CERRAHİ BİRİMLERDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN ETİK DUYARLILIKLARININ BELİRLENMESİ
Öz
ÖZETAmaç: Cerrahi birimlerde çalışan hemşirelerin etik ikilemlere karşı duyarlılık düzeylerinin belirlenmesidir. Yöntem: Tanımlayıcı türde yapılan bu araştırma, 22 Aralık 2013-15 Ocak 2014 tarihleri arasında çalışmaya katılmayı kabul eden 90 hemşire ile yürütüldü. Veriler, bireysel özellikler formu ile Ahlaki Duyarlılık Anketi kullanılarak toplandı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ile Mann Whitney U ve Kruskal-Wallis testi kullanıldı. Bulgular: Cerrahi hemşirelerinin Ahlaki Duyarlılık Anketi toplam puan ortalamasının 89.77±19.43 olduğu; otonomi alt boyut puan ortalamasının 18.35±5.51, çatışma alt boyut puan ortalamasının 13.96±2.97, yarar sağlama alt boyut puan ortalamasının 12.92±3.95, uygulama alt boyut puan ortalamasının 12.34±3.94, bütüncül yaklaşım alt boyut puan ortalamasının 12.00±4.88 ve oryantasyon alt boyut puan ortalamasının 8.13±3.88 olduğu saptandı. Hemşirelerin çalışma süreleri ile bütüncül yaklaşım ve oryantasyon alt boyut puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olduğu saptandı (p<0.05). Mesleki derneklere üye olma durumu ile Ahlaki Duyarlılık Anketi toplam ve alt boyut puan ortalamaları karşılaştırıldığında; otonomi, bütüncül yaklaşım ve oryantasyon alt boyut puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olduğu bulundu (p<0.05). Sonuç: Cerrahi birimlerinde çalışan hemşirelerin orta düzey etik duyarlılığa sahip olduğu saptandı. Hemşirelerin etik sorunları tanıma ve çözüm sağlamada mezuniyet öncesi eğitim programlarının güçlendirilmesi, mezuniyet sonrası sürekli eğitim programlarının ise hemşirelerin yaş grupları ve deneyim süresi göz önüne alınarak planlanması, önerilebilir.Anahtar Kelimeler: Cerrahi; Etik; Hemşire.ABSTRACTDetermining ethical sensitivity of nurses employed in surgical units Aim: It is the determination of sensitivity levels of the nurses employed in surgical units to ethical dilemmas.Method: This descriptive study was conducted with 90 nurses who acknowledged to participate in the study between December 22 2013 and January 15 2014. Data was gathered using the Individual Characteristics form and the Moral Sensitivity Survey form. Descriptive statistics, Mann Whitney U and Kruskal-Wallis tests were used in the data analysis.Results: It was found that total mean score of Moral Sensitivity Survey of the surgical nurses was 89.77±19.43; the subscale mean score of autonomy was 18.35±5.51, subscale mean score of conflict was 13.96±2.97, subscale mean score of benefitting was 12.92±3.95, subscale mean score of implementation was 12.34±3.94, subscale mean score of holistic approach was 12.00±4.88 subscale mean score of orientation was 8.13±3.88. It was found that there was a statistically significant difference between the employment period of the nurses and the subscale mean scores of holistic approach and orientation (p<0.05). When compared the status of being member of professional associations with the total score of the Moral Sensitivity Survey and subscale mean scores, the difference between the subscale mean scores of autonomy, holistic approach and orientation was significant in statistical manner (p<0.05). Conclusion: It was found that the nurses employed in the surgical units have a moderate ethical sensitivity. It can be suggested to strengthen the pre-graduation education programs and to plan the post-graduation continuous education programs by taking into account the age groups and years of experience of nurses in recognizing the ethical problems and in providing solution.Keywords: Surgery; Ethic; Nurse.
___
- Aksu T, Akyol A. İzmir'deki hemşirelerin etik duyarlılıklarının incelenmesi. Türkiye Klinikleri, 2011; 19(1): 16-24.
- Başak T, Uzun Ş, Arslan F. Yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılıklarının incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 2010;52(2): 76-81.
- Borhani F, Abbaszadeh A, Mohamadi E, Ghasemi E, Hoseinabad-Farahani MJ. Moral sensitivity and moral distress in Iranian critical care nurses. Nursing Ethics, 2015; 1-9.
- Cerit B. Hemşirelik Etik İkilem Testi'nin geçerlikgüvenirlik çalışması ve hemşirelerin etik karar verebilme düzeyi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2010;17(2): 47-67.
- Çil Akıncı A, Pınar R. Hemşirelerin Etik Kurallara Uyma Düzeyi ve Etkileyen Faktörler. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2011; 1: 5-13
- Dikmen Y. Yoğun bakım hemşirelerinde etik duyarlılığın incelenmesi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 2013; 2(1): 1-7.
- Elçigil A. Hemşirelerin karşılaştıkları etik ikilemlerin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2011; 14(2): 52-60.
- Enes SPD, Varies K. A survey of ethical issues experienced by nurses caring for terminally ill elderly people. Nursing Ethics, 2004; 11(2): 150-64.
- Eroğlu K, Koç G. Dünden bugüne sağlık mevzuatında kadın sağlığı kapsamında ana çocuk sağlığı hemşirelik hizmetleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2012;15(2): 136-51.
- Ertuğ N, Aktaş D, Faydalı S, Yalçın O. Ethical sensitivity and related factors of nurses working in the hospital settings. Acta Bioethica, 2014; 20(2): 265-70.
- Gjerberg, E. Forde R, Pedersen R, Bollig G. Ethical challenges in the provision of end-of-life care in Norwegian nursing homes. Social Science & Medicine, 2010; 71: 677-84.
- Gül Ş, Aşiret GD, Kahraman BB, Devrez N, Büken NÖ. Etik dersi alan ve almayan hemşirelik öğrencilerinin etik karar verebilme düzeylerinin incelenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2013;15(1): 23-31.
- Hatipoğlu S. Cerrahi yoğun bakım hemşireliği ilkeleri. Gülhane Tıp Dergisi, 2002;44(4): 475-9.
- Imani EIzadi, A., Khademi, Z., Asadi Noughabi, FF. Hajizadeh N , Naghizadeh F. The correlation of moral sensitivity of critical care nurses with their caring behavior. Iranian Journal of Medical Sciences, 2013;6(2): 43-56.
- Jaafarpour M. Khani A. Evaluation of the nurses' job satisfaction and its association with their moral sensitivities and well-being. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 2012; 6(10): 1761-4.
- Joolaee S, Jalili H, Rafiee F, Haggani H. The relationship between nurses' perception of moral distress and ethical environment in Tehran University of Medical Sciences. Iranian Journal of Medical Sciences, 2011; 4(4): 56-66.
- Kiper S, Koştu N. Denizli Sağlık Yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin mesleki örgütlenme konusundaki görüşleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2010; 5(14): 1-14.
- Lutzen, K., Evertzon, M., Nordin, C. Moral sensitivity in psychiatric practice. Nursing Ethics, 1997; 4(6): 472-82.
- Park M, Kjervik D, Crandell J, Oerman MH. The relationship of ethics education to moral sensitivity and moral reasoning skills of nursing students. Nursing Ethics, 2012;19(4): 568-80.
- Tel H. Yoğun bakım ünitelerinde sık karşılaşılan etik sorunlar. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 2012; 1(1): 30-8.
- Tosun H. Sağlık bakım uygulamalarında deneyimlenen etik ikilemlere karşı hekim ve hemşirelerin duyarlılıklarının belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2005, İstanbul.
- Tümer AR, Karacaoğlu E, Akçan R. Cerrahide aydınlatılmış onam ile ilgili sorunlar ve çözüm önerileri. Ulusal Cerrahi Dergisi, 2011; 27(4): 191- 197.
- Ünsal A, Yıldırım T, Aymelek N. Öğrencilere verilen eğitimin hemşirelik derneklerine ilişkin bilgi düzeylerine etkisi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2010; 3(2): 25-34.