Tebbet Sûresinin Kronolojik Tertipteki Yerine Dair Farklı Bir Görüşün Tahlili

Tefsir, hadis ve siyer eserlerinin birçoğu, Tebbet suresinin gizli davetin sona erip, aleni davetin başladığı zamanın ilk metinlerinden olduğunu ifade ederler. Kaynakların ifadesine göre Hz. Peygamber’e Şuarâ suresinin: “Yakın akrabanı uyar” (26/214) ayeti inince, Safa tepesine çıkar ve orada bulunan kabilelere hitap ederek, kendisinin peygamber olduğunu söyler. Her ne kadar rivayetler bu yönde ise de, kronolojik tefsirin temsilcilerinden olan Muhammed Âbid el-Câbirî (ö. 2010) Tebbet suresinin nüzûlüne dair zikredilenlere katılmamıştır. Ona göre Tebbet suresinin Şuarâ sûresinin söz konusu ayetini müteakip gizli daveti başlatmış olma bağlamında dile getirilmesi doğru değildir. Müfessire göre Tebbet suresinin iniş zamanı ile Şuara suresinin zikredilen ayeti arasında zaman farkı vardır. Ayrıca muhteva ve üslup itibariyle de sureler birbirine uymamaktadırlar. Müfessir Câbirî, ayrıca çoğunluğun kanaatine muhalif bir şekilde Tebbet suresinin erken dönemde inmiş olması gerektiğini ifade eder. Müfessire göre Tebbet sûresi Kur’an-ı Kerim’in üçüncü sırada inen metni olabilir. Müfessirin bu kanaati başka kimseler tarafından dile getirilmiş değildir. Bu makalede zikri geçen müfessirin kanaatleri ele alınacak ve tutarlı olup olmadıkları irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Tebbet sûresi, nüzûl, gizli davet, aleni davet, kronolojik tertip

Evaluation of A Different Opinion on the Place of Surah al-Masad in the Chronological Order

Most of the interpretation, hadith and sira works expresses that the Sura al-Masad from the first texts of the explicit invitation revealed at the end of the implicit invitation. According to the resources as the verses of surah ash-Shuara ordered him: “And warn thy tribe of near kindred” (26/214) he climbs Safa hill and says that he is a prophet. Although in this way the narrations, Muammad Âbid el-Câbiri, the representative of the chronological commentary, has not attended those mentioned on the revelation of the surah. According to him, the surah be evaluated in the context of implicit and explicit invitation is incorrect. According to the interpreter there is time difference between the length of time the revelation of the Surah al-Masad and the verses of the surah ash-Shu’ara. Further, they do not fit with each other in terms of content and style. Further, contrary to the opinion of majority interpreter Câbirî expresses that the surah al-Masad should have revealed at an early stage. For him, the surah al-Masad can be in the third text of the Holy Quran. Commentator’s this conviction has not been expressed by anyone else. In this article it will discuss the conclusions of the commentators and they will be examined whether they are consistent or not.

Keywords:

Surah al-Masad, the descent, the implicit invitation, chrological order, the explicit invitation,

PDF

___

Apak, Adem, Asabiyet ve Erken Dönem İslam Siyasi Tarihindeki Etkileri, Düşünce Kitabevi, Bursa, 2004.
Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1988.
Azimli, Mehmet, Siyeri Farklı Okumak, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2010.
Belâzûrî, Ensâbu’l-Eşrâf, thk. Muhammed Hamidullah, Dâru’l-Fikr, Lübnan, 1996.
Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin, Delâilu’n-Nübüvve ve Marifetu Ahvâli Sâhibi’ş-Şerîa’, thk. Abdulmuti Kal’acî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Lübnan, 1988.
Bozkurt, Nebi, “Himaye”, DİA, c. 18, İstanbul, 1998.
Bozkurt, “Eman”, DİA, c. 11, İstanbul, 1995.
Buharî, Muhammed b. İsmail; Sahîhu’l-Buhârî, Mektebetu’r-Rüşd, Riyad.
Câbiri, Fehmü’l-Kur’âni’l-Hakîm: et-Tefsîru’l-Vâdıh Hasebe Tertîbi’n-Nüzûl, Merkezu Dirâsâti’l-Vahdeti’l-‘Arabiyye, Beyrut, 2008.
Câbiri, Medhal ile’l-Kur’ân: el-Cüz’ül-Evvel fi’t-T’arifi bi’l-Kur’ân, Merkezu Dirâsâti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, Beyrut, 2001.
Câbiri, İslam’da Siyasal Akıl, çev. Vecdi Akyüz, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1997.
Çağırıcı, Mustafa, “İfk Hadisesi”, DİA, c. 21, İstanbul, 2000.
Çalışkan, İsmail; Siyasal Tefsirin Oluşum Süreci, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2003.
Dıhlevî, Veliyullah, Hüccetullâhi’l-Bâliğa, thk. Seyyid Sâbık, Dâru’l-Cîl, Beyrut, 2005.
Duman, Zeki, Beyânu’l-Hak: Kur’ân’ı-Kerîm’in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri, Fecr Yayınevi, Ankara, 2008.
Ebu Nuaym, Delâilu’n-Nubuvve, thk. Muhammed Ravvâs, Dâru’n-Nefâis, Beyrut, 1986.
Erkocaaslan, Recep, Hz. Peygamber Dönemi Savaşlarından Beni Mustalık Gazvesi ve İfk Olayı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa, 2008.
Ferrâ, Ebu Zekeriya, Maâni’l-Kur’an li’l-Ferrâ, thk. Ahmed Yusuf Necâtî, Daru’l-Mısriyye Li’t-Te’lif, Mısır, ty.
Fığlalı, Ethem Ruhi, “Ebu Talib”, DİA, c. X, İstanbul, 1994.
Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakub, Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Letâifi’l-Kitâbi’l-Azîz, thk. Muhammed Ali Bihâr, el-Mektebetu’l-İlmiyye, Beyrut, ty.
Hamidullah, Muhammed, “Hilfü’l-Fudûl”, DİA, c. 18, İstanbul, 1998.
Hamidullah, Muhammed, Aziz Kur’an, çev. Abdulaziz Hatip, Beyan Yayınları, İstanbul, 2008.
Hatiboğlu, Mehmed Said, İslâm’da İlk Siyasi Kavmiyetçilik: Hilâfetin Kureyşliliği, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 23, Ankara, 1978.
Hâzin, Muhammed b. İbrahim, Tefsîru’l-Hâzin: Lubâbu’t-Te’vîl fi Maâni’t-Tenzîl, Dâru’l-Kutubi’l-Arabiyye, Mısır, ty.
İbn Abdilberr, Ebu Ömer, ed-Dürer fi’l-Meğazî ve’s-Siyer, thk. Şevki Dayf, Dâru’l-Maârif, Beyrut, 1982.
İbn Atiyye, Muhammed Abdulhak, el-Muharreru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, thk. Abdusselam Abduşşâfî, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.
İbn Cüzeyy, Muhammed bin Ahmed, et-Teshîl li Ulûmi’t-Tenzîl, thk. Muhammed Sâlim, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
İbn Haldun, Mukaddime, çev. Halil Kendir, yy., Ankara, 2004.
İbn Hibbân, Alâuddîn, es-Sîretu’n-Nebeviyye ve Ahbâru’l-Hulefâ, thk. Kerim el-Fakîy, Dâru İbn Haldun, İskenderiye, ty.
İbn Hişam, es-Sîretu’n-Nebeviyye, thk. Ömer Abdusselam Tedmûrî, Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, Beyrut, 1990.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Abdulmuhsin et-Türkî, Merkezu’l-Buhus ve’d-Dirasati’l-Arabiyye, Lübnan, 1997.
İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’ani’l-’Azim, thk. Muhammed es-Sellâme, Dâru Tayyibe Li’n-Neşr, Riyâd, 1997.
İbn Sa’d, Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, thk. Ali Muhammed Ömer, eş-Şirketu’d-Düveliyye li’t-Tab, Kahire, 2001.
İbnu’d-Dureys, Muhammed b. Eyyub, Fedâilu’l-Kur’ân vemâ Unzile bi-Mekke vemâ Unzile bi’l-Medine, thk. Urve Bedîr, Dımaşk, Dâru’l-Fikr, 1987.
İbnu’l-Esîr, Muhammed İzzeddîn, el-Kâmil Fi’t-Târîh, thk. Sayyeb el-Keramî, Beytu’l-Efkari’d-Duveliyye, Beyrut, ty.
İbnu’n-Nedîm, Ebu’l-Ferec, Kitâbu’l-Fihrist li’n-Nedîm, thk. Rıza Teceddüd, Tahran, 1971.
İslamoğlu, Mustafa, Nüzul Sırasına Göre Hayat Kitabı Kur’an: Gerekçeli Meal-Tefsir, Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2010.
Kapar, Mehmet Ali, “Ebu Leheb”, DİA, c. 10, İstanbul, 1994.
Karaman, Hayrettin ve diğerleri; Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, DİB Yayınları, III. bs., Ankara, 2007.
Kilinçli, Sami, Mekkî Sûrelerde Müminlerin Müşrikler ve Ehl-i Kitapla İlişkileri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2012.
Kurtûbî, Muhammed b. Ahmed; el-Câmi’ li-Ahkâmi’l-Kur’an, thk. Hişam Semir, Dâru Alemi’l-Kutub, Riyad, ty.
Makrîzî, Abdulkâdir, İmtau’l-Esmâ Bima Li’n-Nebiyyi Mine’l-Ahvâli ve’l-Emvali ve’l-Hafadati ve’l-Metâ’, thk. Abdulhamid en-Nemîsî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1999.
Mâturîdî, Ebu Mansur Muhammed, Tevilâtu Ehli’s-Sünne, thk. Mecdî Basillûm, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2005.
Mâverdî, Muhammed b. Habib, en-Nüket ve’l-‘Uyûn, thk. Abdulmaksûd b. Abdurrahîm, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, ty.
Merâğî, Mustafa, Tefsîru’l-Merâğî, Matbaatu Mustafa el-Halebî, Mısır, 1946.
Meydânî, Abdurrahman Habenneke, Meâricu’t-Tefekkür ve Dekâiku’t-Tedebbür, Dâru’l-Kalem, Dımaşk, 2002.
Mubârekfûrî Safiyyurrahman, er-Rahîku’l-Mahtûm, Vizâratu’l-Evkaf ve’ş-Şuûnu’l-İslâmî, Katar, 2007.
Mubârekfûrî Safiyyurrahman, İnneke lea’lâ Hulukin ‘Azîm, Mektebetu Kunûzi’l-Marife, Ürdün, 2006.
Muhammed Ebu Zehra, Hâtemu’n-Nebiyyîn, thk. İbrahim el-Ensârî, el-Mu’temer li’s-Sîre, Katar, 1400.
Müslim, Ebu’l-Hüseyn, Sahîhu Müslim, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Dâru’l-Hadis, Beyrut, 1991.
Önkal, Ahmet, Rasûlullah’ın İslam’a Davet Metodu, Kitap Dünyası Yayınları, Konya, 2012.
Önkal, “Civâr”, DİA, c. 9, İstanbul, 1993.
Öztürk, Emine; Hz. Muhammed’in Tebliğ Mücadelesinde Taif Yolculuğu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2010.
Öztürk, Levent; “İslam’ın Yayılmasında Hicretin Önemi: Habeşistan Hicretleri Örneği”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 4, sayı: 1, Sakarya, 2001.
Öztürk, Mahmut, “Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Tebük Gazvesine Katılmayan Mü’minlere Uygulanan Yaptırımların Tahlili”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 11, sayı: 1, Diyarbakır, 2009.
Piriş, Şaban, Kur’an Yolu: İniş Sırasına Göre Anlam ve Tefsiri, Arz Yayıncılık, Kayseri, ty.
Ramyar, Mahmud, Târîh-i Kur’ân, Müessesei İntişârât-ı Emir Kebir, Tahran, 1990.
Sa’lebî, Ebu İshak, el-Keşf ve’l-Beyân, thk. Muhammed bin Âşûr, Dâru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut, 2002.
Sâbûnî, Muhammed Ali, en-Nübüvvetu ve’l-Enbiyâ, Mektebetu’l-Ğazâlî, Dımaşk, 1985.
Suheylî, Ebu’l-Hasan, Ravdu’l-Unuf, thk. Seyyid eş-Şûrî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Lübnan, ty.
Şehristânî, Muhammed b. Abdilkerim, Mefâtîhu’l-Esrâr ve Mesâbîhu’l-Ebrâr, nşr. Muhammed Âzerşeb, Merkezu’l-Buhûs, Tahran, 2008.
Taberî, İbn Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, Thk. Abdullah bin Abdulmuhsin et-Türkî,, Merkezu’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-Arabiye, Kahire, 2001.
Tayâlisî, Ebu Dâvud, Müsnedu Ebu Dâvud et-Tayâlisî, thk. Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru Hicr, Beyrut, 1999.
Uzun, Nihat, Hicri II. Asırda Siyaset-Tefsir İlişkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, 2008.
Vâhidî, Ebu’l-Hasan, Esbâbu Nuzûli’l-Kur’ân, thk. Seyyid Ahmed Sakr, Dâru’l-Kutubi’l-Cedide, Beyrut, 1969.
Watt, Montgomery, “Abu Lahab”, İA, c. 1, EJ Brill, 1986.
Ya’kûbî, Cafer b. Vehb, Târîhu’l-Ya’kûbî, Leiden, Matbaatu Brill, 1883.
Yılmaz, Hakkı, Nüzul Sırasına Göre Tebyînu’l-Kur’an, İşaret Yayınları, İstanbul, 2007.
Zeccâc, Ebu İshak, Maâni’l-Kur’ân ve İ’râbuhû, thk. Abdulcelil Şulbî, Âlemu’l-Kutub, Beyrut, 1988.
Zemahşerî, Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîli ve Uyûni’l-Ekvali fi Vucûhi’t-Te’vîl, thk. Adil Abdulmevcud, Mektebetu’l-Abikan, Riyad, 1998.
Zerkeşî, Bedreddîn, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Ebu’l Fadl ed-Dimyatî, Dâru’l-Hadîs, Lübnan, 2006.
Zeydan, Corci, İslam Medeniyeti Tarihi, çev. Zeki Megamiz, Doğan Güneş Yayınları, İstanbul, 1971.
Zührî, İbn Şihâb, en-Nâsih ve’l-Mensûh fi’l- Kur’ân, thk. Mustafa Mahmud el-Ezherî, Dâru İbn Affân, Kahire, 2008.