Mehmet AK, Ali BOZKURT, TUNAY KARLIDERE, Özlem BOZKURT HEKİM, Murat ERDEM, K. Nahit ÖZMENLER, Hamdullah AYDIN

Çubuk hortumu sonrası çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu: bir yıllık takip çalışması

Amaç: Türkiye’de ilk kez can kaybına neden olan Çubuk Hortumu sonrası çocuklarda ortaya çıkan travma sonrası stres belirtilerinin şiddetini bir ay, dört ay ve bir yıl sonra değerlendirerek değişimi ve etkileyen olası etkenleri ortaya koymaktır. Yöntem: Hortum sırasında köyde 62 çocuk bulunmaktaydı. Olaydan bir ay sonra psikiyatrist ve psikologlardan oluşan araştırmacılar 52 çocukla görüştü. Olguların demografik verileri ile travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gelişimi yönünden risk etkeni olabilecek etkenler değerlendirilerek Çocuklar için Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği (ÇTSS-TÖ) uygulandı. Dördüncü ve 12. ayda görüşmeler tekrarlandı. Sonuçlar: Birinci ayda yapılan değerlendirmede ÇTSS-TÖ puanlarına göre 25 çocukta (%48.1) travma sonrası stres belirtisi saptanmamıştır (ÇTSS-TÖ puanı40) TSSB belirtisi saptanmıştır. Dördüncü ve 12. ayda belirtilerin şiddetinde düşme olduğu belirlenmiştir. Kız çocuklarda, hortuma maruz kalanlarda ve maddi hasar yaşayanlarda CTSS-TÖ puanlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Tartışma: CTSS-TÖ puanlarının izleme sürecinde düşmesi, kız çocuklarda, hortuma maruz kalanlarda ve maddi hasar yaşayanlarda başlangıçta belirtilerin daha şiddetli olması benzer izleme çalışmaları ile uyumludur. Çocukların sınırlı bilişsel ve sözel anlatım yeteneklerinin olması düşünce ve duygularını ifade etmelerine engel olabileceğinden, travma sonrası etkilenme düzeyinin değerlendirilmesi ve izlenmesi önemlidir. İzleme çalışmaları çocuklardaki TSSB belirtilerinin şiddetini etkileyen etkenleri ve zaman içindeki değişimi gösteren güvenilir veriler sunmaktadır. Koruyucu ruh sağlığı açısından travma sonrası uzun süre izleme çalışmalarının yaygınlaşması önemlidir.

Posttraumatic stress disorder in children after Çubuk tornado: a one year follow up study

Objective: The aim of the study is to evaluate the posttraumatic stress symptom severity and possible related factors after Çubuk Tornado in children after one, four and 12 months. Methods: A group of researchers who were psychiatrist and psychologist interviewed 62 children who were present in the village at the time of the tornado. Fifty-two children were eligible for the research. The demographic data and the possible risk factors for posttraumatic stress disorder (PTSD) have been evaluated with Child Posttraumatic Stress Reaction Index (CPTS-RI). The evaluation has been repeated after 4 and 12 months. Results: In the end of first month 25 children (48.1%) did not have posttraumatic stress symptoms according CPTS-RI (<12). Fourteen (26.9%) had mild, nine (17.3%) moderate and four (7.7%) severe posttraumatic stress symptoms. The posttraumatic stress symptoms decreased in 4th and even more in 12th months. The symptoms were found statistically significant more severe in girls, in direct trauma experiencing children, and in children living in economic problem experiencing families due to the tornado. Discussion: The decrease of the CPTS-RI scores during follow up and more severe symptoms in girls, in subjects directly experiencing the tornado and in subjects experiencing economic loss due to the trauma was compatible with similar follow up studies. Since children have limited cognitive and verbal skills it can interfere to express their thoughts and feelings. This makes more important to asses the degree of posttraumatic effects in children. Follow up studies give reliable data about factors effecting the severity and change with time of PTSD symptoms in children. Regarding preventive mental health follow up studies are important and should widespread.

PDF

___

1. Sadock BJ, Sadock VA. Kaplan & Sadocks’s Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences, Clinical Psychiatry. Ninth ed., Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins, 2003 p.623-631.
2. Amerikan Psikiyatri Birliği. Psikiyatride Hastalıkların Tanımlanması ve Sınıflandırılması El Kitabı. Yeniden gözden geçirilmiş dördüncü baskı (DSM-IV-TR), Washington DC, Amerikan Psikiyatri Birliği, 2000’den çeviren E Köroğlu, Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 2001.
3. Diler RS, Kulan E, Avcı A, Uzel M, Adıgüzel L. Adana depremi sonrası poliklinik başvurularının değerlendirilmesi.
4. Diler RS, Avcı A. Deprem ve çocuk ruh sağlığı. Auru Vitalis 1999; 1:9-10.
5. Yorbik Ö, Dikkatli S, Söhmen T. Çocuk ve ergenlerde travma sonrası stres bozukluğu. T Klin Psikiyatri 2002; 3:35-40.
6. Kiliç EZ, Kiliç C, Yilmaz S. Is anxiety sensitivity a predictor of PTSD in children and adolescents? J Psychosom Res 2008; 65:81-86.
7. Thienkrua W, Cardozo BL, Chakkraband ML, Guadamuz TE, Pengjuntr W, Tantipiwatanaskul P, et al. Symptoms of posttraumatic stress disorder and depression among children in tsunami-affected areas in southern Thailand. JAMA 2006; 296:549-559.
8. Pynoos RS, Goenjian A, Tashjian M, Karakashian M, Manjikian R, Manoukian G, et al. Post-traumatic stress reactions in children after the 1988 Armenian earthquake. Br J Psychiatry 1993; 163:239-247.
9. Goenjian AK, Molina L, Steinberg AM, Fairbanks LA, Alvarez ML, Goenjian HA, et al. Posttraumatic stress and depressive reactions among Nicaraguan adolescents after Hurricane Mitch. Am J Psychiatry 2001; 158:788-794.
10. Garrison CZ, Bryant ES, Addy CL, Spurrier PG, Freedy JR, Kilpatrick DG. Posttraumatic stress disorder in adolescents after Hurricane Andrew. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1995; 34:1193-1201.
11. DeSalvo KB, Hyre AD, Ompad DC, Menke A, Tynes LL, Muntner P. Symptoms of posttraumatic stress disorder in a New Orleans workforce following Hurricane Katrina. J Urban Health 2007; 84:142-152.
12. Pynoos RS, Frederick C, Nader K, Arroyo W, Steinberg A, Eth S, et al. Life treat and posttraumatic stress in school-age children. Arch Gen Psychiatry 1987;44:1057-1063.
13. Erden G, Kılıç EZ, Uslu Rİ, Kerimoğlu E. Çocuklar için travma sonrası stres tepki ölçeği: Türkçe geçerlik, güvenirlik çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 1999; 6:143-149.
14. Karakaya I, Ağaoğlu B, Coşkun A, Sişmanlar SG, Yildiz O. The symptoms of PTSD, depression and anxiety in adolescent students three and a half years after the Marmara earthquake. Turk Psikiyatri Derg 2004; 15:257-263.
15. Kılıç EZ, Uslu R, Erden G, Kerimoğlu E. Çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu belirtilerini sürdüren ailesel etmenler. Kriz Dergisi 1999; 7:1-8.
16. Zatzick DF, Grossman DC, Russo J, Pynoos R, Berliner L, Jurkovich G, et al. Predicting posttraumatic stress symptoms longitudinally in a representative sample of hospitalized injured adolescents. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2006; 45:1188-1195.
17. Goenjian AK, Walling D, Steinberg AM, Roussos A, Goenjian HA, Pynoos RS. Depression and PTSD symptoms among bereaved adolescents 6(1/2) years after the 1988 Spitak earthquake. J Affect Disord 2009; 112:81-84.
18. Stoppelbein L, Greening L. Posttraumatic stress symptoms in parentally bereaved children and adolescents. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2000; 39:1112-1119.