İki ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) melezinde bazı verim komponentlerinin Gen etkileri

Bu çalışmada, iki ekmeklik buğday melezinde (Basribey x 3 nolu hat, Golia x 3 nolu hat) ebeveynler ($P _1$ ve $P _2$), $F _1$, $F _2$ ve her iki ebeveynle yapılan geriye melez ($BC _1$ ve $BC _2$) generasyonları kullanılarak başakta tane sayısı, bin tane ağırlığı ve tek bitki verimi özelliklerinin kalıtımında rol oynayan gen etkilerinin saptanması amaçlanmıştır. Oluşturulan populasyonlarda genetik analizler üç parametreli birleşik ölçümleme testi ve altı parametre yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Her iki melez kombinasyonda da başakta tane sayısı ve tek bitki verimi özelliği bakımından eklemeli-dominant modelin yeterli olduğu, bin tane ağırlığı özelliği açısından da populasyonlarda eklemeli ve dominant gen etkileri ile beraber epistatik gen etkilerinin de bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle bu populasyonlarda başakta tane sayısı ve tek bitki verimi özellikleri için erken generasyonlarda, bin tane ağırlığı özelliği için ise ileriki generasyonlarda seleksiyona başlanmasının daha etkili olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Triticum aestivum, döl, genetik etkiler, hibrit çeşitler, melezleme, buğday, verim ögeleri, 1000 tane ağırlığı

Gene effects of some yield components in two wheat (Triticum aestivum L.) crosses

In this study, identification of the gene effects for number of kernels per spike, thousand kernel weight and grain yield per plant was aimed in two bread wheat crosses (Basribey x line 3, Golia x line 3) using the generations $P _1$, $P _2$, $F _1$, $F _2$, $BC _1$ and $BC _2$. Genetic analyses were performed on the basis of six parameters method and joint scaling test with three parameters on the established populations. It was found that the additive-dominance model was found to be sufficient for number of kernels per spike and grain yield per plant while epistatic gene effects together with additive and dominance effects were significant for thousand kernel weight at both populations. In conclusion, selection can be more effective in earlier generations for number of kernels per spike and grain yield per plant and more effective in advanced generations for thousand kernel weight.

Keywords:

Triticum aestivum, generations, genetic effects, hybrid varieties, hybridization, wheat, yield components, 1000 seed weight,

PDF

___

Akhtar, N. and M. A. Crowdhry. 2006. Genetic analysis of yield and some other quantitative traits in bread wheat. Int. J. Agri. Biol. 8 (4):523-527.
Amaya, A. A., R. H. Bush and K. L. Lebsock. 1972. Estimates of genetic effects of heading date, plant height and grain yield in durum wheat. Crop Sci. 12:478-481.
Asif, M., I. Khaliq, M. A. Chowdhry and A. Salam. 1999. Genetic mechanism for some spike characteristics and grain yield in bread wheat. Pak. J. Biol. Sci. 2 (3):948- 951.
Brown, C. M., R. O. Weibel and R. D. Seif. 1966. Heterosis and combining ability in common winter wheat. Crop Sci. 6:382-383.
Budak, N. 2001. Genetic analysis of certain quantitative traits in the F2 generation of a 8x8 diallel durum wheat population. Ege ÜZF. Derg. 38 (2-3):63-70.
Cavalli, L. L. 1952. An analysis of linkage of quantitative inheritance. In: Quantitative Inheritance, E. C. R. Reeve and C. H. Weddington (ed.), pp. 135-144, HMSC, London.
Erkul, A. ve A. Ünay. 2009. Üç ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) melezinde kantitatif özelliklerin kalıtımı I. Verim ve Verim Öğeleri. Adnan Menderes ÜZF. Derg. 6 (2):57-62.
Erkul, A., A. Ünay and C. Konak. 2010. Inheritance of yield and yield components in a bread wheat (Triticum aestivum L.) cross. Turk. J. Field Crops. 15(2) (Basımda).
Hayman, B. I. 1958. The separation of epistatic from additive and dominance variation in generation means. Heredity. 12:371-390.
Ketata, H., E. L. Smith, L. H. Edwards and R. W. McNew. 1976. Detection of epistatic, additive and dominance variation in winter wheat (Triticum aestivum L. em Thell). Crop Sci. 16:1-4.
Khan, A. S., M. K. R. Khan and T. M. Khan. 2000. Genetic analysis of plant height, grain yield and other traits in wheat (Triticum aestivum L.). Int. J. Agri. Biol. 2 (1- 2):129-132.
Mather, K. and J. L. Jinks. 1971. Biometrical Genetics. Chapman and Hall, London.
Misra, S. C., V. S. Rao, R. N. Dixit, V. D. Surve and V. P. Patil. 1994. Genetic control of yield and its components in bread wheat. Indian J. Genet. 54:77-82.
Novoselovic, D., M. Baric, G. Drenzer, J. Gunjaca and A. Lalic. 2004. Quantitative inheritance of some wheat plant traits. Genet. Mol. Biol. 27 (1):92-98.
Özberk, Ö. ve Y. Kırtok. 2003. Makarnalık buğdaylarda (Triticum durum L.) bazı kantitatif karakterlerdeki genetik varyasyon ve kalıtımın araştırılması. Anadolu J. of AARI. 13 (1):58-74.
Saleem, M., M. A. Chowdhry, M. Kashif and M. Khaliq. 2005. Inheritance pattern of plant height, grain yield and some leaf characteristics of spring wheat. Int. J. Agri. Biol. 7 (6):1015-1018.
Sheikh, S., R. K. Behl, S. S. Dhanda and A. Kumar. 2009. Gene effects for different metric traits under normal and high temperature stress environments in wheat (T. aestivum L. Em. Thell). The South Pacific Journal of Natural Science. 27:33-44.
Singh, R. K. and B. D. Chaudhary. 1985. Biometrical Methods in Quantitative Genetic Analysis. Kalyani Publishers, New-Delhi-Ludhiana.
Singh, R. P. and S. Singh. 1992. Estimation of genetic parameters through generation mean analysis in bread wheat. Plant Breeding and Genetics Abstracts. No:941611165.
Steel, R. G. D. and J. H. Torrie. 1980. Principles and Procedures of Statistic. McGraw-Hill Book Company, New York.
Toklu, F. ve T. Yağbasanlar. 2005. Ekmekli buğdayda (Triticum aestivum L.) bitki boyu, başaklanma süresi, bayrak yaprak alanı ve tane ağırlığının kalıtımı üzerine bir araştırma. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Cilt II. s. 689-694, Antalya.
Viana, J. M. S. 2000. Generation mean analysis in relation to polygenic systems with epistasis and fixed genes. Pesq. Agropec. Bras. 35 (6):1159-1167.