Ali ÜNLÜ, Uğur EVCİN, Hatice YILMAZ BURAKGAZİ, Alican DALKİLİÇ

İstanbul devlet liselerinde suç ve Şiddet yaygınlığı: Okul türlerinin karşılaştırılması

Amaç: Literatür incelendiğinde okul yapısının, okullardaki sosyokültürel koşulların ve okul içindeki sosyal ağların gençlerin davranışları ile suç ve şiddete yönelmeleri üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Bu araştırmada İstan- bul‟daki lise öğrencileri arasında farklı suç ve şiddet davranışlarına yönelmede okul türlerine göre farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırma 2010 yılında İstanbul‟un 28 ilçesindeki 154 devlet lisesinde okuyan 31.272 öğrenciden anket aracılığı ile toplanan bilgilere dayanarak yapılmıştır. Okullar düz, meslek ve Anadolu lisesi olarak üç kategoriye ayrılmıştır. Okul ve sınıflar tabakalı rastlantısal katmanlı rastgele örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Örneklem İstanbul‟daki bütün lise öğrencilerinin yaklaşık %20‟sini içermektedir. Araştırma kapsamında kullanılan anket; ülkemizde de çeşitli çalışmalarda kullanılan Alkol ve Diğer Uyuşturucu Kullanımına Yönelik Avrupa Okul ve Avrupa Gençlik Anketleri‟nden hazırlanmıştır. Anketler eğitilmiş rehber öğret- menler tarafından uygulanmış ve gizlilik isimsiz optik formlarla sağlanmıştır. Verilerin analizleri SPSS 16 prog- ramıyla yapılmıştır. Bulgular: Lise türleri arasındaki suç ve şiddet sıklığı farklı bulunmuş ve suç, şiddet ve madde bağımlılığı sıklığı sıralaması meslek, düz ve Anadolu liseleri şeklinde oluşmuştur. Anadolu Lisesi öğrencileri arka- daşlarının suç ve şiddete karışma oranlarını meslek ve düz lise öğrencilerinden daha yüksek olarak bildirmiştir. Şiddet okul türünden bağımsız olarak suçtan daha yaygın olarak gözlenmiştir. Öğrenciler şiddeti başkaları üzerin- de uygulamayı şiddet mağduru olmaktan daha sık belirtmişlerdir. Sonuçlar: Sonuçlarımız meslek liselerinin suç ve şiddet açısından diğer liselerden daha riskli olduğunu göstermektedir. Okul yapısı ve kaynakları ile öğrencilerin sosyoekonomik durumları bu bulgularla bağlantılı olabilir. Lise öğrencilerinin suç ve şiddete değişik değerler yük- leme olasılıkları şiddetin suç\'tan daha yüksek oranda görülmesini açıklayabilir. Okul düzenlemeleri geliştirilirken bu araştırmanın bulgularının da gözönüne alınması faydalı olabilir.

The prevalence of crime and violence in Istanbul public high schools: comparison of school types

Objective: The literature suggests school structures and sociocultural environment and the networks within schools play important role in crime and violence among youth. This study aimed to evaluate the prevalence and variation of crime and violence across public high school (HS) types in Istanbul. Methods: This cross-sectional study was conducted in May-June, 2010 in Istanbul public HS. The schools and classrooms within schools were selected by stratified random sampling, which recruited approximately 20% of HS population. The survey instru ment included questions from European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs and Youth in Europe Survey. Turkish translations of both were previously used in research. Trained counselors conducted the surveys and confidentiality was assured by anonymous optic forms. The data were analyzed by SPSS 16. Results: Crime and violence rates were higher in occupational HS, followed by regular and Anatolian HS. However Anatolian HS students reported that more of their friends were involved in crime and violence than that of regular and occu- pational HS. Regardless of school type violence was more prevalent than crime and students reported use of vio- lence on others more frequently than being a victim of violence. Conclusions: Based on our results crime and violence rates were higher among occupational HS students than regular and Anatolian HS students. This might be related to school structure and resources and socioeconomic status of students. Possibility of attributing differ- ent values to crime and violence might explain higher violence rates than crime rates. Considering the findings of this study while developing school policies might be beneficial.

PDF

___

1. Henderson M, Butcher I. Wight D, Williamson L, Raab G. What explains between school differ-ences in rates of sexual experience? BMC Public Health. 2008;8:53-67.
2. Brook JS, Saar NS, Brook DW. Developmental pathways from parental substance use to child-hood academic achievement. Am J Addict. 2010;19:270-6.
3. Leatherdale ST, Manske S. The relationship be-tween student smoking in the school environ-ment and smoking onset in elementary school students. Cancer Epidemiology Biomarkers Prevention. 2005;4:1762-5.
4. Ennett ST, Flewelling RL, Lindrooth RC, Norton EC. School and neighborhood characteristics associated with school rates of alcohol, cigarette, and marijuana use. J Health Soc Behav. 1997;38:55-71.
5. Özcebe H, Ulukol B, Mollahaliloğlu S, Yardım N, Karaman F. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı. Ankara, Yücel Ofset Matbaacılık, 2008.
6. Karataş H, Öztürk C. Sosyal bilişsel teori ile zorbalığa yaklaşım. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2009;2:61-74. http://www.deu.edu.tr/UploadedFiles/Birimler/18283/61-74_pdf.pdf (23 Ekim 2011)
7. Gelbal, S. Okullarda Şiddetin Önlenmesi: Mevcut Uygulamalar ve Sonuçları. Türk Eğitim Derneği, Ankara, Pegem Yayıncılık, 2007.
8. Ögel K, Tarı I, Eke CY. Okullarda Suç ve Şiddeti Önleme. İstanbul, Yeniden Yayınları, No.17, 2006.
9. Kartal H, Bilgin A. Öğrenci, veli ve öğretmen gözüyle ilköğretim okullarında yaşanan zorbalık. İlköğretim Online. 2008;7:485-95.
10. Bilgiç E. İlköğretim I. Kademede Görülen Zorba Davranışların Sınıf Değişkenleri ve Atmosferi Algılamalarına Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, 2007.
11. Nansel TR, Overpeck M, Pilla RS, Ruan JW, Simon-Morton B, Scheidt P. Bullying behaviors among US youth: prevelance and association with psychosocial adjustment. JAMA. 2001; 285:2094-2100.
12. Natvig GK, Albrektsen G, Qvarnstrøm U. School-related stres experience as a risk factor for bullying behavior. J Youth Adolesc. 2001;30:561-75.
13. Lotz R, Lee L. Sociability, school experence and delinquency. Youth Society. 1999;2:199-215.
14. Kızmaz Z. Öğrenim düzeyi ve suç: suç okul iliş-kisi üzerine sosyolojik bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2004; 14:291-319.
15. Gottfredson G, Gottfredson D, Payne A, Gottfredson N. School climate predictors of school disorder: results from a national study of delinquency prevention in schools. J Res Crime Delinquency. 2005;42:412-44.
16. Gullotta TP, Adams GP, Montemayor R. Delin-quent Violent, Theory and Interventions. Sage, 1998.
17. Turner K, West P, Gordon J, Young R, Sweeting H. Could the peer group explain school differ-ences in pupil smoking rates? An exploratory study. Soc Sci Med. 2006;62:2513-25.
18. Walters GD. Foundations of Criminal Science. Vol. 1, New York, Praeger Pub, 1992.
19. Lee VE, Croninger RG. The social organization of safe high schools, in ımplementing educational reform: sociological perspectives on educational policy. KM Borman, PW Cookson Jr., (Eds.), NJ, Ablex, Spade Norwood, 1996.
20. Unlu A. The Impact of Social Capital on Youth Substance Use. Doctoral Dissertation, Orlando, FL, University of Central Florida 2009.
21. Berberoğlu G. Student Achievement in the Turkish Education System, Turkey- Education Sector Study: Sustainable Pathways to an Effective, Equitable, and Efficient Education Sys-tem for Preschool Through Secondary School Education. Report No. 32450-TU, Washington, D.C. The World Bank, 2005, p.120-131.
22. Çokgezen M, Terzi N. Türkiye‟de devletin eğitime müdahalesinin yeterli gerekçesi var mı? Liberal Düşünce. 2008;49:1-18.
23. Kabadayı A, Aladağ KS. Farklı ilköğretim kurumlarına devam eden öğrencilerin ahlaki gelişimleri-nin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2010;7:23-41. http://www.insanbilimleri.com (erişim tarihi: 1 Aralık 2010)
24. Özfırat Ö, Pehlivan E, Özdemir FÇ. Malatya il merkezindeki lise son sınıf öğrencilerinde dep-resyon prevalansı ve ilişkili faktörler. İnönü Üni-versitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2009;16:247-55.
25. Evcin U. Lise Gençlerinin Vakit Geçirdiği Ortamların Madde Kullanımı Davranışı Üzerine Etkileri: Bayrampaşa Örneklemi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, 2011.
26. Giray H, Kılıç B. Bekar kadınlar ve üreme sağlığı. STED. 2004;13:286-9. 27. Aras Ş, Günay T, Özan S, Orçın E. İzmir ilinde lise öğrencilerinin riskli davranışları. Anadolu Psikiyatri Derg. 2007;8:186-96.
28. Kara B, Hatun Ş, Aydoğan M, Babaoğlu K, Gökalp AS. Kocaeli ilindeki lise öğrencilerinde sağlık açısından riskli davranışların değerlendirilmesi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2003;46:30-7.
29. Bay E, Tuğluk M. Resmî ve özel ilköğretim okulları öğrenci başarılarının karşılaştırılması. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2010; 4:135-153.
30. Welsh WN, Greene JR, Jenkins PH. School disorder: the influence of individual, institutional, and community factors. Criminology. 1999;37:73-116.
31. Hamamcı Z, Murat M, Çoban AE. Gaziantep‟teki okullarda çalışan psikolojik danışmanların mesle-ki sorunlarının incelenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya, Turkey, 06-09 Temmuz 2004.
32. Moore L, Roberts C, Tudor-Smith C. School smoking policies and smoking prevalence among adolescents: multilevel analysis of cross-sectional data from Wales. Tobacco Control. 2001;10:117-23.
33. Fletcher A, Bonell C, Hargreaves J. School effects on young people's drug use: a systematic review of inter-vention and observational studies. J Adolesc Health. 2008;42:209-20.
34. Payne AA, Gottfredson DC, Gottfredson GD. School predictors of the intensity of implemen-tation of school-based prevention programs: results from a National Study. Prevent Sci. 2006;7:225-37.