İmâm-ı Rabbânî’nin el-Mektûbât İsimli Eseri Bağlamında Nakşibendiyye Şeyhlerinde Bulunması Gereken Vasıflar

Bu makalede İmâm-ı Rabbânî Ahmed Fâruk es-Serhendî’nin bakış açısıyla tasavvufî eğitimin merkezinde bulunan şeyhin taşıması gereken vasıflar ortaya konulmaya çalışılacaktır. “Tasavvuf, kâl ilmi değil hâl ilmidir.” sözü, tasavvufî eğitim sisteminde şeyhin önemine dikkat çekmektedir. Zira tasavvufî terbiye, kitaplardan öğrenilen bilgilerle değil, bu terbiyeyi nefsinde tatbik etmiş olan icazetli şeyhler vâsıtasıyla aktarılmaktadır. İmam-ı Rabbanî’ ye göre hakîkî şeyhler, insanları irşât etme konusunda Resûlullah' ın (s.a.v.) vârisleridir. Ancak sahih bir tasavvufî eğitimden bahsedebilmek için bu eğitimi verecek olan şeyhin, bazı vasıfları üzerinde taşıması da gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tasavvuf, İmâm-ı Rabbânî, el-Mektûbât, Şeyh, Mürit

The Qualities that should have in the Naqshbandiyya Sheikhs in the Context of Imam Rabbani's Work Titled al-Maktubat

In this article, from the point of view of Imam Rabbani Ahmad Farouk al-Sarhandi, it was tried to present the qualifications required to be a sheikh, who is at the center of sufi education. The phrase “sufism is not a science of words, but a science of experience” draws attention to the importance of the sheikh in the system of sufi education. Because the sufi education is not conveyed with the information learned from the books, but through the sheikhs who actually lived this education in their soul. According to Imam Rabbani, the true sheikhs were the heirs of the Prophet (pbuh) in conveying people to the true path. But in order to be able to talk about a sound sufi education, the sheikh, who provided this education, must also bear on some qualities: the sheikh must have the scientific heritage of the Prophet (pbuh). His scientific heritage consists of the religious provisions and secrets. The sciences of provisions are the ostensible sciences that constitute the origin of shariah, while the sciences of secrets are sufistical knowledges. The sciences of religious provisions are like the root of a tree, whereas the sufistical knowledges are like the fruits of the tree. Just as it is impossible for a rootless tree to bear fruit, it is impossible for sufistical knowledges to emerge without the sciences of religious provisions. Therefore, the sheikh must master in both sciences.

Keywords:

Sufism, Imam Rabbani, al-Maktubat, Shaykh, Disciple,

PDF

___

Aclûnî, İsmail b. Muhammed el-Cerrâhî. Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs amme’ştehara mine’l-ahâdîsi alâ elsineti’n-nâs. 2 Cilt. Dımaşk: Mektebetü İlmi’l-Hadîs, 1422/2001.
Algar, Hamit. “İmâm-ı Rabbânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/194-199. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
Algar, Hamit. “Mektûbât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/11-12. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
Bilgin, İbrahim Ethem. Devrimci Sûfi Hareketleri ve İmam-ı Rabbânî. İstanbul: Bayrak Yayımcılık, 1989.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1423/2002.
Cebecioğlu, Ethem. "İmâm-ı Rabbani ve Mektubâtı". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35/1 (1996), 193-241.
Cebecioğlu, Ethem. “Mektûbât”. Tasavvuf Klasikleri. ed. Ethem Cebecioğlu. 449-470. İstanbul: Erkam Matbaacılık, 2010.
Cürcânî, Seyyid Şerîf. Ta’rifât. nşr. Abdurrahman Umeyra. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1987.
Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed. İhyâü Ulûmi’d-Dîn. thk. Ali Muhammed Mustafa - Saîd el-Mehâsinî. 5 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Feyhâ, 1431/2010.
Göztepe, Yüksel - Demir, Hamit. “İmam Rabbânî’nin Sûfîlere Yönelttiği Bazı Tenkitler”. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2018), 297-322.
Haksever, Ahmed Cahid. “Varoluşsal Kendinden Geçme ve Yansımaları: İmam Rabbânî’nin Şathiyye Anlayışı Örneği”. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (2004), 103-126.
Hânî, Abdülmecîd b. Muhammed. el-Kevâkibü’d-dürriyye ale’l-hadâikı’lverdiyye fî ecillâi’s-sâdâti’n-Nakşibendiyye. tsh. Muhammed Halid el-Harse. Dımaşk: Dâru’l-Beyrûtî, 1996.
Hasenî, Şerîf Abdülhay b. Fahruddîn. Nüzhetü’l-havâtır ve behcetü’lmesâmi‘ve’n-nevâzır. 8 Cilt. Beyrut: Dâru İbn-i Hazm, 1420/1999.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. thk. Muhammed Fuad Abdülbaki. 2 Cilt. b.y.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts.
İmam-ı Rabbânî, Ahmed Fâruk es-Serhendî. el-Mektûbât. 3 Cilt. İstanbul: Fazilet Neşriyat, 2017.
Kapar, M. Ali. “Hz. Peygamber Döneminde Bey’at”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/5 (Haziran 1994), 75-82.
Kartal, Abdullah. “İmâm-ı Rabbânî’nin Vahdet-i Vücûd Eleştirisi ve Tarihsel Arka Planı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/2 (Haziran 2005), 59-80.
Kâşânî, Abdürrezzak. Tasavvuf Sözlüğü Letâifü’l-a ‘lâm fî işârâti ehli’l-ilhâm. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
Kılıç, Cevdet. “Günümüz Tasavvuf Tartışmalarına İmâm-ı Rabbânî’den Çözümler”. Akademiar Dergisi 2 (Haziran 2017), 55-98.
Kılıç, Rüya. "Nakşibendi Geleneğinde İbnü’l-Arabi: Destek mi Muhalefet mi?". Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD) 6 (Haziran 2007), 43-60.
Kuşeyrî, Abdülkerîm. er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. tsh. Hânî el-Hâc. Kâhire: el-Mektebetü’t-Tevfîkıyye, ts.
Münâvî, Muhammed Abdu’r-Raûf. Feydu’l-kadîr. 6 Cilt. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, 1356.
Nedvî, Ebü’l-Hasan. İslam Önderleri Tarihi. çev. Yusuf Karaca. 8 Cilt. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1992.
Nedvî, Ebü’l-Hasan. ed-Da’vetü’l-İslâmiyye fi’l-Hind ve Tatavvurâtühâ. Lucknow: el-Mecmeu’l-İslâmî el-İlmî, 3. Basım, 1406-1986.
Nedvî, Ebü’l-Hasan. el-İmâm es-Sirhindî Hayâtühû ve A‘mâlühû. Beyrut: Dârul’l-Kalem, 1414/1994.
Nedvî, Mes’ûd. Târihu'd-Da'veti'l-İslâmiyye fi'l-Hind. b.y.: Dâru’l-Arabiyye, 1366/1947.
Özgen, Mustafa. İmâm-ı Rabbânî Uluhiyyet ve Nübüvvet Anlayışı. Konya: Tablet Yayınları, 2007.
Özgen, Mustafa. İmâm-ı Rabbânî’de Ehl-i Sünnet Kimliği. Konya: Palet Yayınları, 2013.
Selvi, Dilaver. “Biat Sünnetinin Tasavvufta İhyası”. Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi (İHYA) 1/1 (2015), 1-28.
Schimmel, Annemarie. İslamın Mistik Boyutları. çev. Ergun Kocabıyık. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2004.
Sühreverdî, Şehâbüddîn Ebû Hafs Ömer b. Muhammed. Âvârifü’l-maârif. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1999.
Şarkpûrî, Muhammed Halim. Müceddi-i Elf-i Sânî İmâm Rabbânî. çev. Ali Genceli. Konya: İslâmi Neşriyat Yayınevi, 1978.
Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ. el-Câmiu’l-kebîr. thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1996.
Tosun, Necdet. İmâm-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî Hayatı, Eserleri, Tasavvufî Görüşleri. İstanbul: İnsan Yayınları, 3. Basım, 2016.
Tosun, Necdet. “İmam Rabbânî’ye Göre Vahdet-i Vücud-Vahdet-i Şühûd”. Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi (İbn Arabi Özel Sayısı-2) 23 (2009), 181-192.
Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.
Yaran, Rahmi. “Bid’at”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/129-131. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.