Diktatörlük ve Atatürk

Atatürk diktatör müydü? Atatürk yönetimi diktatörlük müydü? Bu tartışmalar Atatürk'ten günümüze sürüp gitmektedir. Bu incelemede; Atatürk'e diktatör, yönetimine de diktatörlük yakıştırmacasında bulunanların savları, konuya ilişkin bilimsel kavram ve ölçütlere dayandırılarak çürütülmeye çalışılmaktadır. Bunun için de, diktatörlük ve diktatör kavramlarının ayrıntılı açıklamaları verilmekte; bu açıklamaların ışığında da, Atatürk'ün kişiliği ve gerçekleştirdikleri analiz edilerek; Atatürk'ü diktatör, yönetimini de diktatörlük olarak nitelendirmenin, bilimsel dayanaktan yoksunluğu ve gerçeklerle de bağdaşmadığı açığa vurulmaktadır, incelememizde Atatürk'le ilgili "anılar"dan çıkarılan "verilerin " kullanıldığı yerlerde, bu anıları yaşayanların kimlikleri konusunda da açıklamalar verilmiştir. Böylece, özellikle genç kuşak okuyucuların, pek bilmedikleri isimlerin kaynaklık ettiği anıların doğruluğu konusunda besleyebilecekleri şüpheler giderilmeye çalışılmıştır.

Dictatorship and Atatürk

Was: Atatürk a dictator? Was his administration a dictatorship? Since the time of Atatürk, controversies over these questions have been going on. In this article, imputations of dictator to Atatürk and dictatorship to his administration are being refuted on the bases of concepts and standards of political and social sciences related to the subject. To do this, the personality and achievements of Atatürk are being analyzed in the light of the concepts of dictator and dictatorship explicated in detail. Memories relating to Atatürk are being used occasionally as pertinent material. Since the identities of persons narrating these memories are not well-known especially by readers of young generation, these identities are also given in order to eliminate doubt about the reliability of these memories.

___

Ağaoğlu, Samet (1980), "Atatürk'ten Sesler", Milliyet, 15 Kasım 1980, 5.
Altıner, Avni (Ed.), (1974), Her Yönüyle Atatürk, (Genişletilmiş İkinci Baskı) İstanbul: Bakış Matbaası.
Andreski, S (1965), "Authoritarianism", Dictionary of the Social Sciences, Julius Gould ve William L. Kolb (Ed.), A New York: The Free Press: 42.
Andreski, S (1965), "Dictatorship", A Dictionary of the Social Sciences, Julius Gould ve William L. Kolb (Ed.), New York: The Free Press: 198.
Arsel, İlhan (1965), Türk Anayasa Hukukunun Umumi Esasları: Cumhuriyetin Temel Kuruluşu, Ankara: Mars Matbaası.
Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Cilt III, 2. Baskı, 1994, Ankara, (aktaran) Naci, Fethi (1970), 700 Soruda Atatürk'ün Temel Görüşleri, İstanbul: Gerçek Yayınevi: 12
Atay, Falih Rıfkı (1975), Atatürk'ün Bana Anlattıkları, İstanbul: Hisar Matbaası.
Barbu, Zevedei (1956), Democracy and Dictatorship: Their Psychology and Patterns of Life, New York: Grove Press, Inc.
Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, (Cilt 2,7,12,14,15), İstanbul: İnterpress Basın ve Yayıncılık A.Ş., 1986.
Cassinelli, C.W. (1968), "Autocracy", International Encyclopedia of Social Sciences, Sills, David L. (Ed.), Vol. I, New York: The Mac Millan Company and The Free Press: 478-480.
Duverger, Maurice (1967), Political Parties, (Cev. Barbara ve Robert North), New York: Wiley and Sons, Inc.
Egeli, Münir Hayri (1959), Atatürk'ten Bilinmeyen Hatıralar, İstanbul: Güven Basımevi.
Gentizon, Paul (1929), Mustapha Kemal Ou L 'orient En Marche, Paris: Editions Bossard.
Güngör, Salahaddin (Ed), (1944), Yakınlarının Ağzından Atatürk, Gençlik kütüphanesi.
Kansu, Ceyhun Atuf (1972), Halk Önderi Atatürk, Ankara: Bilgi Basımevi.
Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1971), Atatürk-Bir Tahlil Denemesi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Karpat Kemal H. (1964), "Atatürk ve Sosyal Devrim", Çeşitli Cepheleriyle Atatürk, Nusret Kurosman (Ed.), İstanbul: İstanbul Matbaası.
Kocatürk, Utkan (Ed.), (1971), Atatürk'ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara, Edebiyat Yayınevi.
Lerner, Daniel (1964), The Passing of Traditional Society: Modernizing the Middle East, New York: The Free Press of Glencoe.
Lewis, Arthur W. (1966), Development Planning: The Essentials of Economic Policy, New York: Harper and Row, Publishers.
ODTÜ (1964), İngilizce - Türkçe İdari İlimler Lûgatçesi, Ankara: ODTÜ, İdari İlimler Fakültesi Yayın No: 3, Güzel İstanbul Matbaası.
Paruşev, Paraşkev (1973), Atatürk "Demokrat Diktatör" (Çev. Naime Yılmaer), İstanbul: Güryay Matbaası.
Payaslıoğlu, Arif T. (1968), "Political Leadership and Political Parties: Turkey", Political Modernization in Japan and Turkey, Robert E. Ward ve Dankwart A. Rustow (Ed.), Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Payaslıoğlu, Arif T. (1952), Siyasi Partiler, Ankara, İstiklâl Matbaacılık ve Gazetecilik Koli. Ortaklığı.
Rustow, Dankwart A. (1966), "The Politics of the Near East", The Politics of the Developing Areas, Gabriel A. Almond ve James S. Coleman (Ed.), Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Simon, Herbert A.-Smithburg, Donald W.-Thompson, Victor A. (1985), Kamu Yönetimi, (Çev. Cemal Mıhçıoğlu), Ankara: AÜ SBF Basın-Yayın Yüksekokulu Basımevi.
Stammer, Otto (1968), "Dictatorship", International Encyclopedia of Social Sciences, Vol. 4, New York: The Free Press: 161 -168.
TBMM Zabıt Ceridesi (Tutanak Dergisi) (1940), Devre:1, İçtima (toplantı) l, Cilt l, Ankara: TBMM Matbaası.
Topçuoğlu, Hamide (1972), Hukuk Sosyolojisi (Birinci ve İkinci Cilt Özetleri; 1972-73Öğrenim Yılı Ders Takrirleri), Ankara.
Toynbee, Arnold J. ve Kirkwood, Kenneth P. (1926), Turkey, London: Ernest Benn Limited.
Unan, Nimet (Ed.), (1959), Atatürk 'ün Söylev ve Demeçleri II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Webster, Donald Everett (1939), The Turkey of Atatürk: Social Process in the Turkish Reformation, Philadelphia: Monographs of the American Acdemy of Political and Social Science:
Zaim, Sabahattin (1976), "KiT'lerde Yönetim-Sendika İlişkileri", Kamu iktisadi Teşebbüslerinin Yönetim Sorunları Seminerinde Sunulan Bildiriler ve Tartışmaları, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Ankara.