Ayhan KESİCİ, Gülden HASPOLAT, Bilgin OĞUZ

Ülkemiz florasında doğal olarak yayılış gösteren süs bitkilerinin survey- toplanması, muhafazası ve değerlendirilmesi

Bu çalışma, 1964 yılından beri sürekli olarak ve sistemli bir şekilde yürütülen “Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi”’nin 2003-2007 yılları arasındaki dilimini kapsamaktadır. Ülkemiz florasında doğal olarak yayılış gösteren süs bitkisi olabilecek genetik varlığın saptanması ve muhafazası, ıslah çalışmalarında kullanılabilecek materyal temini amaçlanmıştır. Bu çalışma kapsamında 275 adet herbaryum ve 82 adet vejetatif materyal örneği toplanarak muhafaza altına alınmış, çoğaltma ve tanımlama çalışmalarına başlanmıştır. Muhafaza altına alınan vejetatif materyal örneklerinden 18’i ekolojik faktörler nedeniyle Ege Bölgesi koşullarında muhafaza edilememiştir. Halihazırda, muhafaza yastıklarında 64 adet örnek muhafaza edilmektedir. Sonuç olarak, çalışma süresince değişik nedenlerle doğal bitki örtüsünün bilinçsizce tahrip edildiği ve pek çok bitki türünün de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu gözlenmiştir. Ayrıca vejetatif muhafaza çalışmaları sonucunda da, ekolojik faktörler nedeniyle Ege Bölgesi koşullarında bir çok bitki türünün muhafazasında problemler yaşandığı ve bir kısmının da muhafaza edilemediği belirlenmiştir. Bu da süs bitkileri genetik kaynaklarının korunmasında farklı stratejilerin belirlenerek uygulamaya aktarılması gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

süs bitkileri, doğa koruma, gen bankaları, flora, Türkiye, etüt, taksonomi

Survey, collection, conservation and evaluation of ornamental plants in natural flora of Turkey

This study covers the activities from 2003 to 2007, within the Ornamental Plant Genetic Resources Project that have been carried out since 1964. The aim of the study was the determination and protection of the genetic richness in our countries’ flora those can be used as ornamental crop and providing material to breeding activities. Within this study 275 herbarium and 82 vegetatively propagated material samples were collected, conserved, multiplication and characterisation activities have already been started. At present, 64 samples have been protected in the conservation pads. As a result, during the study it has been observed that natural flora has been destroyed unconsciously and many plant species have faced with the danger of disappearance. In addition, the result of vegetative conservation study showed that there have been difficulties in the conservation of some species and some others cannot be conserved at all due to the ecogeographical conditions of Aegean Region. That result also showed that there is a need for determining and implementing new strategies for the conservation of ornamental plant genetic resources.

Keywords:

ornamental plants, nature conservation, gene banks, flora, Turkey, surveys, taxonomy,

PDF

___

Ekim, T., M. Koyuncu., M. A. Güner., S. Erik., B. Yıldız ve M. Vural. 1991. Türkiye’nin ekonomik değer taşıyan geofitleri üzerinde taksonomik ve ekolojik araştırmalar. Orman Genel Müdürlüğü. Eğitim Dairesi Başkanlığı. Yayın No: 65, Sıra No: 669, Ankara.
Ildır, S. 1993. Süs bitkileri, doğal çiçek soğanları. 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Bitkisel Ürünler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, TÜGEM, Ankara.
Kence, A. 1992. Biyolojik zenginlikler, sorunlar ve öneriler. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dergisi Sayı: 74, Ankara.
Önder, F. 1997. Türkiye’den yurtdışına kaçırılan biyolojik zenginliklerimiz. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dergisi Sayı: 114, Ankara.
Ulubelde, M. 1983. Meyve genetik kaynaklarının toplanması ve korunması. Ege Bölge Zirai araştırma Enstitüsü Yayınları. Yayın No: 34. İzmir.
Ulubelde, M. and H. Otan, and S. Kostak. 1991. Concept and procedure of collection and sampling of vegetatively propagated plants. Cours on Plant Genetic Resources, Menemen.
Uluğ, B. V. 1997. Adıyaman lalesi (Fritillaria persica Linn.) soğanlarının değişik vegetatif yöntemlerle üretilmeleri ve etkileri üzerine araştırmalar. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler Yayın No: 104, Yalova.
Zencirkıran, M. 1998. Türkiye florasında bulunan bazı önemli soğanlı süs bitkilerinde çoğaltım yöntemleri üzerine araştırmalar. Uludağ ÜZF. Bahçe Bitkileri Bölümü, Doktora Tezi, Bursa.