Bireysel-Toplumsal Farklılıklar ve Ahlâkî Görecelik Sorunu

Ahlâk ilkelerinin sabit olmadığını, zamana ve şartlara göre değiştiğini iddia eden ahlâkî göreceliğin (rölativizmin) temel dayanaklarından biri de kişisel ve toplumsal farklılıklardır. Bu çalışmada kişisel ve toplumsal farklılıkların ahlâkî göreceliğe dayanak olup olamayacağı tartışılmaktadır. Ayrıca ahlâkî değerlerin rölatif olduğu tezine karşı; ahlâk alanında bazı yerel ve değişen değerler olmakla birlikte toplumsal hayatı mümkün kılan çoğu değerin evrensel olduğu öne sürülmektedir. Örneğin örf adetler alanında ve toplumlardaki bazı lokal uygulamalarda rölatif değerlere rastlanabilir. Ancak insan yaşamı ve onuru, malın korunması gibi temel haklar ile ilgili ve insanların huzur ve mutluluğu ile ilgili ahlâkî değerlerin tarihin her döneminde ve tüm toplumlarda evrensel olduğu görülür. Ayrıca ahlâk hakkında bir uzlaşı sağlanabilmesi ve toplumsal hayatın barış ve huzur içinde sürdürülebilmesi için değerlerin evrensel olduğu tezi daha savunulabilir durmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ahlâk, Değer, Rölativizm, Evrensel, Toplumsal

Individual - Social Differences and Moral Relativism Problem

One of the basic foundations of the moral relativism, which claims that moralities aren’t fixed but they change according to time and conditions, are individual and social differences. In this study, it is argued that if the individual and social differences can be the foundations of moral relativism. Also, as an opposite idea to the argument that says moral values are relatives; it is suggested that as well as there are some local and changing values in the field of morals, most of the values which make the social life possible, are universal. For example; one can encounter with relative values in the field of manners and customs and with some local practices within the society. However, it is seen that moral values concerning to human life and honor, fundamental rights such as protection of the property and the tranquility and happiness of the people are universal in each part of the history and in all societies. Besides, to create a consensus about morals and to be able to maintain the social life with peace and tranquility, the argument that says values are universal remains more justifiable.

Keywords:

Morals, Value, Relativism, Universal, Social.,

PDF

___

Akarsu, B. (1988). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Baghramian, M. (2004). The Problems of Philosophy: Relativism. London ve New York: Routledge.
Benedict, R. (2015). Kültür Örüntüleri (Çev. Mustafa Topal). İstanbul: İletişim Yayınları.
Billington, R. (2011). Felsefeyi Yaşamak: Ahlâk Düşüncesine Giriş (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Cevizci, A. (2003). Ahlaki Görecilik. Ahmet Cevizci (Ed.), Felsefe Ansiklopedisi. (c. 1, ss.131-132 ). İstanbul: Etik Yayınları.
Cevizci, A. (2010). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Deigh, J. (1999). Ethics. Robert Audi (Ed.), The Cambridge Dictionary of Philosophy. (ss. 284-289) Cambridge University Press.
Duignan, B. (2011). The Britannica Guide to Ethics: Thinkers and Theories in Ethics. New York: Britannica Educational Publishing.
Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S. ve Yolsal, Ü. H. (2008). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Güngör, E. (2008). Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Harman, G. (2000). Explaining Value and Other Essays in Moral Philosophy. Oxford: Clarendon Press.
İnsan Hakları Beyannamesi. (1949). 26 Temmuz 2017 tarihinde http://www.danistay.gov.tr/upload/insanhaklarievrenselbeyannamesi.pdf adresinden erişildi.
MacIntyre, A. (2001). Ethik’in Kısa Tarihi: Homerik Çağdan Yirminci Yüzyıla (Çev. Hakkı Hünler). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Mackie, J. L., (2015). Ethics: İnventing Right and Wrong. Ahlâk Felsefesinin Temel Problemleri: Seçme Metinler (Çev. ve Haz.) Humayra Özturan. İstanbul: Nobel Yayınları.
Mengüşoğlu, T. (1957). Sübjektivlik ve Objektivlik Fenomeninin Felsefi Antropoloji Bakımından Tahlili. Felsefe Arkivi Dergisi, 3 (3), 103-120.
Mengüşoğlu, T. (1965). Değişmez Değerler Değişen Davranışlar. İstanbul: İstanbul Matbaası.
Mengüşoğlu, T. (2014). Felsefeye Giriş (Haz. Uluğ Nutku). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Nagel, T. (1987). What Does It All Mean?: A Very Short Introduction to Philosophy. Oxford University Press.
Nuttall, J. (2011). Ahlâk Üzerine Tartışmalar: Etiğe Giriş (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Özcan, Z. (2013). Kitap Hakkında. Raymond Boudon, Görecelilik (Çev. Zeki Özcan). Bursa: Emin Yayınları.
Özlem, D. (2007). Değer Felsefesi. Günümüzde Felsefe Disiplinleri (Der. ve Çev. Doğan Özlem). İstanbul: İnkılâp Yayınları.
Özlem, D. (2010). Etik: Ahlâk Felsefesi, İstanbul: Say Yayınları.
Pieper, A. (2012). Etiğe Giriş (Çev. Veysel Atayman, Gönül Sezer). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Platon, (2012). Theaitetos. Diyaloglar (Çev. Macit Gökberk). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Pojman, L. P. (1999). Relativism. Robert Audi (Ed.), The Cambridge Dictionary of Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
Pojman, L. P. ve Fieser, J. (2012). Ethics: Discovering Right and Wrong. Boston: Wadsworth Cengage Learning.
Popper, K. R. (2008). Açık Toplum ve Düşmanları (c. 2) (Çev. Harun Rızatepe). Ankara: Liberte Yayınları.
Soccio, D. J. (2010). Felsefeye Giriş: Hikmetin Yapıtaşları (Çev. Kevser Kıvanç Karataş). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Sorokin, P. A. (2008). Bir Bunalım Çağında Toplum Felsefeleri (Çev. Mete Tunçay). İstanbul: Salyangoz Yayınları.
Stroll, A. A., Long, A. A., Bourje, V. J. ve Campbell, R. (2008). Etik Kuramları (Çev. Mehmet Türkeri). Ankara: Lotus Yayınevi.
Tepe, H. (2011). Etik ve Metaetik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
Topçu, N. (2015). Ahlâk (Haz. Ezel Erverdi, İsmail Kara). İstanbul: Dergâh Yayınları.
Uyanık, M. (2007). Bireysel Ahlâk. Bünyamin Erul (Ed.), İslam’a Giriş: Ana Konulara Yeni Yaklaşımlar (ss. 228-240). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Westacott, E. (1995). Moral Relativism. James Fieser, Bradley Dowden (Editörler), Internet Encyclopedia of Philosophy (IEP): A Peer-Reviewed Academic Resource. 23-30 Ağustos 2015 tarihlerinde http://www.iep.utm.edu/moral-re/ adresinden erişildi.
Williams, B. (2006). Ethics and the Limits of Philosophy. London ve New York: Routledge.
Yaran, C. S. (2010). Ahlâk ve Etik. İstanbul: Rağbet Yayınları.
Yaran, C. S. (2011). İslam Ahlâk Felsefesine Giriş. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
Yaran, C. S. (2015). İslam’a Göre Ahlâkî Davranış ve Kıstasları. M. Şevki Aydın, A. Hadi Adanalı (Editörler), İslam Ahlâkı: Temel Konular Güncel Yorumlar (ss. 71-96). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Zilioli, U. (2007). Protagoras and the Challenge of Relativism: Plato’s Subtlest Enemy. Hampshire: Ashgate Publishing Limited.