Bölgesel kuruluşlar: Türkiye'de altyapı alanındaki kamu kuruluşlarının bölgesel düzeyde örgütlenmesi

Türkiye'de 1950'li yıllardan itibaren, altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi amacıyla oluşturulan kamu kuruluşlarının çoğu, il sistemine dayalı yönetim yapısıyla uyumsuzluk yaratan bir şekilde bölgesel düzeyde örgütlenmiştir. Bölgesel kuruluşlar olarak anılan bu örgütlenmelerin, 2000 'li yıllarda neoliberal politikaların altyapı alanında yarattığı ticarileşme eğilimiyle birlikte kamu yönetimi reformunun bir parçası olarak kapatılması gündeme gelmiştir. Bu çalışmada bölgesel kuruluşların özellikleri, kamu yönetimi alanında yarattıkları sorunlar ve tartışmalar, bunlarla ilgili çözüm önerileri ve düzenleme çabaları tarihsel akış içinde incelenmektedir. Böylece, altyapı alanında devletin rolünün değişimi kurumsal boyutuyla ele alınırken, bu değişimin Türkiye kapitalizminin gelişme süreçleriyle doğrudan ilişkili olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:

altyapı

___

  • Bayramoğlu, Sonay (2005), "Türkiye'de Bölgesel Politikaların Gelişimi" Turan, Menaf (Der.), Bölge Kalkınma Ajansları Nedir Ne Değildir?, YAYED-Paragraf Yayınevi, Ankara, s.35-119.
  • Boratav, Korkut (1990), Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, 3. Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
  • Boratav, Korkut (1997), "İktisat Tarihi", Aksin, Sina (Yay.Yön.), Türkiye Tarihi 5 Bugünkü Türkiye 1980-1995, 2. Basım, Cem Yayınevi, İstanbul, s. 159-213.
  • Bulut, Yakup (2002), "Türkiye'de Bölge Yönetimi Arayışları", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 35, Sayı 4, Aralık, s. 17-42.
  • Çınar, Tayfun (2006), "Türkiye'de İçmesuyu ve Kanalizasyon Hizmetleri", Çınar, Tayfun - Kendir Özdinç, Hülya (Ed.), Su Yönetimi Küresel Politika ve Uygulamalara Eleştiri, Memleket Yayınları, Ankara, s. 227-252.
  • Demiröz, A. Nazif (1990), "Bölge Valiliği Üzerine", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 23, Sayı 4, Aralık, s.55-70.
  • DPT (1995), Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, 1996-2000, Ankara.
  • Ercan (2004a), "Sermaye Birikiminin Çelişkili Sürekliliği Türkiye'nin Küresel Kapitalizmle Bütünleşme Sürecine Eleştirel Bir Bakış", Balkan, Neşecan, Savran, Sungur (Haz.), Neoliberalizmin Tahribatı, Metis Yayınları, İstanbul, s.9-43.
  • Ercan, Fuat (2004b), "Türkiye'de Kapitalizmin Süreklilik İçinde Değişimi (1980-2004) (Bilgi-kuramsal Bir Çerçeve Denemesi) 1" İktisat Dergisi, Sayı 452, Ağustos, s.98-109.
  • Ercan, Fuat - Oğuz, Şebnem (2006), "Sınıfsal Bir îlişki ve Süreç Olarak Ölçek", Praksis, Sayı 15, Yaz, s. 159-182.
  • Geray, Cevat (1989), "Ülkenin Yönetsel Coğrafyası Gelişigüzel Değiştirilirken", Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Sayı 104, s.3-19.
  • Gözübüyük, A. Şeref - Tan, Turgut (2004), İdare Hukuku, Cilt 1-Genel Esaslar, Turhan Kitabevi, 3. Bası, Ankara.
  • Gülalp, Haldun (1987), Gelişme Stratejileri ve Gelişme İdeolojileri, Yurt Yayınları, İstanbul.
  • Gülalp, Haldun (1993), Kapitalizm Sınıflar ve Devlet, Belge Yayınları, İstanbul.
  • Güler, Birgül A. (1996), Yeni Sağ ve Devletin Dönüşümü Yapısal Uyarlama Politikaları, TODAİE Yayın no: 266, Ankara.
  • Güler, Birgül A. (1997), "Yerel Altyapı Yatırımı ve Finansmanı İller Bankası: 1945-1995", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 30, Sayı 1, Mart, s.43-69.
  • Güler, Birgül A. (2009), Türkiye 'nin Yönetimi Yapı, İmge Kitabevi, Ankara.
  • Günday, Metin (2003), İdare Hukuku, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No. 1467, Eskişehir.
  • Gündoğdu, İbrahim (2009), "Sermayenin Bölgesel Kalkınma Eğilim(ler)i: Kalkınma Ajansları Yasası Üzerine Tarihsel-Coğrafi Materyalist Bir İnceleme", Praksis, Sayı 19 (1), s.267-302.
  • Güzelsarı, Selime (2008), Küresel Kapitalizm ve Devletin Dönüşümü Türkiye 'de Mali İdarede Yeniden Yapılanma, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
  • Hershlag, Z. Y. (1968), Turkey, The Challenge of Growth, E. J. Brill, Leiden'den aktaran Haldun Gülalp, Gelişme Stratejileri ve Gelişme İdeolojileri, Yurt Yayınları, İstanbul 1987, s. 40.
  • İçişleri Bakanlığı (1966), İkinci İdareciler Kongresi, 16-30 Kasım 1964, Ankara.
  • İçişleri Bakanlığı (1972), İl Genel Yönetimi, Cilt 2, İçişleri Bakanlığı İçdüzen Yayınları, Ankara.
  • Karaer, Tacettin (1987), "12 Eylül ve Türk Kamu Yönetiminin Yeniden Düzenlenmesi", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 20, Sayı 3, Eylül, s. 29-54.
  • Kaza ve Vilayet İdaresi Üzerinde Bir Araştırma (1957), AÜ SBF, Ankara.
  • Kendir Özdinç, Hülya (2008), "Türkiye'de Neoliberal Dönemde Bölge Yönetimi Arayışları", Küreselleşme Demokratikleşme ve Türkiye Uluslararası Sempozyumu, 27-30 Mart 2008, Bildiri Kitabı, Akdeniz Üniversitesi, Antalya, s.777-786.
  • Keyder, Çağlar (1993), Türkiye 'de Devlet ve Sınıflar, 3. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Kuruç, Bilsay (1998), "Cumhuriyet Döneminde İktisat Politikaları Üzerine Gözlemler", Bilanço 1923-1998: Cumhuriyetin 75 Yılına Toplu Bakış Uluslararası Kongresi, 10-12 Aralık 1998, Cilt 2, ODTÜ Ankara, s.21-32.
  • Merkezi Hükümet Teşkilatı Araştırma Projesi Yönetim Kurulu Rapor Özeti (1963), TODAİE Yayın no: 70, Ankara.
  • Nalbant, Atilla (1997), Üniter Devlet Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye, YKY Yayınları, İstanbul.
  • Oğuz, Şebnem (2008), Globalization and the Contradictions of State Restructuring in Turkey, Yayınlanmamış Doktora Tezi, York University, Toronto.
  • Payaslıoğlu, Arif T. (1966), Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı Üzerinde Bir İnceleme, TODAİE-DPT, Ankara.
  • Sarıca, İsmail (1981), Merkezi İdarenin Taşra Kuruluşları Hakkında Bir Çalışma, DPT Kalkınmada Öncelikli Yöreler Dairesi, Ankara.
  • Şaylan, Gencay (1988), "Prof. Dr. Kurthan Fişek'le Türkiye'nin İdari Yapısı Üzerine Bir Söyleşi", Mülkiye, Sayı 92, Şubat, s. 12-15.
  • Şengül, Tarık (2001), Kentsel Çelişki ve Siyaset Kapitalist Kentleşme Süreçleri Üzerine Yazılar, Demokrasi Kitaplığı, İstanbul.
  • Tamer, Mustafa (1991), "Türkiye'de Bölge Valiliği Sisteminin Uygulanabilirliği", Türk İdare Dergisi, Sayı 390, Mart, s.85-142.
  • Tamer, Mustafa (2001), Kalkınma ve Bölge Valiliği, DPT, Ankara.
  • Tekeli, İlhan (1972), Bölge Planlama Üzerine, İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
  • TODAİE (1966), Merkezi Hükümet Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri, Merkezi Hükümet Teşkilatı Araştırma Projesi Yönetim Kurulu Raporu, Ankara.
  • TODAİE (1972), İdarenin Yeniden Düzenlenmesi İlkeler ve Öneriler, İdari Reform Danışma Kurulu Raporu, Ankara.
  • TODAİE (1991), Kamu Yönetimi Araştırması, Genel Rapor, TODAİE Yayın no. 238, Ankara.
  • Tortop, Nuri (1990), Yönetim Biliminin Temel İlkeleri, TODAİE, Yayın no: 234, Ankara.
  • Tosun, Mustafa (1970), Türkiye'de Valilik Sistemi, TODAİE Yayın no: 118, Ankara.
  • Tören, Tolga (2007), Yeniden Yapılanan Dünya Ekonomisinde Marshall Planı ve Türkiye Uygulaması, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
  • Tunbul, Mete (1991), Türkiye'de Bölge Planlama Çalışmaları İçin Geçerli Olabilecek Bir Bölge Ayırımı Önerisi, DPT Kalkınmada Öncelikli Yöreler Başkanlığı, Ankara.
  • Türe, İlknur (1998), "Türkiye'de Bölge Yönetiminin Niteliği, Sorunları ve Çözüm Arayışları", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 31, Sayı 2, Haziran, s.63-79.
  • World Bank (1995), World Development Report 1994 Infrastructure for Development, Oxford University Press'âen aktaran Birgül Ayman Güler, Yeni Sağ ve Devletin Değişimi Yapısal Uyarlama Politikaları, TODAİE Yayın no: 266, Ankara 1996, s. 103.
  • Yaşamış, Firuz D. (1987), Yönetim ve Yöneticinin Temel Sorunları, Türk İdareciler Derneği Yayınları, Ankara.
  • Yavuz, Fehmi - Keleş, Ruşen - Geray, Cevat (1978), Şehircilik, Sorunlar-Uygulama ve Politika, AÜ SBF, Yayın No. 415, Ankara.