BRIC Ülkeleri ve Türkiye’de 1992-2018 Dönemi İçin Ekolojik Ayak İzi Dinamikleri: Ekolojik Denge ve Ayrıştırma Faktörü Analizleri

Bu çalışmada amaçlanan BRIC (Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin) ülkeleri ve Türkiye için 1992 ile 2018 arası dönemde ekolojik denge analizi gerçekleştirmek ve ekolojik ayak izi ile ekonomik büyüme arasındaki olası ayrışmayı irdelemektir. Ekolojik denge analizi için fert başına düşen biyokapasite ile ekolojik ayak izi karşılaştırılmıştır. İkinci analizde ise fert başına düşen ekolojik ayak izi ile yine fert başına düşen reel GSYİH arasındaki potansiyel ayrışma mevzubahis ülkeler için ayrışma faktörü yardımıyla araştırılmıştır. Çalışma bulguları, Brezilya ve Rusya’nın ekolojik fazlaya, Çin, Hindistan ve Türkiye’ninse ekolojik açığa sahip olduğunu vurgulamaktadır. Ayrışma faktörü bulguları ise Brezilya ve Rusya’da fert başına düşen ekolojik ayak izi ile fert başına düşen GSYİH arasında mutlak ayrışmaya, diğer üç ülkede ise kısmi ayrışmaya işaret etmektedir. Her ne kadar ayrışma faktörü sonuçları iyimser olsa da ekolojik denge analizinin ortaya koyduğu Brezilya’da sürekli azalan biyokapasite, Çin ve Hindistan’da sürekli artan ekolojik ayak izi kaygı verici olmaya devam etmektedir. Türkiye’de ise hem biyolojik kapasite azalmakta hem de ekolojik ayak izi artmaktadır. Rusya dışındaki diğer dört gelişmekte olan ülkede çevre kalitesinin giderek düşmesi endişe vericidir. Çevresel sürdürebilirliğin sağlanması için ivedi tedbirler önem kazanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

BRIC Ülkeleri, Türkiye, Ekolojik Denge Analizi, Ekolojik Ayak İzi, Ayrışma Faktörü.

Ecological footprint dynamics in BRICs and Turkey between 1992 and 2018: Ecological balance and decoupling factor analyses

This study aims to conduct an ecological balance analysis and investigate the possible decoupling between ecological footprint and real income for BRICs and Turkey from 1992–2018. Per capita bio-capacity and per capita ecological footprint were compared regarding the ecological balance analysis. In the secondary analysis, the potential decoupling between per capita ecological footprint and per capita real income was investigated with the help of the decoupling factor. It was revealed in the study results that Brazil and Russia have ecological reserves, whereas India, China, and Turkey have an ecological deficit. An absolute decoupling between the per capita real income and ecological footprint of Brazil and Russia was demonstrated in the decoupling factor analysis findings. However, relative decoupling occurred between the same variables of India, China, and Turkey. The decoupling factor results were optimistic. Nonetheless, concern about environmental quality was raised because of the continuous decline in the bio-capacity of Brazil and the continuous increase in the ecological footprint of China and India. However, the biological capacity of Turkey is decreasing, while its ecological footprint is increasing. The declining environmental quality in the other four developing countries, excluding Russia, is worrying. Therefore, immediate measures are gaining importance to ensure environmental sustainability.

Keywords:

BRIC Economies, Turkey, Ecological Balance Analysis, Ecological Footprint, Decoupling Factor.,

PDF

___

Afshan, S., & Tanzeela, Y. (2022). The Potency of Eco-innovation, Natural Resource and Financial Development on Ecological Footprint: A Quantile-ARDL-based Evidence from China. Environmental Science and Pollution Research, 29: 50675-50685.
Akbostancı, E., Türüt-Aşık, S., Tunç, G. İ. (2018). Drivers of fuel-based carbon dioxide emissions: The case of Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 81(2): 2599-2608.
Akıllı, H., Kemahlı, F., Okudan, K., Polat, F. (2008). Ekolojik Ayak İzinin Kavramsal İçeriği ve Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde Bireysel Ekolojik Ayak İzi Hesaplaması. Akdeniz Üniversitesi, İİBF dergisi, 8 (15), 1-25.
Altıparmak, A., Avcı, Z. (2011). Uluslararası Ticaret, Ekolojik Ayak İzi ve Türkiye. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2): 35-45.
Apaydın, Ş. (2020). Küreselleşmenin Ekolojik Ayak İzi Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(1): 23-42.
Balezantis, T., Siksnelyte-Butkiene, I., Ramanauske, N., Streimikiene, D., Coluccia, B. (2022). Disentangling the sources of Dynamics in the agricultural output of the BRIICS and EU countries: The ecological footprint perspective with Shapley value decomposition. Journal of Cleaner Production, 346: 131198.
Coşkun, I. Ç., Sarıkaya, R. (2014). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi, Turkish Studies, 9(5): 1761-1787.
Durukaya, F. (2022). Ekolojik Ayak İzi Konusunda Yapılan Lisansüstü Tezlerin Analizi. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 5(2): 166-184.
Eren, B., Aygün, A., Chabanov, D., Akman, N. (2016). Mühendislik Öğrencileri Ekolojik Ayak İzinin Belirlenmesi. ISEM2016, 3rd International Symposium on Environment and Morality, 4-6 November 2016, Alanya – Turkey.
Eren, Ö., Parlakay, O. P., Hilal, M. & Bozhüyük, B. (2017). Ziraat Fakültesi akademisyenlerinin ekolojik ayak izinin belirlenmesi: Mustafa Kemal Üniversitesi örneği. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa University (JAFAG), 34 (2), 138-145.
Freitas, L.C., Kaneko, S (2011). Decomposing the decoupling of CO2 emissions and economic growth in Brazil. Ecological Economics, 70(8): 1459-1469.
GFN – Global Footprint Network, 2022. Country trends on ecological footprint and bio-capacity. https://data.footprintnetwork.org/#/countryTrends?cn=5001&type=BCtot,EFCtot, Last access – April, 2022.
GFN – Global Footprint Network, 2012. Türkiye’nin Ekolojik Ayak İzi Raporu. https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/turkiyenin_ekolojik_ayak_izi_raporu.pdf?1412/turkiyeninekolojikayakizibilancosu Last access – April, 2022.
Günal, N., Işıldar, G. Y., Atik, A. D. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Ekolojik Ayak İzi Azaltilması Konusundaki Eğilimlerinin İncelenmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı Dergisi, 11 (4), 34-46.
Gökmenoğlu, K, Taşpınar, N, Rahman, M (2021). Military expenditure, financial development and environmental degradation in Turkey: A comparison of CO2 emissions and ecological footprint. International Journal of Finance & Economics, 26: 986–997.
Kaypak, Ş. (2013). Ekolojik Ayak İzinden Çevre Barışına Bakmak. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 154-159.
Keleş, Ö., Uzun, N. & Özsoy, S. (2008). Öğretmen Adaylarının Ekolojik Ayak İzlerinin Hesaplanması ve Değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 9 (2), 1-15.
Keleş, Ö. (2011). Öğrenme Halkası Modelinin Öğrencilerin Ekolojik Ayak İzlerini Azaltmasına Etkisi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (3), 1143-1160.
Lai, S., Eladawy, A., Sha, J., Li, X., Wang, J., Kurbanov, E., Lin, Q. (2022). Towards an integrated systematic approach for ecological maintenance: Case studies from China and Russia. Ecological Indicators, 140:108982.
Lise, W. (2006). Decomposition of CO2 emissions over 1980–2003 in Turkey. Energy Policy, 34: 1841-1852.
Mızık, E. T., Avdan, Z. Y. (2020). Sürdürülebilirliğin Temel Taşı: Ekolojik Ayak İzi. Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(2): 451-467.
OECD – Organization for Economic Co-operation and Development (2002). Indicators to Measure Decoupling of Environmental Pressure from Economic Growth. Sustain-able Development. SG/SD (2002) 1/Final. Website: http://www.olis.oecd.org/olis/2002doc.nsf/LinkTo/sg-sd (2002).
Özgen, U., Aksoy, A. B. (2017). Tüketicilerin Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Düzeyleri (Ankara İli Örneği). Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52 (3) :46-65 Third Sector Social Economic Review, 52(3) :46-65.
Özsoy, C. E. & Dinç, A. (2016). Sürdürülebilir Kalkınma ve Ekolojik Ayak İzi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar (619), 35-55.
Pata, U. K. (2021). Linking Renewable Energy, Globalization, Agriculture, CO2 Emissions and Ecological Footprint in BRIC Countries: A Sustainability Perspective. Renewable Energy, 173: 197-208.
Rüstemoğlu, H. (2019). Factors Affecting Germany’s Green Development over 1990-2015: A Comprehensive Environmental Analysis. Environmental Science and Pollution Research, 26(7): 6636-6651.
Rüstemoğlu, H. (2021a). Türkiye’de Konut Sektörü, Ticari Hizmetler ve Kamu Hizmetlerinin CO2 Emisyonlarının 1990-2017 Dönemi için İncelenmesi. Akdeniz İİBF Dergisi, 21(1): 56-67.
Rüstemoğlu, H. (2021b). Environmental analysis of Turkey’s aggregated and sector-level CO2 emissions. Environmental Science and Pollution Research (28):63933–63944.
Sharif, A., Tüzemen, Ö. B., Uzuner, G., Öztürk, İ., Sinha, A. (2020). Revisiting the role of renewable and non-renewable energy consumption on Turkey’s ecological footprint: Evidence from Quantile ARDL approach. Sustainable Cities and Society, 102138.
Tiwari, A. K., Kocoglu, M., Banday, U. J., Awan, A. (2022). Hydropower, Human Capital, Urbanization and Ecological Footprints Nexus in China and Brazil: Evidence from Quantile ARDL. Environmental Science and Pollution Research, 29: 68923-68940.
Tosunoğlu, B, T. (2014). Sürdürülebilir Küresel Refah Göstergesi Olarak Ekolojik Ayak İzi. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5), 132-149.
Tuna, G. (2022). The Impact of Biomass Energy Consumption on CO2 Emission and Ecological Footprint: The Evidence from BRICS countries. International Journal of Environmental Research, 16:56.
Wackernagel, M., Rees, W. (1996). Our Ecological Footprint: Reducing Human Impact on the Earth, New Society Publishers, Canada.
World Bank (Dünya Bankası) – World Development Indicators (Dünya Kalkınma Göstergeleri), 2022. https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators Last access - April, 2022.
Yurtkuran, S. (2020). N11 Ülkelerinde Ekolojik Ayak İzi Yakınsaması: Fourier Durağanlık Testinden Yeni Kanıtlar. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 6(2) 2020, 191-210.
Zhang, Z. (2000). Decoupling China's carbon emissions increase from economic growth: an economic analysis and policy implications. World Development, 28(4), 739–752.