TÜRKİYE’DE DÜNDEN BUGÜNE SOSYOBİLİMSEL KONULAR: BİR DOKÜMAN ANALİZİ

Son yıllarda Türkiye’de sosyobilimsel konular üzerine yapılan araştırmaların artış gösterdiği bununla beraber konunun öneminin de aynı doğrultuda vurgulandığı görülmektedir. Yapılan araştırmaların detaylı olarak incelenmesinin amaçlandığı bu çalışmada Türkiye'de sosyobilimsel konulara yönelik 2008-2018 yılları arasında yayımlanmış tüm tez ve makaleler değerlendirilmiştir. Böylece sosyobilimsel konular hakkında yapılan çalışmaların belirli özellikleri bakımından bir arada incelenmesi ile bütüncül bir bakış açısının sunulması hedeflenmiştir. İlgili tez ve makalelerin incelenmesi tarama modelinde gerçekleştirilmiş ve belirlenen ölçütlere göre tespit edilmiş toplam 101 çalışma; “araştırmanın yılı, araştırma konusu, araştırmanın amacı, araştırma türü, araştırma yöntemi, veri toplama araçları ve sonuçları” açısından ele alınmıştır. Çalışmada elde edilen bulgulara göre; en çok çalışmanın yapıldığı yılın 2018 ve hiç çalışma olmayan yılın ise 2010 olduğu belirlenmiştir. Bu konuyla ilgili tezler daha sınırlı sayıdayken makalelerin çoğunlukta olduğu görülmüştür. Veri toplama araçlarından en çok ölçek ve görüşme formu en az ise argümantasyon formu ve senaryolar kullanıldığı gözlemlenmiştir. İzlenen araştırma yöntemi olarak nicel ve nitel araştırma sayısının eşit oranda olduğu belirlenmiştir. Genellikle çalışılan konunun GDO’lu besinler olduğu anlaşılmıştır. En fazla öğretmen adayları ve ortaokul öğrencileri ile çalışılmıştır. Genel olarak bakıldığında ise sosyobilimsel konulara yönelik görüş belirleme, argümantasyon becerisi, tutum ve karar verme eğiliminin belirlenmesinin amaçlandığı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçların ileride yapılacak sosyobilimsel konulara yönelik araştırmalara kaynaklık edeceği ve bu doğrultuda önemli pratik faydalar sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyobilimsel konular, fen eğitimi, sosyobilimsel konu araştırmaları

SOCIOSCIENTIFIC ISSUES IN TURKEY FROM PAST TO PRESENT: A DOCUMENT ANALYSIS

In recent years, however, the increased importance of the subject of the research on socioscientific issues in Turkey are also highlighted in the same direction. In this study, it is intended to be a comprehensive review of research published between the years 2008-2018 for all theses and articles socioscientific issues in Turkey were evaluated. So, it is aimed to present a holistic perspective by examining the studies carried out on socioscientific issues in terms of certain characteristics. The examination of related theses and articles was carried out in the survey model and 101 studies were determined according to the criteria; “year of research, research subject, aim of research, research type, research method, data collection tools and results”. According to the findings; It was determined that the year in which most work was carried out was 2018 and the year without any work was 2010. While the theses on this subject were more limited, it was seen that the articles were in the majority. It was observed that scales and interview forms were the most used data collection tools and argumentation forms and scenarios were the least. It was determined that the number of quantitative and qualitative research was equal in the research method followed. Generally, it was understood that the subject studied was GMOs foods. The study groups were mostly composed of teachers and middle school students. In general, it was found that the aim of determining opinions, argumentation skills, attitudes and decision-making tendencies towards socioscientific issues was aimed. It is thought that the results obtained from this study will be the source of future research on sociological issues and will provide important practical benefits in this direction.

Keywords:

Socioscientific issues, science education, socioscientific issues researches,

PDF

___

Baltacı, S. (2013). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki (GDO’lu besinler) öğretim öz yeterlilikleri ve bu yeterliliklerin epistemolojik inançlar ile ilişkileri. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Carson, K., and Dawson, V. (2016). A teacher professional development model for teaching socioscientific issues. Teaching Science, 62(1), 28-35.
Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (Genişletilmiş Üçüncü Baskı, s. 76- 112). Trabzon : Celepler Matbaacılık.
Çetinkaya, E., ve Taşar, M. F. (2017). Fen Bilimleri Eğitimi Alanında Türkiye Merkezli Argümantasyon Araştırmalarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 353-381.
Dawson, V. (2015). Western Australian high school students’ understandings about the socioscientific issue of climate change. International Journal of Science Education, 37(7), 1024-1043.
Değirmenci, A., ve Doğru, M. (2017). Türkiye’de Sosyobilimsel Konularla İlgili Yapılan Çalışmaların İncelenmesi: Bir Betimsel Analiz Çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 123-138.
Demir, B., ve Düzleyen, E. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin GDO bilgi düzeylerinin incelenmesi. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. 27-30 Haziran 2012, Niğde.
Demircioğlu, T., ve Uçar, S. (2014). Akkuyu nükleer santrali konusunda üretilen yazılı argümanların incelenmesi. İlköğretim Online, 13(4), 1373-1386.
Eastwood, J.L., Schlegel, W.M., and Kristin, L.C. (2011). Effects of an interdisciplinary program on students’ reasoning with socioscientific issues and perceptions of their learning experiences. T.D. Sadler (Ed.). Socio scientific Issues in the Classroom: Teaching, Learning and Research, Contemporary Trends and Issues in Science Education, (s. 89-126) içinde. New York: Springer.
Genç, M. (2016). The approach of candidate teachers towards socio-scientific issues: The space researches example. Turkish Online Journal of Educational Technology Special Issue, 738-742.
Genç, T., ve Genç, M. (2017). Türkiye’de sosyo-bilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-26.
Gürbüzoğlu Yalmancı, S. (2016). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik algılarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 89-111.
İşbilir, E., Ertepınar, H., ve Çakıroğlu, J. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konularhakkındaki bilimsel tartışmalarının epistemik inanışları açısından incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27-30 Haziran 2012, Niğde.
Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. (21. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
MEB. (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Özdemir, N., ve Çobanoğlu, E. O. (2008). Türkiye’de nükleer santrallerin kurulması ve nükleer enerji kullanımı konusundaki öğretmen adaylarının tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 218-232.
Özgüven, İ.E. (1994). Psikolojik testler. Ankara: Yeni Doğuş Matbaası.
Öztürk, N. (2011). Investigating pre-service science teachers’ informal reasoning, epistemological beliefs and metacognitive awareness regarding socioscientific issues: a case for nuclear power plant construction (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Middle East Technical University, Ankara.
Ratcliffe, M., and Grace, M. (2003). Science education for citizenship: Teaching socioscientifıc issue. Maidenhead, Philadelphia: Open University Press.
Sadler, T. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical review of research. Journal of Research in Science, 41(5), 513-536.
Sadler, T. D., and Zedler, D.L. (2005). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding SSI: Applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89, 71-93.
Simonneaux, L. (2008). Argumentation in socio-scientific contexts. In S. Erduran ve M. P. Jimenez-Aleixandre (Eds.), Argumentation in science education: An overview (pp. 179-199). Netherlands: Springer.
Soysal, Y. (2012). Sosyobilimsel argümantasyon kalitesine alan bilgisi düzeyinin etkisi: Genetiği değiştirilmiş organizmalar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Sönmez, A. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının GDO’lu besinler hakkındaki bilgileri, risk algıları, tutumları ve böyle bir konunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
Tekin, N., Aslan, O., and Yılmaz, S. (2016). Representation of socioscientific issues in the most popular Turkish daily newspapers. Journal of Human Sciences, 13(2), 2860-2869.
Topçu, M. (2008). Preservice science teachers’ ınformal reasoning regarding socioscientific ıssues and the factors ınfluencing their informal reasoning (Yayımlanmamış doktora tezi). Middle East Technical University, Institute of Science, Ankara.
Topçu, M. S. (2015). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Topçu, M. S., Muğaloğlu, E. Z., ve Güven, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 2327-2348.
Uzunkol, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 94-101.
Yahaya, J. M., Ahmad Nurulazam, A., and Mageswary Karpudewan, M. (2016). College students' attitudes towards sexuallythemed science content: a socioscientific issues approach to resolution. International Journal of Science Education, 38(7), 1174-1196.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı, s. 224). Ankara: Seçkin Yayıncılık.