Türkiye'de Kamu Yönetimi Disiplininin 'Köken' Sorunu

Türkiye 'de kamu yönetimi disiplininin başlangıç tarihi, bu yıllarda başlayan 'amme idaresi'faaliyetleri [bir ders verilmesi, bir enstitü kurulması, bir kürsü açılması, ders kitapları çıkarılması] nedeniyle 1950'li yıllar olarak saptanmıştır. Oysa Türkiye'de kamu yönetimi disiplininin, bu tarihten önce 'yönetim bilimi' anabaşlığı altında toplanabilecek bir öncesi vardır. Bu yazı, Osmanlı İmparatorluğu 'nda 19. yüzyılın ikinci yarısında başlayan ve daha sonra Almanya kaynaklı genel kamu hukuku ağırlıklı yaklaşımın yaygınlaşmasıyla kesintiye uğrayarak 'unutulan' Fransız kaynaklı yönetim bilimi incelemelerinden oluşmuş geçmişi ve Cumhuriyet'in ilk çeyreğinde hukuksal yaklaşım dışında gelişen 'yönetim bilimi' incelemelerini konu almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye

The 'Origin' Problem of Public Administration Discipline in Turkey

The article examines the disciplinary background/"origin" of public administration studies in Turkey. The author points out that 1950's are regarded as the beginning of public administration discipline by founding an institute, starting lectures and publishing textbooks but, she argues that the discipline has a deeper roots in the country. There are many books and articles need to be compiled under the topic of 'administrative science' and, academic-official participation of Turkey to the international conferences hold before 1950's. So, the subject of the article is the administrative science studies began during the second half of 19th century (the Ottoman Period) under the effect of French-originated administrative science studies and, cut through the dissemination of German-originated public law approaches during the first quarter of the Republican Era until 1940's (that she defines after 1940 as the foundation of American public administration in Turkey).

Keywords:

Turkey,

___

Adal, Hasan Şükrü (1935), "Tecrübi İdare", Mülkiye Mektebi Mecmuası, Sayı 51, Haziran, s. 17-25.

Adal, Hasan Şükrü (1938), "Bürokrasi", Siyasi İlimler Mecmuası, Sayı 87, Haziran, s. 100-102; Sayı 88, s. 169-172, Sayı 89, s. 241-244.

Adil, Muslihiddin (1928), "Beynelmilel Ulumi İdariye Kongresi", İdare, Sayı 8, Kasım, s. 97-123.

Adil, Muslihiddin (1931), "Dördüncü Madrid Beynelmilel İdari İlimler Kongresi", İdare, Sayı 37, Nisan, s. 231-242.

Akıllıoğlu, Tekin (1983), "Hukuku İdare Üzerine", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, Haziran, s. 56-69.

Akkutay, Ülker (1984), Enderun Mektebi, Gazi Üniversitesi, Ankara.

Altundağ, Şinasi (1945), Kavalalı Mehmed Ali Paşa İsyanı: Mısır Meselesi 1831-1841, TTK, Ankara.

Aral, Namık Zeki (1946), "Teşkilatlanma", Siyasi İlimler Mecmuası, Sayı 189, Aralık, s. 451-454.

Aykaç, Burhan (1995), "Türkiye'de Kamu Yönetimi Öğretiminin Gelişimi", Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyumu Bildirileri, Cilt II, TODAİE, Ankara, s. 271-279.

Berkes, Niyazi (1973), Türkiye'de Çağdaşlaşma, Bilgi Yayınevi, Ankara.

Çankaya, Ali (1954), Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (1859-1949), I. Cilt, Örnek Matbaası, Ankara.

Çankaya, Ali (1968-1969), Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (1859-1968), I-II. Cilt, Mars Matbaası, Ankara.

Celal, M. (1929), "Beynelmilel Üçüncü Ulumi İdariye Kongresi (Paris 23 Haziran 1927), Birinci Şubesinin Kabul Ettiği Temenniler", İdare, Sayı 21, Aralık, s. 1497-1503.

Cuinet, Vital (1890), La Turquie D 'Asie, Geographie Administrative Statistique Descriptive et raisonnee de chaque Province, Paris.

Çetin, Atilla (1998), Kavalalı Mehmed Ali Paşa 'nın Mısır Valiliği: Osmanlı Belgelerine Göre, Fatih Ofset, İstanbul.

Derbil, Süheyp Nizami (1938), "İdare Tekniği", Siyasi İlimler Mecmuası, Sayı 85, Nisan, s. 805-808.

Develioğlu, Ferit (2003), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, Ankara.

Devize Albert (1932), "Madrid Kongresi'nde Görüşülen İdari Islahat", (Çev. Enis Behiç), İdare, Sayı 57, Aralık, s. 1444-1461.

Dunshire, Andrew (1973), Administration, The Word and Science, London'dan aktaran, Gencay Şaylan (1978), "Yönetim Biliminin Evrenselliği ile İlgili Bazı Düşünceler", Amme İdaresi Dergisi, 11/2, s. 3-15).

Emre, Cahit (1998), "Yönetim Bilimi," Cumhuriyet Döneminde Türkiye 'de Bilim-Sosyal Bilimler II, TUBA, Ankara, s. 35-54.

Engelhardt (1999), Tanzimat ve Türkiye, Türkçesi: Ali Reşad (1910), Kaknüs Yayınları, İstanbul, s. 481.

Ergin, Osman (1941), Türkiye Maarif Tarihi, II. Cilt, Osmanbey, İstanbul.

Ertuğ, Hasan Refik (1948a), "İdare İlimleri Enstitüsü", Siyasi İlimler Mecmuası, Sayı 209, Ağustos, s. 193-195.

Ertuğ, Hasan Refik (1948b), "İdare İlimleri Enstitüsü Statüsü-Statü Ön Tasarısı", Siyasi İlimler Mecmuası, Sayı 209, Ağustos, s. 217-221.

Eski Harfli Türkçe Basma Eserler Bibliyografyası (2001), Milli Kütüphane Başkanlığı, Ankara.

Etem, Muhlis (1931), "Devlet Müesseselerinde Rasyonalizasyon", Mülkiye Mektebi Mecmuası, Sayı 2, Mayıs, s. 7-9.

Fenn-i İdare-i Mülkiye (1883), Çev. Fahri, İstanbul.

Findley, Carter V. (1996), Kalemiyeden Mülkiyeye: Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi, (Çev. Gül Çağalı Güven), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.

Güler, Birgül A. (1994), "Nesnesini Arayan Disiplin: Kamu Yönetimi," Amme İdaresi Dergisi, Cilt 27, Sayı 4, Aralık, s. 3-19.

Gogh, M.V.M. Van (1936), "İlmi Teşkilat ile Bürokrasiye Karşı Mücadele", Çev. Hürrem Kubat, Mülkiye Mektebi Mecmuası, Sayı 63, Haziran, s. 42-47.

http://www.ata.boun.edu.tr/chronology, 1.11.2005

http://www.iiasiisa.be/iias/aiestce.htm. 1.11.2005

http://www.todaie.gov.tr/tdis2.asp, 1.11.2005

İnsanoğlu, Ekmeleddin (1992), "Tanzimat Döneminde İstanbul'da Darülfünun Kurma Teşebbüsleri", 150. Yılında Tanzimat, TTK Yayını, Ankara.

Karasu, Koray (2004), "Kamu Yönetimi Disiplininin Kökenine İlişkin Bir Not", II. Kamu Yönetimi Forumu Bildiriler Kitabı, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Eylül Ankara, s. 225-242.

Martin, Daniel W. (1987), "Deja Vu: French Ancedents of American Public Administration", Public Administration Review, Vol. 47, No.4, s. 297-303'den aktaran Koray Karasu, "Kamu Yönetimi Disiplininin Kökenine İlişkin Bir Not", II. Kamu Yönetimi Forumu Bildiriler Kitabı, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Eylül 2004 Ankara, s. 225-242.

Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, 16 Mart 1918'den aktaran Ali Çankaya (1954), Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (1859-1949), I. Cilt, Örnek Matbaası, Ankara, 5. 161-162.

Morel, Eugene (2000), Türkiye ve Reformları, (Çev. S. Belli), Ütopya Yayınevi, Ankara.

Ortaylı, İlber (2005), "Saray Okulu Enderun", Milliyet, 17 Temmuz 2005.

Özşen, Tayfur (1988), Türk İdare Dergisi (1928-1988), İçişleri Bakanlığı, Ankara.

The Economy of Turkey, An Analysis and Recommendations for a Development Program (Report of a Mission sponsored by the International Bank for Reconstruction and Development in Collaboration with the Government of Turkey, IBRD, Washington 1951, s. 203-204'den aktaran Cahit Emre, "Yönetim Bilimi", Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Bilim-Sosyal Bilimler II, TUBA, Ankara 1998, s. 39-40.

Tortop, Nuri (1990), Yönetim Biliminin Temel İlkeleri, TODAİE, Ankara.

Tuncer, Hadiye (2000), 19. Yüzyılda Osmanlı-Avrupa İlişkileri, Ümit Yayıncılık, Ankara.

Sabri (1933), "İdare İlimleri Kongreleri", Mülkiye Mecmuası, Sayı 29, Ağustos, s. 19-22; Sayı 30, Eylül, s. 20-28.

Sıddık Sami (1931), "İlim ve Tatbikat", Mülkiye Mektebi Mecmuası, Sayı 5, Temmuz, s. 5-8.

Sinoue, Gilbert (1999), Kavalalı Mehmed Ali Paşa: Son Firavun, Çev. Ali Cevat Akkoyunlu, Doğan Kitapçılık, İstanbul.

Üsdiken, Behlül ve Çetin, Demet (1999a), "From Betriebswirtschaftslehre to Management or from Economics to Human Relations: Turkish Management Literature in Its Early Years", 15th European Group for Organizational Studies Colloquium 'da sunulan bildiri, Coventry, İngiltere, 4-6 Temmuz 1999'dan aktaran Üsdiken, Behlül ve Çetin, Demet (1999b), "Türkiye'de Akademik Dünyanın Yönetme İşine Yaklaşımında 195Q'li Yıllarla Birlikte Ne Değişti?", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 32, Sayı 4, Aralık s. 48-51.

Wilson, Woodrow (1887), "The Study of Administration", Political Science Quarterly, Vol 2, June, s. 197-222. Türkçe Çevirisi: "İdarenin İncelenmesi" (1961), (Çev. Nermin Abadan), Seçme Parçalar, Türk Siyasi İlimler Derneği, İstanbul, s. 53-73.

"Viyana Beynelmilel Beşinci İdari İlimler Kongresi", (1933), İdare, Sayı 60, Mart, s. 434-435.