel ihtisas grubu komisyon raporu. Seracılık araştırma enstitüsü, Antalya, 52.
Anonymous, 2002a. Biological pesticides. http://www.agnr.umd.edu/users/cmrec/97-lnmn 8. htm
Anonymous, 2002b. http ://www. agweb. okstate. edu /pearl / insects/ipm/f-6713pdf
Bellows, T.S. and Fisher, T.W. 1999. Handbook of Biological Control. Academic Press. New York.
Bulut, E. and H. Göçmen. 2000. Pests and natural enemies on greenhouse vegetables in Antalya. Integrated Control in Protected Crops, Mediterrenean Climate. IOBC wprs Bulletin 23(1): 33-37.
Cevri, H., 1999. Türkiye Örtüaltı Sebze Alanları, T.C. Tar. Ve Köy İşeri Bakanlığı, Narenciye ve Seracılık Araştırma Ens. Müd. Yayınları, Antalya.
Driesche, R. and M. Hoddle, 1995. Natural enemies for suppression of greenhouse pests, I. How to use living organism for pest control. Greenhouse IPM Program, Un. Of Massachusetts, Amherst.
Gilkeson , L,A., 2002. Biological control methods for pests in commercial greenhouses. EAPPublication-52. http://www.eap.mcgill.ca/publications/eap 52. htm.
Hussey, N.W., and L. Bravenboer,1972. Control of Pests in Glasshouse Culture by the Introduction of Natural Enemies. In Bio. Control Ed.C.B.Huffaker, 195-214.
Izhevsky, S.S. and A.K. Akhatov. 1994. Application of entomophages in greenhouses in Russia. In Practice Oriented results on Use and Production of Neem- Ingredients and Pheromones. Ed): H. Kleberg and V. Micheletti. Proceedings of 4th Workshop Italy, Nov. 28th-Dec. 1st.
İnci, A., 1996. Akarisitle birlikte yapılan predator sahmlan ve kimyasal savaşımın çileklerde Tetranychus cinnabarinus Boisduval (Acarina: Tetranychidae) populasyonlari ile bitki verimleri üzerindeki etkileri. Türkiye 3. Entomoloji kongresi Ankara. 346-356
Kansu, A., 1991. Genel Entomoloji, Kıvanç Basımevi, Ankara. 433 s.
Kazak, C, T. Çölkesen, K. Zaman ve E. Şekeroğlu, 1992. Avcı akar Phytoseiulus persimilis A-H (Acarina, Phytoseiidae)'in sera koşullarında çilek (Fragaria vesca) üzerinde Tetranychus cinnabarinus Boisd.'a karşı etkinliği (Acarina, Tetranychidae). Türkiye 2. Entomoloji Kongresi. 28-31 Ocak Adana 145-155
Kılınçer, N., S. Çöbanoğlu ve A. Has., 1990. Faydalı akarlardan Phytoseilus persimilis Athias-Henriot (Acarina, Phytoseiidae)'m kitle üretimi ve depolama olanakları üzerinde araştırmalar. Türkiye 2. Biyolojik Mücadele Kongresi, Ankara. 211-219.
Kılınçer, N, S. Çöbanoğlu ve A. Has, 1992. Avcı akar Phytoseilus persimilis Athias-Henriot (Acarina, Phytoseiidae)'ın sera koşullarında çeşitli bitkilerde biyolojik mücadele kullanım olanakları üzerinde araştırmalar. Türkiye 2. Entomoloji Kongresi, Adana 109-122.
Kısmalı, Ş, N. Madanlar, Z. Yoldaş ve A. Gül 1999. İzmir (Menemen)'de örtü altı çilek yetiştiriciliğinde Kırmızı Örümceklere karşı avcı akar Phytoseiulus persimilis A.-H. (Acarina: Phytoseiidae)'in uygulama olanakları. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kongresi, 26-29 Ocak 1999. 201-215.
Lenteren, Van J.C., 2000. A greenhose without pesticides:fact or fantasy? Crop Protection 19;375-384.
Martin, N.A., 1990. Integrated Pest Management for Greenhouse Crops in New Zealand: local factors influencing success. SRPO/WPRS Bull. Xini/5:115-119.
Orr, D. and J. Baker, 2002. Biocontrol in Grenhouses. http://ipmwww.ncsu.edu/biocontrol/2a.htm
Öncüer, 1993. Tarımsal Zararlılarla Savaş Yöntemleri ve ilaçları. Ege Ün. Basımevi, Bornova.
Öncüer, C, Z. Yoldaş, N. Madanlar ve A. Gül, 1994. İzmir'de sebze seralarında zararlılara karşı biyolojik savaş uygulamaları. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirilen, 25-28 Ocak. 395- 407. İzmir
Özgür, F., 1998. Tarımsal Savaş Yöntemleri ve İlaçlar, I. Ç.Ü. Zir. Fak., Ders Kitabı No: C-53. Adana.
Pedigo, L. P., 1996. Entomology & Pest Management. Second Edition. Prentice Hall. Inc. 679 p.
Pehlivan, E., 1995. Serada Bitki Zararlıları Ders Notlan, Ege Ünv., Zir. Fak. Ders Notlar, Bornova.
Toros, S. ve S. Maden, 1991. Tarımsal Savaşım Yöntem ve İlaçları, A.Ü. Zir. Fak. Yayınlan: 1222, Ders Kitabı: 352, Ankara.
Ulubilir, A. ve C. Yabaş, 1996. Akdeniz bölgesinde örtüaltında yetiştirilen sebzelerde görülen zararlı ve yararlı faunanın. tespiti. Türkiye Entomoloji Dergisi., 20 (3): 217-227.
Yaşarakıncı, N. ve P. Hıncal, 1996. İzmir'de örtüaltında yetiştirilen domateslerde bulunan ana zararlıların (Tetranychus vaporariorum (Westw), Bemisia tabaci Gern ve Liriomyza spp.) populasyon gelişmesi üzerinde araştırmalar. Türkiye 3. Entomoloji Kongresi, 24-28 Eylül Ankara. 150-158.
Yoldaş, Z., N. Madanlar, ve A. Gül. 1996. İzmir'de seralarda patlıcan zararlılarına karşı biyolojik savaş olanakları üzerinde araştırmalar. Türkiye 3. Entomoloji Kongresi, Ankara. 206-213.
Yoldaş, Z., N. Madanlar, A. Gül ve E. Onoğur 1999. İzmir'de sebze seralarında entegre savaş uygulamaları üzerinde araştırmalar. Türkiye 4. Biy. Müc. Kongresi. 26-29 Ocak 1999, Ankara. 215-235.
Zaman, K., ve E. Şekeroğlu 1992. Amblyseus bibens Blommers (Acarina, Phytoseiidae) !in farklı iki konukçu bitki üzerinde biyolojisi, beslenme özellikleri ve yaşam çizelgeleri. Türkiye 2. Entomoloji Kongresi. 28-31 Ocak. Adana 157-169.