AMASYA’DA BİR İLİM YUVASI: MECDÎZÂDE ABDURRAHMAN KÂMİL YETKİN (Ö. 1941) VE OĞULLARI MEHMET SABRİ YETKİN (Ö. 1963), AHMET EMRÎ YETKİN (Ö. 1974), MUSTAFA NİYAZİ YETKİN (Ö. 1959)

Amasya, ilim, kültür ve sanat açısından zengin bir tarihi geçmişe sahiptir. Özellikle Osmanlı döneminde şehzadelerin yetiştiği siyasi merkezlerden biri olması, şehrin sosyo-kültürel açıdan da gelişmesinde etkili olmuştur. Bu çerçevede Amasya’da pek çok ilim adamı ve sanatkâr yetişmiştir. Şehir aynı zamanda ilim adamları için de cazibe ortamı oluşturmuştur. Dışarıdan gelen önemli şahsiyetler şehre yerleşmiş ve burada eğitim-öğretim çalışmalarında bulunmuşlardır. Amasya’ya Kırım’dan göç eden ve kesintisiz birkaç kuşak boyunca içinden ilim adamları çıkaran köklü ailelerden birisi de Mecdîzâdelerdir. Bunların başında Mecdîzâde Abdurrahman Kâmil Yetkin gelmektedir. Kendisi müderrislik ve müftülük görevinde bulunmuş ve değişik ilim dallarında eserler vermiştir. Ayrıca Millî Mücadelenin manevi mimarlarından biri olmuştur. Oğulları Yetkin kardeşler de tefsir, fıkıh, ahlak, tasavvuf ve edebiyat gibi alanlarda eserler bırakmışlardır. Kendileri Arapça ve Farsçaya da hâkim olacak kadar iyi yetişmişler, vaaz ve konuşmalarıyla Amasya’nın son dönem dini, ilmi ve kültür hayatına önemli katkılar sağlamışlardır. Öte yandan kendileri Amasya’da ikâmet etseler de dönemin önde gelen kültür ve sanat adamları ile yakın alaka kurmuşlardır. Bu bakımdan söz konusu şahsiyetleri tanıtmanın ve henüz basılmamış bazı eserlerinin yayınlanmasının yararına inanmaktayız. Bu çalışma, Amasya’daki köklü Osmanlı ilim geleneğinin son temsilcisi olan Mecdizâdeleri ilmî ve edebî yönleriyle tanıtma amacı taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Amasya, Mecdîzâde, Abdurrahman Kâmil, Mehmet Sabri, Ahmet Emrî, Mustafa Niyazi, Yetkin

A Scholarly Home in Amasya: Mecdizâde Abdurrahman Kâmil Yetkin, Mehmet Sabri Yetkin, Ahmet Emrî Yetkin and Mustafa Niyazi Yetkin

Amasya has a deep-rooted history in terms of science, culture, and art. Especially in Ottoman Period, being Amasya a political center where the sultan’s sons grew in was effective on the development of the country in the way of socio-cultural as well. Within this framework, a good number of scientist and craftsmen rose from the ranks in Amasya. The country became an attraction environment for scientists at the same time. VIPs got settled in the city and conducted education activities. One of the well-established families who involved scientists for generations and migrated from Crimean to Amasya is Mecdîzâde. Mecdîzâde Abdurrahman Kâmil Yetkin is the primary one of them. He was a mudarris and mufti; wrote books in several disciplines. Moreover, he was one of the inward architectures of National struggle. His sons, Yetkin brothers wrote books in fields such as Hermeneutics, Fiqh, Ethics, Sufism, and Literature. They were trained to have full knowledge of Arabic and Persian; again, they significantly contributed to the religious, scientific and cultural life of Amasya by preaching. On the other hand, mush as they resided in Amasya, they got in touch with prominent men of culture and art from everywhere. In this respect, we believe in the benefit of introducing these people and conducing to be published some of their books that have not published as of yet. This study aimed to introduce Mecdizâde family who was the last representer of Ottoman science tradition in Amasya by scientific and literary aspects.

Keywords:

Amasya, Mecdîzâde, Abdurrahman Kâmil, Mehmet Sabri, Ahmet Emrî, Mustafa Niyazi, Yetkin,

PDF

___

Akdağ, Ahmet. “Mehmet Sabri Yetkin’in Kasîde-i Zeynebiyye Üzerine Yazdığı “En-Nasîhatü’l-Edebiyye Fî Şerhi’l-Kasîdeti’z-Zeynebiyye” Adlı Şerhi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 57, (2017): 484-526.
Gülsoy, Ufuk-Wıllıam Ochsenwald. “Hicaz Demiryolu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 1998. 17: 441-445.Kurt, Songül Keçeci. “Son dönem Osmanlı Ulemasının Önemli Şahsiyetlerinden Abdurrahman Kâmil Efendi (1850-1941)”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (2017): 475-494
Menç, Hüseyin. Milli Mücadele Yıllarında Amasya. Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, 2007.
Merzifonî, Akifzâde Abdürrahim. Kitâbü’l-mecmu’ fi’l-meşhûd ve’l-mesmu’, Ali Emîrî, 2527, Millet Kütüphanesi.
Olcay, Osman Fevzi. Amasya Hatıraları. Yay. Haz. Turan Böcekçi-Mehmet H. Seçkiner, Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, 2009.
Olcay, Osman Fevzi. Amasya Ünlüleri. Yay. Haz. Turan Böcekci, Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, 2002.
Olcay, Osman Fevzi, Muhtıra Defteri, Yazmalar, 9214, Milli Kütüphane.
Sarıkoyuncu, Ali. Millî Mücadelede Din Adamları. Ankara: DİB Yayınları, 1999.
Şahin, Kâmil. “Abdurrahman Kâmil Yetkin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 2013, 43: 504-505.
Şam, Emine Altunay. Kırım Savaşından Sonra Anadolu’ya Yapılan Göçler ve Amasya’da İskân Edilenler. Ankara: Pegem Akademi, 2011.
Ülker, Muammer. “Ahmet Emrî Yetkin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 2013, 43: 505-506.
Ünver, Süheyl. Amasyanâme. Yazma Bağışlar, 736, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi.
Yasar, Abdizâde Hüseyin Hüsâmeddin, Amasya Tarihi, Amasya Belediyesi Kütüphanesi.
Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Dîvânçe. Yazmalar, 899352, Milli Kütüphane.
Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Tebyînü’l-muğlakât ve’l-mühimmât min elfâzı’l-makâmât. 1734, Amasya Yazma Eserler Kütüphanesi.
Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Nakdu’l-hâtır fî cilâi’n-nâzır. 1708/1, Amasya Yazma Eser Kütüphanesi.
Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Terceme-i hâl. 272, Amasya Belediye Kütüphanesi.
Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Diyanet İşleri Başkanlığı Sicil Arşivi.
Yetkin Ahmet Emrî. Terceme-i hâl. Amasya Belediyesi Kütüphanesi.
Yetkin, Ahmet Emrî. Şahsi Evrak.
Yetkin, Mehmet Sabri. Kefe-i Sabrî. Yazmalar, 9211, Milli Kütüphane.
Yetkin, Mehmet Sabri. Notlar ve Hatıralar. Yazmalar, 8063/3, Milli Kütüphane.
Yetkin, Mehmet Sabri. Diyanet İşleri Başkanlığı Sicil Arşivi.