Karadeniz Bölgesinde ana ürün melez mısır (Zea mays L.) tohum elde edilmesine uygun,kendilenmiş hatların bazı bitkisel özelliklerine ait kombinasyon yeteneklerinin araştırılması

Bu araştırma, Karadeniz Bölgesinde ana ürün melez mısır tohumluğu elde edilmesine uygun kendilenmiş hatların bazı bitkisel özelliklerine ait kombinasyon yeteneklerinin araştırılması amacıyla, Samsun'da bulunan Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde, 1998 ve 1999 yıllarında yapılmıştır. Ülkesel Mısırcılık Araştırma Projesi kapsamında, enstitüde döl stoku olarak saklanan, 124 adet kendilenmiş hattın performanslarının belirlenmesi amacıyla yapılan yoklama melezlemesi sonucunda, bölge için üstün ebeveyn olarak beğenilen 19 hat arasından tesadüfi olarak seçilen 6 hat diallel melezlemeye (Griffıng, Method-II) alınmıştır. Diallel melez döllerin oluşturduğu populasyona uygulanan sabit model (Model-I) analizi ile ebeveynlerin ( H-99, R4,Yuzup 505, Pa-872, N-7a, FrMo-17) genel kombinasyon yetenekleri (GKY) ve melezlerin özel kombinasyon yetenekleri (OKY); tesadüf model (Model-II) analizi ile de örneklemenin yapıldığı Karadeniz Bölgesine uygun ana ürün melez mısır tohumluğunun elde edilmesinde kullanılabilecek hatların bitkisel özelliklerine ait genel (GKY) ve özel kombinasyon yetenekleri (ÖKY) araştırılarak, kalıtım dereceleri tahmin edilmiştir. Yapılan diallel çalışmada incelenen bitkisel özelliklerden dane/koçan oranı ve parselde koçan sayısına ait analiz için yeterli genetik varyasyon oluşturulamamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Zea mays, hibritler, tohum üretimi, diallel analizler, kombinasyon yeteneği, kalıtsallık, bitki yetiştirme sistemleri, uyum yeteneği, Karadeniz Bölgesi, çaprazlama

Search of the combining abilitiy of some plant traits of maize inbreed lines suitable for obtaining hybride corn (Zea mays L.) in main cropping in the blacksea region

The aim of the study carried out at the Blacksea Agricultural Research Institute in Samsun during 1998 and 1999 was to investigate of the combining ability of some plant traits of maize mbreed lines suitable for obtaining hybride corn in mam cropping in the blacksea region. Six lines selected randomly 19 lines advised as distinquished parents for the Blacksea Region at the end of the top cross to determine the performances of 124 inbreed lines which are convenient for the hybride maize for the main crop production stored as progeny stock at the institute in accordance with National Maize Research project were investigated as diallel crossing (Griffing Method-H). The heritabilities of characters were estimated by means of searching general (GCA) and specific combining abilities (SCA) to aid some plant characters of the inbreed lines which might be used for main crop for the hybride maize production been convenient for the Blacksea Region by the random model (Model-II) and the general (GCA) and specific combining abilities (SCA) of parents (H-99, R-4, Yuzup-505, Pa -872, N-7a, FrMo-17) by fix model (Model-I) applied to population formed by diallel crosses were estimated as well. Among the traits as a result of diallel crossing, kernel/ear ratio and ear number per plot did not created any genetic variation enough.

Keywords:

Zea mays, hybrids, seed production, diallel analysis, combining ability, heritability, cropping systems, adaptability, Black Sea Region, crossing,

___

Aksel, R., A. Kırcahoğlu, ve K.Z.Korkut, 1982. Kantitatif Genetiğe Giriş ve Diallel Analizler. Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Yay.No.20.Menemen, İzmir.
Algan,N., ve M. Altınbaş., 1993. Melez Mısırda Erkencilik Öğeleri ile Verim, Verim Öğeleri Ve Kalite Özellikleri Arasındaki İlişkiler. Anadolu Dergisi. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü,1 : 40-62.
Altınbaş, M., 1995. Melez Mısırda Tane Verimi Ve Kimi Bitki Özellikleri Bakımından Heterosis Ve Kombinasyon Yeteneği. Anadolu Dergisi. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü,5(2):35-51.
Anonymous, 1994. Yıllık Gelişme Raporları. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Samsun.
Anonymous, 1995. Yıllık Gelişme Raporları. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Samsun .
Becker,W.A.,1984. Manual of Quantitave genetics. Academic Enterprise. Pullman, Washigton, Crop Sci, 18:533-536
Benavidez, R., ve P. Jasa., 1993.Evaluation of additive and non- additive effects in maize (Zea mays L.) populations. İnforme Tecnic Estacion Experimental Agropecuaria Pergamino,284:12.
EL-Hosary, A. A. . M.K. Mohamed, S.A. Sedhom and G.K. EL- Hasan. 1994. Performance and combinig ability in diallel crosses of maize. Annual of Agricultural Science, Mostohor. 32:203-215
Crriffîng, B., 1956a. Concept of general and specific combining ability in relation to diallel crossing system. Aust. J. Biol. Sci, 9: 463-493.
Hayward, M.D.,1979. The application of the diallel cross to outbreeding crop species. Euphytica 28:729-737
Johnson, G.R., 1973. Relationships between yield and several yield components in a set of maize hybrids. Crop Sci, 13: 649-651.
Kara, Ş.M. ,1993. Tütünde Bazı önemli özelliklerin Kalıtımının Diallel Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora tezi)
Krolikowski, Z.,1973. Assessment of general and specific combining ability of maize inbred lines crossed in a diallel system. Biuletyn-lnstytutu-Hodovli-i-Aklimatyzacji.Roslin,3:39-47.
Kimani, P.M. 1984. Diallel analysis of rate and other agronomik traits in eight in bred lines of maize (Zea mays L.). Dissertation Abstracts International, B Sciences and Engineering, 44;11.
Leon, J., G.Geisler,R. Thiraforn ve P. Stamp., 1989.Genotypic variation in maize shoot biomass at different stages of evelopment. Plant Breeding,103:181-188.
Salem, A.H., A.A. Galal ,ve F.A Zeir.,1986. Diallel analysis of combining ability in maize under different environments. Egyptian of Genetics and Cytotogy,15: 231-239.
Sing, R.K., and B.D.Chaudhary.,1979. Biometrical Methods in Quantitative Genetic Analysis. Kalyan Publishers, New Delhi, India
Wu, Z.K.,1988. Study of eight agronomic characters in corn under two environments Acta Agronomica Sinica, 14:33-45.
Yüce, S., ve İ.Turgut., 1991. Ege Bölgesinde İkinci Ürün Melez Mısır Islahı. Doğa-Tr. J. of Agriculture and Forestry, 15:520