Hacılar (Kayseri) Yöresi Kayısılarının (Prunus armeniaca L.) Seleksiyonu

Bu çalışma, Erciyes dağının eteklerinde kurulmuş ve çok uzun yıllardır Anadolu insanına ev sahipliği yapmaktaolan Kayseri iline bağlı Hacılar ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Bölge özellikle yazlık bağ evleriyle meşhur olup,hemen hemen her evin bahçesinde tohumdan yetişmiş kayısı ağaçları bulunmaktadır. Bu durum bölgenin kayısıgen kaynakları açısından zengin bir havuza sahip olduğunu göstermektedir. Çalışma, 2019-2020 yıllarındakayısı popülasyonu içerisinde kayda değer bulunan 41 genotip üzerinde yürütülmüştür. Genotiplerde fenolojikgözlemlerden; tomurcuk patlaması, ilk çiçeklenme, tam çiçeklenme, çiçeklenme sonu ve hasat tarihleribelirlenmiş ve meyve gelişme süreleri hesaplanmıştır. Tam çiçeklenme periyodu 26 Mart-10 Nisan tarihleriarasında gerçekleşirken, bu süreç bazı genotiplerde 14-15 Nisan tarihlerine kadar sürmüştür. Genotiplerolgunlaşmalarını 97 gün (H-19 nolu genotip) ile 120 gün (H-28 nolu genotip) arasında tamamlayarak hasatolumuna gelmişlerdir. En yüksek meyve ağırlığı 34.86 g ile H-23 nolu genotipte, en düşük meyve ağırlığı ise8.37 g ile H-38 nolu genotipte belirlenmiştir. Genotiplerin SÇKM içeriklerinin %13.9 (H-21 nolu genotip) ile%21.0 (H-16 nolu genotip) arasında dağılım gösterdikleri tespit edilmiştir. Çalışmada kayısı genotipleri meyveverim ve kalite özellikleri bakımından “Değiştirilmiş Tartılı Derecelendirme Sistemi” ile puanlanmış olup, 625ve üzeri puan alan genotipler ümitvar olarak bulunmuştur. Bu genotiplerin ıslah çalışmalarına fayda sağlayacağıöngörülmektedir.

Selection of Apricot (Prunus armeniaca L.) Genotypes Located in Hacılar of Kayseri

This research was carried out in Hacılar district of Kayseri, which was established in the lower parts of Erciyes Mountain and has been housed for Anatolia people for many years. The region’s summer villas are especially famous, and there are apricot trees grown from seed in every home garden. This situation shows that the region has rich gene resources of apricot. The study was conducted in 2019 and 2020 years, and 41 promising genotypes were selected from apricot population. In the research, phenological stages such as bud brust, first, full and last flowering date, harvest date and fruit ripening time were examined. While the full flowering period was between March 26 and April 10, the flowering lasted until April 14-15 in some genotypes. The genotypes reached their fruit maturity between 97 days (genotype H-19) and 120 days (genotype H-28). The heaviest fruit was obtained from genotype H-23 with 34.86 g, and the lowest fruit weight was recorded for genotype H-38 (8.37 g). The fruit total soluble solid content varied between 13.9% (genotype H-21) and 21.0% (genotype H16). In this study, by modified weight grading test, the genotypes which scored 625 or over were considered, and these will benefit in the breeding studies.

PDF

___

Abacı, Z., Asma, B.M., 2010. Bazı kayısı çeşitlerinin farklı ekolojik alanlardaki biyolojik özelliklerinin analizi. Biyol. Bilim. Araştırma Derg., 3: 165-168.
Acarsoy-Bilgin, N., Mısırlı, A., 2016. Bazı kayısı (Prunus armeniaca L.) çeşitlerinin farklı ekolojilerdeki fenolojik özelliklerinin belirlenmesi. Nevşehir Bilim ve Teknol. Derg., TARGİD Özel Sayısı: 179-188.
Acarsoy-Bilgin, N., Evrenosoğlu, Y., Yılmaz, K.U., Yiğit, T., Kokargül, R., Gökalp, K., Türkoğlu, A., Boztepe, Ö., Kaçar, E., Bilen, E., Mısırlı, A., 2016. Melez kayısı populasyonunun meyve kalite özellikleri ile ilgili genel değerlendirme. Ege Üniv., Ziraat Fak. Derg., 53(1): 25-34.
Ağaoğlu, S., Çelik, H., Çelik, M., Fidan, Y., Gülşen, Y., Günay, A., Halloran, N., Köksal, İ., Yanmaz, R., 2019. Genel Bahçe Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Yayın No: 1645, Ders Kitabı: 596, Ankara, 319 s.
Akca, Y., Sen, S.M., 1999. Studies on selection of apricots with good fruit quality and resistance to late spring frosts in Gevas Plain. Acta Hort., 488: 135-138.
Akça, Y., Asma, B.M., 1997. Clonal selection in Kabaası apricot Cv. Turkish J. Agric. For. 21(5): 519-521.
Anonim, 2020a. Hacılar İlçesi Coğrafi Özellikleri. http://www.kayseri.gov.tr/hacilar (Erişim Tarihi: 30.12.2020).
Anonim, 2020b. Hacılar İlçesi Coğrafi Özellikleri. https://tr.wikipedia.org/wiki (Erişim Tarihi: 30.12.2020).
Asma, B.M., Kan, T., Birhanlı, O., 2007. Characterization of promising apricot (Prunus armeniaca L.) genetic resources in Malatya, Turkey. Genet. Resour. Crop Evol., 54(1): 205-212.
Asma, B.M., Karaat, F.E., Çuhacı, Ç., Doğan, A., Karaca, H., 2017. Türkiye’de kayısı ıslah çalışmaları ve ıslah edilen yeni çeşitler. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknol. Derg., 5(11): 1429-1438.
Balta, F., Kaya, T., Yarılgaç, T., Kazankaya, A., Balta, M.F., Koyuncu, M.A., 2002. Promising apricot genetic resources from the Lake Van Region. Genet. Resour. Crop Evol., 49: 409-413.
Bolat, İ., Güleryüz, M., 1995. Selection of late maturation wild apricot (Prunus armeniaca L.) forms on Erzincan Plain. Acta Hort., 384: 183-187.
Çukadar, K., Demirel, H., Ünlü, H.M., Aslay, M., Bozbek, Ö., 2007. Kayısı çeşit seleksiyonu II. V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 391-395.
Doğru Çokran, B., Kaya, T., Pehluvan, M., Gülsoy, E., 2015. Aras havzasında yetiştirilen Şalak kayısı çeşidinin fenolojik ve pomolojik özellikleri üzerine yetiştirme yerinin etkisi. VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Çanakkale, 25-29.
Durgaç, C., 2001. Sakıt Kayısılarının Seleksiyonu, Meyve Büyüme Durumları ve Sakıt Vadisinin Soğuklama Süresinin Belirlenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
FAO, 2019. Word Production Data (from http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC). Erişim tarihi: 10.02.2021.
Gerçekcioğlu, R., Bilgener, Ş., Soylu, A., 2012. Genel Meyvecilik: (Meyve Yetiştiriciliğinin Esasları). Nobel Yayın Dağıtım.
Gülsoy, E., Kaya, T., Pehluvan, M., DoğruÇokran, B., 2016. Textural and physicochemical characteristics of Șalak (Apricose) apricot cultivar. VII Int. Sci. Agric. Symp. Agrosym, Bosnia Herzegovina.
Hacıseferoğulları, H., Gezer, İ., Özcan, M.M., Asma, B.M., 2007. Postharvest chemical and physical-mecanical properties of some Apricot varieties cultivated in Turkey. J. Food Eng., 79: 364-373.
Karaçalı, İ., 2004. Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazarlanması. Ege Üniv., Ziraat Fakültesi Yayınları No: 494, Bornovaİzmir.
Kaşka, N., Paydaş, S., Kafkas, S., Yasa, E., 1999. Table apricot growing on Taurus mountains. Acta Hort., 488: 125-128.
Önal, M.K., 2014. Characterization and evaluation of wild apricot (Prunus armeniaca L.) materials collected from Southeast Anatolia Region of Turkey. Int. Conf. Chem. Environ. Biol. Sci., 17-18.
Özbek, S., 1987. Genel Meyvecilik. Çukurova Üniv., Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, Yayın No.31, Adana.
Özkarakaş, İ., Ercan, N., 2004. Güneydoğu Anadolu Bölgesinden toplanan bazı kayısı (Prunus armeniaca L.) genetik kaynakları materyalinin Ege Bölgesine adaptasyonu ve değerlendirilmesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derg. 14(1): 1-15.
Özyörük, C., Güleryüz, M., 1992. Iğdır Ovası’nda yetişen kayısı çeşitleri üzerinde pomolojik, biyolojik ve fenolojik araştırmalar. Atatürk Üniv., Ziraat Fakültesi Derg., 23: 16-29.
Pinar, H., Bircan, M., Unlu, M., Kaymak, S., Uzun, A., Yilmaz, K.U., 2011. Screening some Turkish and foreign apricot cultivars for self-compatibility. II. Balk. Symp. Fruit Grow., 981: 185-190.
Pinar, H., Unlu, M., Ercisli, S., Uzun, A., Bircan, M., Yilmaz, K.U., Agar, G., 2013. Determination of genetic diversity among wild grown apricots from Sakit valley in Turkey using SRAP markers. Journal of Applied Botany and Food Quality, 86: 55-58.
Ruiz, D., Salazar, J.A., Nortes, M.D., MartínezGómez, P., Egea, J., Audergon, J.M., Clauzel, G., Blanc, A., Lambert, P., Bureau, S., Gouble, B., Reich, M., Reling, P., Renard, C.M.G.C., Dondini, L., Tartarini, S., 2011. Inheritance of fruit quality traits in apricot progenies. Acta Hort., 966: 93-99.
Son, L., Bahar, A., 2018. Investigations on yield and quality characteristics of some early table apricot (Prunus armeniaca L.) cultivars in Manavgat (Antalya) ecological conditions. Mediterranean Agricultural Sciences, 31: 1-4.
Şen, S.M., Tekintas, F.E., Askin, M.A., Cangi, R., Bostan, S.Z., Balta, F., Oğuz, H.İ., Akça, Y., Karadeniz, T., Kazankaya, A., Beyhan, O., Nas, M., 1995. Research on breeding by selection of wild apricot (Prunus armeniaca L.) forms on Adilcevaz Plain. Acta Hort., 384: 201-204.
Tan, A., 2010. Türkiye Gıda ve Tarım Bitki Genetik Kaynaklarının Durumu. Gıda ve Tarım için Bitki Kaynaklarının Muhafazası ve Sürdürülebilir Kullanımına İlişkin Türkiye İkinci Ülke Raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Menemen, İzmir.
Uzun, A., Yaman, M., Pinar, H., Çetin, N., Say, A., 2018. Türkiye’de ekonomik olarak yetiştiriciliği yapılan sert çekirdekli meyvelerin üretim projeksiyonu. Bahçe, 47: 79-83.
Westwood, M.N., 1993. Temperate-zonepomology physiology and culture. Third Ed. Portland, Oregon, 22 pp.
Yılmaz, K.U., 2008. Bazı Yerli Kayısı Genotiplerinin Fenolojik, Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri ile Genetik İlişkilerinin ve Kendine Uyuşmazlık Durumlarının Moleküler Yöntemlerle Belirlenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Yurtkulu, V., Küden, A., Küden, A.B., 2019. Selection of dried and table apricots in Nevsehir and Nigde regions, Turkey. Not. Sci. Biol., 11(4): 428-433.