FEN ÖĞRETİMİNDE DÜŞÜNME KÜLTÜRÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ: KURAMDAN UYGULAMAYA İLİŞKİN ÖNERİLER

Bu çalışmada, fen öğretiminde düşünme kültürünün geliştirilmesi ve bu kültürün geliştirilmesinin gerekliliğine ilişkin öneriler ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda “fen öğretimi”, “21. yüzyıl becerileri” ve “düşünme kültürü” kavramlarına ilişkin literatür incelenerek kuramsal bir çerçeve ortaya konulmaya çalışılmıştır. Düşünme kültürü, düşünme becerilerinin öğretimine sosyokültürel bir bakış açısı getiren bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, Harvard Eğitim Bilimleri Enstitüsü'nde bir araştırma merkezi (Project Zero) bünyesinde yürütülen bir projedir. Bu çalışmasının en önemli sınırlılığı ulusal ve uluslararası düzeyde doğrudan fen öğretiminde düşünme kültürü yaklaşımının uygulanmasına ilişkin ampirik araştırma bulgularının bulunmamasıdır. Aslında, fen bilimleri, bilimsel düşünme süreçlerini içermesi ve yenilik (dönüşüm) kavramlarıyla sıkça birlikte anılması dolayısıyla öğrencilerin düşünme becerilerinin geliştirilmesini gerektiren temel konu alanlarından biridir. Bir başka ifadeyle, fen öğretiminde sadece konu alanına ilişkin bilgilerin aktarılmasının yeterli olmayıp bunun yanı sıra bu bilgilerin işlenmesi için düşünme becerilerinin geliştirilmesi ve desteklenmesinin önemli bir değişken olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, bu çalışmada fen öğretimi bağlamında düşünme kültürünün geliştirilmesine yönelik kuramsal alt yapının ortaya konulması ve bu kültürün fen eğitimine uyarlanmasına yönelik öneriler verilmesi planlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

21. Yüzyıl becerileri, yenilik-dönüşüm (inovasyon), sosyokültürel öğrenme yaklaşımları, fen eğitimi, düşünme becerilerinin öğretimi, düşünme kültürü yaklaşımı

DEVELOPMENT OF CULTURE OF THINKING IN SCIENCE TEACHING: SUGGESTIONS FROM THEORY TO PRACTICE

This study aims at putting forward suggestions about the development of cultures of thinking in science teaching, and the necessity of developing this culture. The national and international literature regarding the concepts such as “science teaching”, “the skills of 21st century “and “the cultures of thinking” have been reviewed for that purpose, and this article has attempted to present a theoretical framework accordingly. The cultures of thinking is an approach that brings a sociocultural perspective to the teaching of thinking skills. This approach is derived from a project carried out by a research center at the Harvard institute of educational sciences (Project Zero). The most important limitation of this review is the lack of empirical research findings on the application of the cultures of thinking approach in science teaching at national and international level. In fact, science is one of the main subject areas that require the development of students' thinking skills as it involves scientific thinking processes and is frequently mentioned together with the concepts of innovation (transformation). In other words, in science teaching, it is thought that not only giving information about the subject area is sufficient but also developing and supporting thinking skills for processing this information is an important variable. For this reason, in this study, it is planned to put forward the theoretical background for the development of culture of thinking in the context of science teaching and to give suggestions for adapting this culture to science education.

Keywords:

21st century skills, sociocultural learning approaches, science teaching, teaching of thinking skills, culture of thinking,

PDF

___

Açıkgöz, K.,Ü. (2003). Aktif öğrenme. İzmir: Eğitim Dünyası.
Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Çorlu, M. S., Öner, T., & Özdemir, S. (2015). STEM eğitimi Türkiye raporu. İstanbul: Scala Basım.
Akpınar, B. & Aydın, K. (2007). Eğitimde değişim ve öğretmenlerin değişim algıları, Eğitim ve Bilim, 32(144), 71-80.
Akpınar, B., Dönder, A., Yıldırım, B., & Karahan, O. (2012). Eğitimde 4+4+4 sisteminin (modelinin) karşıt program bağlamında değerlendirilmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36, 25-39
Akyüz, Y. (1996). Eğitim tarihimizden bugün için çıkarılması gereken bazı dersler ve düşünceleri. İ. Fındıkçı (Ed.) içinde, Eğitime bakışlar. İstanbul: Kültür Koleji Eğitim Vakfı.
Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 41-61.
Atalay, N., Anagün, S. S. & Kumtepe, E. G. (2016). Fen öğretiminde teknoloji entegrasyonunun 21. yüzyıl becerileri boyutunda değerlendirilmesi: Yavaş geçişli animasyon uygulaması. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 405-424.
Augustine, R. N. (2005). Rising above the gathering storm: Energizing and employing America for a brighter economic future. Washington, DC: National Academic.
Ayas, A., Çepni, S. & Akdeniz, A. R. (1993). Development of the Turkish secondary science curriculum. Science Education, 77(4), 433-440.
Bahar, M., Yener, D., Yılmaz M., Emen, H., & Gürer, F. (2018). 2018 Fen bilimleri öğretim programı kazanımlarındaki değişimler ve fen teknoloji matematik mühendislik (STEM) entegrasyonu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 702-735.
Bayraktaroğlu, C. E. (2011). Eğitimde yapılandırmacılık yaklaşımı ve eleştirel bir bakış (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Bilgin, A., & Köksal, A. (2018). Kültürel kimlik ve eğitim. Academy Journal of Educational Sciences, 2(1), 82-90.
Bodner, G. M. (1990). Why good teaching fails and hard-working students do not always succeed? Spectrum, 28(1), 27-32.
Büyüktaşkapu, S., Çeliköz, N., & Akman, B. (2012). Yapılandırmacı bilim eğitimi programının 6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 275-292.
Cacioppo, J. T. & Petty, R. E. (1982). The need for cognition. Journal of Personality and Social Psychology, 42(1), 116-131.
Capraro, R. M. & Slough, S. W. (2008). Project-based learning: An ıntegrated science, technology, engineering, and mathematics (STEM) approach. Rotterdam, The Netherlands: Sense Publishers.
Childress, V. W. (1996). Does integration technology, science, and mathematics improve technological problem solving: A quasi-experiment. Journal of Technology Education, 8(1), 16-26.
Costa, A. L., & Kallick, B. (2008). Learning and leading with habits of mind: 16 essential characteristics for success. Alexandra, Virginia USA: ASCD.
Çakmak, M. (2001). Etkili öğretimin gerçekleşmesinde öğretmenin rolü. Çağdaş Eğitim, 274, 22-26.
Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
De Bono, E. (1985). The CoRT thinking program. Thinking and Learning Skills, 1, 363-378.
Dede, C. (2010) Technological supports for acquiring 21st century skills. E. Baker, B. McGaw ve P. Peterson (Ed) içinde, International Encyclopedia of Education, (s. 158-166). Oxford, UK: Elsevier.
Demir Yıldız, C., & Dönmez, B. (2017). Ekolojik sistemler kuramı çerçevesinde yöneticilerin karar verme davranışını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 12(28), 223-244.
Güzel Yüce, S. (2012). Bir ilköğretim okulunda düşünme kültürünün geliştirilmesine yönelik eylem araştırması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Hand, B. & Treagust, D. F. (1991). Student achievement and science curriculum development using a constructivist framework. School Science and Mathematics, 91(4), 172-176.
Hesapçıoğlu, M. (2001). Postmodern toplumda eğitim, okul ve insan hakları. İstanbul: Sedar Yayıncılık. Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi. İstanbul: MEB
Karakaş, M. M. (2015). Ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin fen bilimlerine yönelik 21.yüzyıl beceri düzeylerinin ölçülmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Kaya, V. H. (2018). 2023 Fen bilimleri eğitimi vizyonumuz. Erişim 25.01.2019, 14:37 Adresi: http://www.egitimveegitim.com/soz_egitimcilerde/3335-uz_volkan_hasan_kaya.html.
Laverty, D. T. & McGarwey, J. E. B. (1991). A constructivist approach to learning. Education in Chemistry, 28, 99-102.
Martin R, Sexton C, Wagner K, & Gerlovich J. (1997). Teaching science for all children. Boston: Allyn and Bacon.
Marzano, R. J., Brandt, R. S., Hughes, C. S., Jones, F., Presseisen, B. Z., Rankin, S. C., & Suhor, C. (1988). Dimensions of thinking: A framework for curriculum and instruction. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD).
McCormick, R. & Paechter, C. (1999) Learning and knowledge. The Open University: Paul Chapman.
MEB, (2006). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: M.E.B.
MEB, (2013). İlköğretim kurumları( ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: M.E.B.
MEB, (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokullar ve ortaokullar 3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar). Ankara: M.E.B.
Naylor, S., & Keogh, B. (1999). Constructivism in classroom: Theory into practice. Journal of Science Teacher Education, 10(2), 93-106.
Oktay, A. (2001). 21.yüzyılda yeni eğilimler ve eğitim. 21. yüzyılda eğitim ve Türk eğitim sistemi. İstanbul: Sedar Yayıncılık.
Olkun, S. & Toluk, Z. (2003). İlköğretim etkinlik temelli matematik öğretimi. Ankara: Anı.
Osborne, J., Simon, S., & Collins, S. (2003). Attitudes towards science: A review of the literature and its implications. International Journal of Science Education, 25(9), 1049-1079.
Önel, A. (2018). Girişimci öğrenciler ve öğretmenlerle girişimci Türkiye'ye. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 256-286.
Özmen, H. (2004). Fen Öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 100-111.
Perkins, D. (2008). Smart schools: From training memories to educating minds. New York: The Free.
Powell, A., Farrar, E., & Cohen, D. (1985). The shopping mall high school: Winners and losers in the educational Marketplace. Boston, MA: Houghton Mifflin.
Ritchhart, R. (2007). Cultivating a culture of thinking in museums. Journal of Museum Education, 32(2), 137-154.
Saiyidain, K. G. (2003). İkbal’in eğitim felsefesi. Ankara: Ankara Okulu.
Sevinç, M. (2005). Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. İstanbul: Morpa Kültür.
Sherman, T. M., & Kurshan, B. L. (2005). Constructing learning: Using technology to support teaching for understanding. Learning & Leading with Technology, 32(5), 10.
Shin, H. I. & Lee, S. H. (2008). Analysis of new millennium learner’s behavior. Seoul: Keris.
Spring, J. (2016). American education. London: Routledge.
Staver, J. R. (1998). Constructivism: Sound theory for explicating the practice of science and science teaching. Journal of Research in Science Teaching, 35(5), 501-520.
Şahin, A., Ayar, M. C., & Adıgüzel, T. (2014). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik içerikli okul sonrası etkinlikler ve öğrenciler üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 297-322.
Taş, U. E., Arıcı, Ö., Ozarkan, H. B., & Özgürlük, B. (2016). PISA 2015 ulusal raporu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Tishman, S., Perkins, D. N., & Jay, E. S. (1995). The thinking classroom: Learning and teaching in a culture of thinking. Boston: Allyn and Bacon.
Tozlu, N. (2005). Necmettin Tozlu ile eğitim meselelerimiz üzerine (Mülakat). Muhafazakâr Düşünce, 2(6), 141-149.
Uyanık Balat, G. (2014). Fen nedir ve çocuklar feni nasıl öğrenir? B. Akman, G. Uyanık Balat, ve T. Güler Yıldız (Ed) içinde, Okul öncesi dönemde fen eğitimi. (s. 1-18). Ankara: Pegem Akademi.
Vidergor, H. E., Givon, M., & Mendel, E. (2019). Promoting future thinking in elementary and middle school applying the multidimensional curriculum model. Thinking Skills and Creativity, 31, 19-30.
Wegerif, R. (2011). Towards a dialogic theory of how children learn to think. Thinking Skills and Creativity, 6(3), 179-190.
Yager, R., (1991). The constructivist learning model: Towards real reform in science education. The Science Teacher, 58(6), 53-57.
Yalçın, V. (2019). Kuram, öğretim modeli, uygulama yöntemi ve çalışma planı bağlamında STEM. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(90), 356-368.