Eski Anadolu Türkçesi Özellikleri Gösteren Bir Kıssa-yı Yûsuf

Kıssa-yı Yusuf , Hz. Yusuf peygamberin ibret dolu hayat hikâyesinin aşk, sevgi, umut, ihanet, kıskançlık, nefret gibi insanî duygularla zenginleştirilmesiyle birlikte yüzyıllar boyu çeşitli kişilerce çeşitlibiçimlerde kaleme alınmış ve zevkle okunmuş dinî boyutlu bir hikâyedir. Edebî sahada, Kıssa-yı Yûsuf ,Yûsuf Mesnevisi, Yûsuf u Züleyha, Yûsuf u Zelîha gibi çeşitli adlarla anılan hikâyenin geçmişten günümüze bu kadar sevilmesi ve rağbet görmesinde, hikâyenin kaynağının kutsal kitaplara dayanmasının payıbüyüktür. Tevrat ve bazı bölümleriyle İncilde de dini, ahlaki ve felsefi boyutları içermesinden ötürü insanlığa yön vermesi için bahsedilen bu hikâye, Kurân-ı Kerimde ahsen ül-kasas yani kıssaların engüzeli olarak vasıflandırılmaya layık görülmüştür. Hem Batı hem Doğu edebiyatlarında birbirindengüzel örnekleri bulunan bu hikâyenin, Türk Edebiyatında ilk örneğinin görüldüğü 13. yüzyıldangünümüze birçok manzum ve mensur Kıssa-yı Yusuf yazılmıştır. Bu makalede, Eski Anadolu Türkçesiözelliklerine sahip, Muhammed bin Hüseyin tarafından istinsah edilen 3485 beyitlik Kıssa-yı Yûsufmesnevisi ve eserin dil özellikleri hakkında bilgi verilecektir.

The Josep h Parable Which Showing Medieval Anatolian Turkish Prop erties

The Parable of Josep h, a religious story has been rewritten by different people in various waysover the course of centuries. This exemplary story of the Prophet Yusuf is rich in love, hope, jealously,hate and betrayal. In the field of literature being based upon the Holy Books, this story, also entitled,Kıssa-yı Yusuf , Mathnawi of Yusuf , Yusuf and Zuleyha, Yûsuf u Zelîha was retold for centuries. This story,found also in the Old Testament and Bible due to its complex of religious, ethical and philosophicaldimensions, was worthy of consideration as the best story in the Holy Qur an and there are fineexamples in both Western and Eastern literatures. From the 13th century, when the first example inTurkish literature was written, many examples of the Parable of Josep h were written in both verse andprose. This article addresses the 3485 couplet poem of the Parable of Josep h written by Muhammed binHüseyin within the context of Medieval Anatolian Turkish and it s linguistic properties.

PDF

___

Arat, R. (1987). Anadolu Yazı Dilinin Tarihi İnkişafına Dâir. V. Türk Tarihi Kongresi, Makaleler, Cilt 1, 225-232 Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Ayan, G. (1997). Ahmet Yesevi Etkisiyle Yazılan İki Yusuf u Züleyha. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3, 31-38.
Ayan, G. (2009). Anadolu Sahasında Yazılan Bazı Yusuf ve Züleyha Mesnevilerinde Sebeb-i Telifler. Turkish Studies, vol. 4/3, 227-272.
Caferoğlu, A. (1984). Türk Dili Tarihi. İstanbul: Enderun Yayınları.
Canpolat, M. (1991) Arap Yazılı Türk Alfabesinin Gelişmesi. Harf Devrimi nin 50. Yılı Semp ozyumu, 49-50. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Cin, A. (2004). Alinin Kıssa-i Yûsuf Adlı Eserinin Türkiye Yazması. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, Cilt I. 20-26 Eylül 2004. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Cin, A. (2011). Türk Edebiyatının İlk Yusuf ve Züleyha Hikâyesi, Ali nin Kıssa-i Yûsuf u. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Cin, A. (2012). İbni Abbas tan Rivayet Edilen Yûsuf ve Züleyha Hikâyesi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Yayınları.
Cin, A. (2012). İran Coğrafyasında Hz. Hüseyin Yası ve Bir Kerbela Kıssası. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 63.
Çağatay, S. (1944). Eski Osmanlıca Üzerine Bazı Notlar. Türkoloj i Dergisi, Cilt II, (2), 297-312.
Çelebioğlu, A. (1999). X V. Yüzyıla Kadar Türk Edebiyatında Mesnevi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Çetin, N. (2000). Yeni Türk Şairinin Yûsuf ve Züleyhâ Hikâyesi Duyarlılığı. Türkoloj i Dergisi, Cilt. XIII, I, 109-143.
Çetinkaya, Ü. (1995). Aşk Mesnevilerinde Kadın, Yusuf u Züleyha ve Hüsrev ü Şirin Mesnevileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Develi, H. (1995). Evliya Çelebi Seyahatnamesine göre 17. Yüzyıl Osmanlı Türkçesinde Ses Benzeşmesi ve Uyumlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Doğan, E. (2011). Şeyh Sadrüddin in Kabus-nâme Tercümesi. İstanbul: Mavi Yayıncılık.
Dolu, H. (1952). Yusuf Hikâyesi Hakkında Birkaç Söz ve Bazı Türkçe Nüshalar. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt 4, 419-445.
Dolu, H. (1954). Yûsuf Hikâyesinde Aşk Temi. Türk Düşüncesi, Cilt 1, 2.
Ertaylan, İ. (1948). Türk Dilinde Yazılan İlk Yûsuf ve Züleyhâ. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt III, (1-2), 211-231.
Gümüşkılıç, M. (2008). Orta Osmanlıcada İmla-Telaffuz İlişkisi. Turkish Studies, 3/6, 286-302.
Karahan, L. (1994). Erzurumlu Darir, Kıssa-yı Yûsuf (Yûsuf u Züleyha) . Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Levend, A. (1967). Divan Edebiyatında Hikâye. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 71-117.
Levend, A. (1968). Hamdinin Yûsuf u Züleyhâsı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 157-172.
Özkan, M. (1995). Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
Özkan, M., & Tören, H. (2012). Osmanlı Türkçesi II. İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınevi.
Türkdoğan, M. (2011). Klasik Türk Edebiyatında Yusuf u Züleyha Mesnevileri Üzerine Mukayeseli Bir Çalışma. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1- 281553/h/klasik-turk-edebiyatinda-yusuf-u-zuleyha-mesnevileri-uz-.pdf)
Yıldız, O. (2008). Şeyyad Hamza, Yûsuf u Zelîha (Destân-ı Yûsuf) Giriş-İnceleme-Metin-Dizinler. Ankara: Akçağ Yayınları.