Suça yatkın ergenlerde olumlu kişilerarası ilişkiler geliştirme programının etkinliğinin incelenmesi

Amaç: Bu araştırma suça yatkın ergenlerde olumlu kişilerarası ilişkileri geliştirmelerine ilişkin hazırlanan progra- mının etkinliğini saptamak amacıyla kontrol-deney grubu olarak desenlenmiş yarı deneysel bir araştırma olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Ödemiş İlçe Karakolu Çocuk Bürosu’na kayıtlı 95 ergen oluşturmuş ve araştır- mayı kabul eden 60 ergen örnekleme alınmıştır. Yöntem: Ergenlere önce Bilgi Formu, Güçler ve Güçlükler Ölçeği ve Kişilerarası İlişkiler Ölçeği uygulanmıştır. Yaş, cinsiyet, aile tipi, okula devam etme durumu, devam ettiği sınıf- lar ve ölçeklerden aldıkları puanlarla homojenite sağlanarak, ergenler 30’ar kişilik kontrol ve deney grubuna ayrıl- mıştır. Deney grubundaki ergenlere gereksinimleri doğrultusunda bireysel görüşmeler yapılmıştır. Her görüşme yaklaşık üç hafta, 180 saatte tamamlanmıştır. Deney grubundaki ergenlere görüşmeler bittikten sonra ve kontrol grubundaki ergenlere üç hafta sonra ölçekler tekrar uygulanmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan tüm ergenlerin kavga nedeni ile okuldan disiplin cezası aldığı bulunmuştur. Ergenlerin %38.4’ü annesi ile sorunlarını paylaştığını, %68.4’ü aile ilişkilerinin ‘iyi’ olduğunu, %3.4’ü toplumun kendisini yanlış tanıdığını belirtmektedir. Ergenlerin Güçler ve Güçlükler Anketi ve Kişilerarası İlişkiler Ölçeği puan ortalamaları incelendiğinde, toplam güçlük puanı 13.26±4.56, besleyici ilişki tarzı puanı 30.45±7.23, zehirleyici ilişki tarzı puanı 13.06±6.34 olarak bulunmuştur. Ölçeklerin kesme noktalarına göre, ergenlerin ‘normal’ sınırlarda puan aldığı saptanmıştır. Deney grubundaki ergenlerde girişim sonrasında öncesine göre toplam güçlük skorunda ve zehirleyici ilişki tarzında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azalma (p

PDF

___

1. Balcıoğlu İ. Suç, Göç ve Çocuklar Şiddet ve Toplum. İstanbul, Bilge Yayınları, 2001, s.203.

2. Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. Basım 549, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2005, s.2200.

3. Aderinto AA. Social correlates and coping measures of street-children: comparative study of street and non-street children in South-Western Nigeria. Child Abuse Negl 2000; 9:1199-1213.

4. Aksoy A, Ögel K. Tutuklu ve Hükümlü Ergenlerin Özellikleri: Türkiye’de Yapılan Çalışmaların Gözden Geçirilmesi. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğünün Gözetimindeki Çocuklara Yönelik Hizmetlerin İyileştirilmesi Projesi İhtiyaçların Belirlenmesi Çalışması. İstanbul, Yeni- den Sağlık ve Eğitim Derneği Yayınları, 2004.

5. Basut E, Erden G. Suça yönelen ve suça yönelmeyen ergenlerin stres belirtileri ve stresle başa çıkma örüntüleri yönünden incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2005; 12:48-55.

6. Ali M, Shahab S, Ushijima H, Muynck A. Street children in Pakistan: a situational analysis of social condition and nutritional status. Soc Sci Med 2004; 59:1707-1717.

7. Başar H. Sınıf Yönetimi. İstanbul, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1999, s.50-150.

8. Caldwell MR, Wiebe RP, Cleveland H. The influence of future certainty and contextual factors on delinquent behavior and school adjustment among African American adolescents. J Youth Adolesc 2006; 35:591-602.

9. Çamkerten F. Ankara Çocuk Islahevi’nde Bulunan Suça Yönelmiş Çocuklara Uygulanan Mesleğe Yöneltme Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, 1999.

10. Küçüker H. Suç Davranışında Bulunan Çocukların Sosyodemografik Özellikleri ve Olası Suça İtilme Nedenleri. Yayımlanmamış Uzmanlık tezi, Elazığ, Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı, 2001.

11. Lipsey MW, Landenberger N.A, Wilson SJ. Effects of Cognitive-Behavioral Programs for Criminal Offenders: Center for Evaluation Research and Methodology Vanderbilt Institute for Public Policy Studies Reviewers, USA, 2007.

12. Öztürk O, Uluşahin A. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. On birinci basım, Ankara, Tuna Matbaacılık, 2008, s.744-810.

13. Çam O, Karaaslan A. Öğrenci Hemşirelerin Girişkenlik ve Kişilerarası İlişkiler Tarzlarının Eğitim Süreçleri İçinde Longitudinal Olarak İncelenmesi. Ege Üniversitesi Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı Projesi, İzmir, 1999.

14. Keskin G, Çam O. Ergenlerin ruhsal durumları ve anne baba tutumları ile bağlanma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2008; 9:139-147.

15. Güvenir T, Özbek A, Baykara B, Şentürk B, İncekaş S. Güçler ve Güçlükler Anketi Ergen Formunun Türkçe çevirisinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. 15. Ulusal Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kongresi, Poster Bildiri, İstanbul, 2004,

16. Şahin N, Durak A, Yasak Y. Kişilerarası İlişkiler Ölçeği, psikometrik özellikleri. 8. Ulusal Psikoloji Kongresi, (21-23 Eylül), İzmir, 1994.

17. Aksakoğlu G. Sağlıkta Araştırma Teknikleri ve Analiz Yöntemleri. İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, D.E.Ü. Rektörlük Matbaası, 2001, s.212-236.

18. Dökmen Ü. İletişim Çatışmaları ve Empati. On sekizinci basım, İstanbul, Sistem Yayıncılık, 1994, s.200-270.

19. Yalom DI. Ergen Terapisi. Y Özkardeşler Şallı (Çev.), İstanbul, Prestij Yayınları, 2008, s.19-55.