ZEHRA ÇALIŞKAN, MERAL BAYAT

Zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinde eğitim ve grup etkileşiminin aile yükü ve aile desteğine etkisi

Amaç: Bu çalışma, zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinde, grup etkileşimi ile birlikte verilen interaktif eğitimin, annelerin aile yükleri ve aile desteklerine olan etkisini belirlemek amacıyla ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılarak yapılmıştır. Yöntem: Çalışma 15 Eylül 2010-30 Mayıs 2011 tarihleri arasında, zihinsel yetersiz çocuğu olan 62 anne (31 çalışma, 31 kontrol) ile yapılmıştır. Çalışma grubundaki annelere, interaktif eğitim yaklaşımı kullanılarak altı oturumda (her oturum ortalama 35-45 dakika), yaşadıkları güçlükler ve baş etme yollarına yönelik eğitim verilmiştir. Çalışma ve kontrol grubundaki annelere eğitim öncesi ve sonrasında, Zihinsel Yetersiz Çocuğu Olan Aileler için Aile Yükü Değerlendirme Ölçeği ve Aile Destek Ölçeği uygulanmıştır. Bulgular: Eğitim sonrasında, çalışma grubundaki annelerin aile yükü puan ortalamalarının azaldığı, aile destek puan ortancalarının arttığı belirlenmiştir. Çalışma grubundaki annelerin, toplam aile destek ile toplam aile yükü puanları arasında negatif yönde zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Sonuç: Zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerine, hemşireler tarafından verilen eğitimin, annelerin aile yüklerinin azalmasında ve aile desteklerinin artmasında etkili olduğu belirlenmiştir. Eğitimlerin düzenli ve sürekli yapılması ile benzer sorunları yaşayan annelerin bir araya getirilerek desteklenmesi önerilmektedir.

The effect of education and group interaction on the family burden and support in the mothers of intellectually disabled children

Objective: This study was conducted to determine the effect of interactive education with group interaction on the family burden and support in the mothers of intellectually disabled children by using pre-post test with control group experimental design. Methods: The study was conducted with 62 mothers have intellectually disabled children between 15th September 2010 and 30th May 2011. An education about difficulties and coping strategies was given to the study group mothers as six sessions (every session is for 35-45 minutes) by using interactive methods. Before and after the study, Family Burden Evaluation Scale for Families of Child with Intellectual Disabilities and Family Support Scale were practiced with mothers in the study and control groups. Results: It is determined that family burden mean score was decreased, family support median score was increased in the study group mothers after the education. Also, there was a negative and poor level meaningful relation between total family support and total family burden scores in the study group mothers after the education. Conclusions: The education given by the nurses was effective on decreasing family burden and increasing family support in mothers have intellectually disabled children. It is suggested that education should be given regularly and constantly and mothers who live same problems should be supported by being together.

PDF

___

1. Akkök F. Farklı özelliğe sahip olan çocuk aileleri ve ailelerle yapılan çalışmalar. A Ataman (Ed.), Özel Eğitime Giriş, Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık, 2003:121-142.
2. Emerson E. Mothers of children and adolescents with intellectual disability: social and economic situation, mental health status, and the selfassessed social and psychological impact of the child's difficulties. J Intellect Disabil Res 2003; 47:385-399.
3. Okanlı A, Ekinci M, Gözüağca D, Sezgin S. Zihinsel engelli çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları psikososyal sorunlar. Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi 2004; 1-8.
4. Karadağ G. Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin 2009; 8:315-322.
5. Sarı HY. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 11:1-7.
6. Kahriman İ, Bayat M. Özürlü çocuğa sahip ebeveynlerin yaşadıkları güçlükler ve algıladıkları sosyal destek düzeyleri. Özveri Dergisi 2008; 5:1- 10.
7. Raina P, O'Donnell M, Schwellnus H, Rosenbaum P, King G, Brehaut J. et al. Caregiving process and caregiver burden: Conceptual models to guide research and practice. BMC Pediatrics 2004; 4:1-13.
8. Olsson MB, Hwang CP. Depression in mothers and fathers of children with intellectual disability. J Intellect Disabil Res 2001; 45:535-543.
9. Çetinkaya Z, Öz F. Serebral palsili çocuğu olan annelerin bilgi gereksinimlerinin karşılanmasına planlı bilgi vermenin etkisi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2000; 4:44-51.
10. Hastings RP, Beck A. Practitioner review: Stress intervention for parents of children with intellectual disabilities. J Child Psychol Psychiatyry 2004; 45:1338-1349.
11. Yıldırım F, Conk Z. Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 9:1-10.
12. Uyaroğlu A, Bodur S. Zihinsel yetersizliği olan çocukların anne babalarında kaygı düzeyi ve bilgilendirmenin kaygı düzeyine etkisi. TAF Preventine Medicine Bulletin 2009; 8:405-412.
13. Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle Kadın 2012. http://www.tuik.gov.tr/PreNewsLettersdo?id=134 58 (Erişim Tarihi:28.03.2014)
14. Sarı HY, Başbakkal Z. Zihinsel yetersiz çocuğu olan aileler için aile yükü değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 11:86-95.
15. Kaner S. Aile destek ölçeği faktör yapısı, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2003; 4:57-72.
16. Ohaeri JU. The burden of care giving in families with a mental illness: a review of 2002. Curr Opin Psychiatry 2003; 16:457-465.
17. Keskin G, Bilge A, Engin E, Dülgerler Ş. Zihinsel engelli çocuğu olan anne babaların kaygı, anne baba tutumları ve başa çıkma stretejileri açısından değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2010; 11:30-37.
18. Sarı HY, Başer G, Turan JM. Experiences of mothers of children with Down Syndrome. Paediatric Nursing 2006; 18:29-32.
19. Data SS, Russell PSS, Gopalakrishna SC. Burden among the caregivers of children with ıntellectual disability: associations and risk factors. J Learn Disabil 2002; 6:337-350.
20. Lunsky Y, Benson BA. Association between perceived social support and strain, and positive and negative outcome for adults with mild ıntellectual disability. J Intellect Disabil Res 2001; 45:106- 114.
21. Skok A, Harvey D, Reddıhough D. Perceived stress, perceived social support, and wellbeing among mothers of school-aged children with cerebral palsy. J Intellect Dev Disabil 2006; 31:53- 57.
22. Gupta VB. Comparison of parenting stress in different developmental disabilities. J Dev Phys Disabil 2007; 19:417-425.
23. Sarı H, Başbakkal Z. Burden of mothers of children with intellectual disability in Turkey. Int J Disabil Hum Dev 2009; 8:393-400.
24. Hadadian A. Stress and social support in fathers and mothers of young children with and without disabilities. Early Education and Development 1994; 5:226-235.
25. White N, Hastings RP. Social and professional support for parents of adolescents with severe ıntellectual disabilities. J Appl Res Intell Disabil 2004; 17:181-190.
26. Kırbaş Z, Özkan H. Down sendromlu çocukların annelerinin aile işlevlerini algılama ve sosyal destek düzeylerinin değerlendirilmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Derg 2013; 3:171-180.
27. Kaner S. Engelli Çocukları Olan Ana-Babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Ankara, 2004, s.22-45.
28. Ersoy Ö, Çürük N. Özel gereksinimli çocuğa sahip annelerde sosyal desteğin önemi. Aile ve Toplum 2009; 5:104-110.
29. Kurt AS, Tekin A, Koçak V, Kaya Y, Özpulat Ö, Önat H. Zihinsel engelli çocuğa sahip anne babaların karşılaştıkları güçlükler. Türkiye Klinikleri J Pediatr 2008; 17:158-163.
30. Allen S. M, Ciambrone D, Welch LC. Stage of life course and social support as a mediator of mood state among persons with disability. J Aging Health 2000; 13:318-342.
31. Bryant R. Family-centered care of the child with chronic ıllness or disability. Hockenberry-Wilson (Ed.), Wong's Nursing Care of Infants and Children, eighth ed., Canada, 2007, p.950-951.
32. Dunn ME, Burbine T, Bowers CA, Dunn ST. Moderators of stress in parents of children with autism. Community Ment Health J 2001; 37:39-52.
33. Sivrikaya T, Tekinarslan İ. Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerde stres, sosyal destek ve aile yükü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2013; 14:17-29.
34. Beşer N, İnci F. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelere verilen grup danışmanlığının etkinliğinin değerlendirilmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2014; 5:84-91.
35. Bilge A, Buruntekin F, Demiral O, Özer G, Keleş B, Yalçın E, ve ark. Engelli yakınlarına verilen 'stresle başetme ve yaşam doyumunu arttırma' eğitiminin etkinliğinin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014; 3:610- 621.
36. Carona C, Crespo C, Canavarro MC. Similarities amid the difference: Caregiving burden and adaptation outcomes in dyads of parents and their children with and without cerebral palsy. Res Dev Disabil 2013; 3:882-893.