21. Yüzyıl Deniz Gücünün Askeri ve Ticari Perspektiften Analizi İçin Yeni Bir Yaklaşım Önerisi: Türkiye Örneği

Denizler, tarih boyunca toplumsal hayatı derinden etkilemiş, 21. yüzyıla gelindiğinde küreselleşme ve teknolojik ilerlemeye bağlı olarak bu etkinin kapsamı oldukça genişlemiştir. Devletlerin sahip olduğu deniz gücü de ulusal ve küresel güce katkı sunan önemli güç göstergelerinden birine dönüşmüştür. Bu çalışmanın amacı; deniz gücünün askeri ve ekonomik perspektiften ele alındığı bir yaklaşım sunmak ve deniz gücünü etkileyen başarı faktörlerini tespit ederek bu faktörlerin önem derecelerini belirlemektir. Bu kapsamda devletlerin deniz gücünün ölçülmesinde kullanılacak bir model önerisi sunulmuş ve önerilen model Türkiye örneğiyle test edilmiştir. Çalışmada deniz gücünü etkileyen başarı faktörleri, literatüre dayalı olarak askeri ve ekonomik olmak üzere iki grupta belirlenmiştir. Bu faktörlerin önem ağırlıkları ise çok kriterli karar verme yöntemleri içerisinde yer alan Analytic Hierarchy Process (AHP) Yöntemi aracılığıyla tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda askeri deniz gücü yeteneğinde etkin olan en önemli ilk üç faktör; Denizcilik Politikası, Donanma Alt Yapısının Milli Teknolojiyle Oluşturulması ve Teknoloji olarak belirlenmiştir. Ticari deniz gücü yeteneğinde etkin olan en önemli ilk üç faktör ise Denizcilik Politikası, Sürdürülebilir Deniz Ekonomisi ve Teknoloji olarak saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

21. Yüzyıl, AHP, Deniz Gücü, Deniz Kuvvetleri, Deniz Stratejileri., 21st Century, Sea Power, Naval Forces, Maritime Strategies.

A Novel Approach Proposal for the Military and Commercial Analysis of the 21st Century Sea Power: The Case of Turkey

The seas have deeply affected community life throughout history, and in the 21st century, the scope of this effect has expanded considerably due to globalization and technological progress. The sea power of the states has also turned into one of the important power indicators that contribute to national and global power. The purpose of this study is to determine the importance of military and economic sea power factors. In this context, a model proposal to be used in measuring the sea power of states has been presented and the proposed model has been tested in the case of Turkey. The importance weights of these factors used in the assessment of the sea power ability of states were specified with utilization the Analytic Hierarchy Process (AHP) method, one of the MCDM methods. As a result of the study that the Maritime Policy, The Creation of the Naval Infrastructure with National Technology and the Technology factors is the most important factors in the military sea power. Also, Maritime Policy, the Sustainable Maritime Economy, and Technology have been determined the most important factors in commercial sea power.

Keywords:

21st Century, Sea Power, Naval Forces, Maritime Strategies.,

PDF

___

Atay, S. (2016). Dış Politika Açısından Deniz Gücünün Önemi, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10), 98-105.
Bartlett, L. W. (2011). Not Merely For Defence The Creation of The New American Navy, 1865-1914, Doktora Tezi, Texas Christian University, Texas).
Bennett, N.J., Hallam, M. K., Augustine, G., Ban, N., Belhabib, D., Irwin, I.B., Charles, A., Couture, J., Eger, S., Fanning, L., Foley, P., Goodfellow, A.M., Greba, L., Gregr, E., Hall, D., Harper, S., Maloney, B., Mclsaac, J., Ou, W., Pinkerton, E., Porter, D., Sparrow, R., Stephenson, R., Stocks, A., Sumaila, U. R., Sutcliffe, T., ve Bailey, M. (2018). Coastal and Indigenous Community Access to Marine Resources and The Ocean: A Policy Imperative for Canada. Marine Policy, 87, 186-193.
Bian, T., Hu, J. ve Deng, Y. (2017). Identifying ınfluential Nodes in Complex Networks Based on AHP. Physica A: Statistical Mechanics and Its Applications, 479, 422-436.
Bilsel, C. (1948). Sovyet Rusya-Türk Notaları Aydınlığında Türk boğazları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 14 (1-2), 1–23.
Black, J. (2005). A Post-Imperial Power? Britain and The Royal Navy. Orbis, 49 (2), 353-365.
Bobokulov, I. (2012). Strategic Functions of and Prospects for the Foreign Military Presence in Central Asia. Central Asia and The Caucasus, 13 (2), 98-106.
Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü. (2021). Su Ürünleri İstatistikleri, https://www.tarimorman.gov.tr/SGB/Belgeler/SagMenuVeriler/BSGM.pdf (erişim tarihi: 10.02.2021).
Calder, K. E. (2008). Embattled Garrisons Comparative Base Politics and American Globalism, New Jersey: Princeton University Press.
Canbay, Ş. (2010). Savunma Harcamalarının ve Savunma Sanayiinin Makro Ekonomik Etkileri ve Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
Canlı, G. A., Kurtoğlu, İ., Canlı, M. O. ve Tuna, Ö. S. (2015). Dünyada ve Ülkemizde İnsansız Sualtı Araçları (İsaa-Auv & Rov) Tasarım Ve Uygulamaları. GİDB Dergi, 4, 43-75.
Chang, F. K. (2012). China’s Naval Rise and The South China Sea: An Operational Assessment. Orbis, 56 (1), 19-38.
Convention on Biological Diversity (2004). The Ecosystem Approach, https://www.cbd.int/doc/publications/ea-text-en.pdf (erişim tarihi: 12.01.2021).
Corbett, J. S. (1898). Drake and the Tudor Navy, with a History of the Rise of England as a Maritime Power, (1th Ed.). London: Longmans Publishing.
Crowhurst, P. (1977). The Defense of British Trade 1689-1815, Dawson: Folkerstone.
Czermanski, E., Jastrzabek, A. O., Zaucha, J., Pawlowska, B., Matczak, M. ve Szydlowski,L. (2021). Preconditions of New Container Terminal Location in the Maritime Spatial Planning Framework. A Case Study for the Central Port Concept in Gdansk. Marine Policy, 130, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2021.104585.
Çelik, S. (2020). Günümüzde Türkiye’nin Jeopolitik Konumu. The Journal of International Social Research, 13 (74), 201-211.
Çetin, O. (2009). Denizcilik Sektöründe Mukayeseli Bir Model. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 5 (10), 35-58.
Çetin, O. (2012). Denizci Türkiye için Yol Haritası, İstanbul: Dönence Yayınevi.
Dabağer, C. (2005). Savunma Sanayinin Durumu ve Dışa Bağımlılığın Azaltılması Yönünde Uygulanması Gereken Stratejiler ve Özel Sektörün Bu Konudaki Katkılarının İncelenmesi, Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Savunma Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Davis, S. (2011). The US Military Base Network and Contemporary Colonialism: Power Projection, Resistance and the Quest for Operational Unilateralism. Political Geography, 30, 215-224. https://doi.org/10.1016/j.polgeo.2011.04.003.
De Almeida, F. E. A. ve Cabral, R. P. (2018). Navy Classification: Proposal For a Comparative Methodology, Austral: Brazilian Journal of Strategy & International Relations, 7(14), 13-40.
De Almeida, I. D. P., Costa, I.P.A., Costa, A.P.A., Corriça, J.V.P., Moreira, M. A. L., Gomes, C. F. S. ve Santos, M. D. (2022). A Multicriteria Decision-Making Approach to Classify Military Bases for the Brazilian Navy, Procedia Computer Science, 199, 79-86. https://doi.org/10.1016/j.procs.2022.01.198.
Demir, İ. (2018). Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin Feshi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 136, 327-358.
Demirhan, A. E. ve Yakan, S. D. (2019). Açık Deniz Petrol Endüstrisinin Ekotoksikolojik Etkileri. GİDB Dergi, 16, 39-55.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (2015). Türk Deniz Kuvvetleri Stratejisi, İstanbul: Deniz Basımevi.
Doğru, S. (2013). Türk Boğazlarının Hukukî Statüsü: Sevr ve Lozan’dan Montrö’ye Geçiş. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 (2), 123-169.
Dwarakish, G.S. ve Salim, A. M. (2015). Review on the Role of Ports in The Development of A Nation. Aquatic Procedia, 4, 295-301. https://doi.org/10.1016/j.aqpro.2015.02.040.
Eurpean Commission. (2012). Blue Growth Scenarios and Drivers for Sustainable Growth from the Oceans, Seas and Coasts. https://webgate.ec.europa.eu/maritimeforum/system/files/Blue%20Growth%20Final%20Report%2013092012.pdf (erişim tarihi: 03.01.2021).
Ekin, C. (2014). Denizden Yükselen Küresel Hegemonya, (2. Baskı), İstanbul: Dönence Basım.
European Commission. (2021). The EU Blue Economy Report 2021. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/0b0c5bfd-c737-11eb-a925-01aa75ed71a1 (erişim tarihi: 08.12.2021).
European Parliament. (2021). Integrated Maritime Policy of the European Union. https://www.europarl.europa.eu/ftu/pdf/en/FTU_3.3.8.pdf (erişim tarihi: 07.08.2021).
Food and Agriculture Organization. (2015). Global Aquauculture Production Database. www.fao.org/fishery/statistics/g lobal-..aquaculture-production/en. (erişim tarihi: 03.07.2021).
Food and Agriculture Organization. (2020). The State of World Fisheries and Aquaculture Sustainability in Action. http://www.fao.org/3/ca9229en/ca9229en.pdf (erişim tarihi: 15.09.2021).
France, M.E.B. (2000). Back to the Future: Space Power Theory and A.T. Mahan. Space Policy, 16 (4), 237-241.
Gartzke, E. ve Lindsay, J.R. (2020). The Influence of Sea Power on Politics: Domain and Platform-Specific Attributes of Material Capabilities. Security Studies, 29 (4), 601-636. https://doi.org/10.1080/09636412.2020.1811450.
Gergin R. E. ve Baki, B. (2015). Türkiye’deki Bölgelerin Lojistik Performanslarının Bütünleştirilmiş AHS ve TOPSİS Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Business and Economics Research Journal, 6(4) 115-135.
Global Fire Power. (2022). 2022 Military Strength Ranking. https://www.globalfirepower.com/countries-listing.php (erişim tarihi: 03.05.2022).
Ghimire, L. P. ve Kim, Y.B. (2018). An Analysis on Barriers to Renewable Energy Development in The Context of Nepal Using AHP. Renewable Energy, 129, 446-456. https://doi.org/10.1016/j.renene.2018.06.011.
Glaser, D.J. ve Rahman, A. (2016). Ex Tridenti Mercatus? Sea-Power and Maritime Trade in the Age of Globalization. Journal of International Economics, 100, 95-111. https://doi.org/10.1016/j.jinteco.2016.03.001.
Gorshkov, S. (1979). The Sea Power of the State, (2nd edition), Pergamon: Naval Institute Press.
Gurria, A. (2021). The Economist World Ocean Summit. https://www.oecd.org/about /secretary-general/oecd-sg-remarks-at-the-economist-world-ocean-summit-3-march 2021.html (erişim tarihi: 08.07.2021).
Gülsoy, A.F. (2020). Türk Milli Savunma Sanayii Tarihi: Aselsan Örneği, Yüksek Lisans Tezi, https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/64731 (erişim tarihi:02.03.2021).
Harkavy, R.E. (1989). Bases Abroad: The Global Foreign Military Presence, New York: Oxford University Press.
Hayashi, M. (2005). Military and Intelligence Gathering Activities in the Eez: Definition of Key Terms. Marine Policy, 29, 123-137. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2004.08.006.
Hayes, B.C. ve Smith, D.V. (Ed.). (1994). The Politics of Naval Innovation. Newport Rhode Island: US Naval War College.
Hodge, C.C. (2014). The Pivot in Perspective: American Naval Power, Then and Now. Orbis, 58(3), 392-412.
Hossain, K.A., Zakaria, N.M.G. ve Sarkar, M.A.R. (2017). SWOT Analysis of China Shipbuilding Industry by Third Eyes. Procedia Engineering, 194, 241-246. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2017.08.141.
Hoyt, T.D. (2007). The United States and Maritime Strategy: A Parochial View From The U.S. Naval War College. Orbis, 51(4), 577-584. https://doi.org/10.1016/j.orbis.2007.08.003.
Hudson, R. ve Urquhart, A. (2022). Naval Disasters, World War Two and The British Stock Market. Research in International Business and Finance, 59, 1-18. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2021.101556.
IMPSRC. (2021). Maritime Strategic Evaluation for Israel 2020/21. https://drive.google.com/file/d/1GPopf811kPg2TdmfkaiThqRhMxAXpmGc/ view (03.09.2021).
Jenner, C.J. (2021). Command, Strategic Contest and Confidence-Building in The South China Sea. Orbis, 65 (3), 513-531. https://doi.org/10.1016/j.orbis.2021.06.012.
Kaliszewski, A., Kozlowski, A., Dabrowski, J. ve Klimek, H. (2020). Key Factors of Container Port Competitiveness: A Global Shipping Lines Perspective. Marine Policy, 117, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2020.103896.
Karnıbüyük, M. (2019). İklim, Coğrafi Konum, Yer Şekilleri ve Denizlerin Siyasi Coğrafya Üzerindeki Etkileri. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (1), 167-185.
Kaymal, T. (2018). Deniz Güvenliği Harekâtı İçin Daha Küçük ve Esnek Savaş Gemileri, Bahriye Enstitüsü, https://bahriyeenstitusu.org/2018/08/23/deniz-guvenligi-harekati-icin-daha-kucuk-ve-esnek-savas-gemileri (erişim tarihi: 15.12.2020).
Kearsley, H.J. (1992). Rethinking Maritime Power Theory. Comparative Strategy, 11 (2), 195-211. https://doi.org/10.1080/01495939208402871.
Kline, J.E. (2017). Impacts of The Robotics Age on Naval Force Design, Effectiveness, and Acquisition. Naval War College Review, 70(3), 63-77.
Koday, Z., Koday, S. ve Kaymaz, Ç.K. (2017). Dünyadaki Bazı Önemli Boğazlar İle Kanalların Coğrafi Özellikleri ve Jeopolitik Önemleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 879-910.
Kozanhan, M.K. (2019). Güç Kavramı ve Donanmaların Yumuşak Güç Unsuru Olarak Diplomaside Kullanılması. Mavi Vatan’dan Açık Denizlere, 1 (2), 22-30.
Köseoğlu, A. M. (2010). Milli Savunma Sanayinde Yeniden Yapılanma ve Sosyal Politikalara Etkisi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Kraska, J. (2010). How The United States Lost The Naval War of 2015. Orbis, 14 (1), 35-45. https://doi.org/10.1016/j.orbis.2009.10.004.
Kulve, H. ve Smit, W.A. (2010). Novel Naval Technologies: Sustaining or Disrupting Naval Doctrine. Technological Forecasting & Social Change, 77 (7), 999-1013. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2010.03.005.
Küçükşahin, A., Uyar, E.Ö., Tahminciler, E. ve Dinçer, D. (2008). Türkiye’nin Güvenlik Strateji Belgesi Nasıl Hazırlanmalıdır?. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 4 (7), 7-39.
Kütükçü, M.A. ve Kaya, İ.S. (2016). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu. Yaşam Bilimleri Dergisi, 6 (2/1), 81-96.
Kwak, S.J., Yoo, S.H. ve Chang, J.I. (2005). The Role of The Maritime Industry in The Korean National Economy: An Input-Output Analysis. Marine Policy, 29, 371-383. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2004.06.004.
Kynge, J., Campbell, C., Kazmin, A. ve Bokhari, F. (2017). How China Rules the Waves. https://ig.ft.com/sites/china-ports/ (erişim tarihi: 05.08.2020).
Lachowski, Z. (2007). Foreign Military Bases in Eurasia, Sweden: CM Gruppen, Bromma.
Lane, J. M. ve Pretes, M. (2020). Maritime Dependency and Economic Prosperity: Why Access to Oceanic Trade Matters. Marine Policy, 121, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2020.104180.
Lautenschläger, K. (1983). Technology and the Evolution of Naval Warfare. International Security, 8 (2), 3-51.
Lavie, O. G. (2018). A Model and Methodology for a Grand Maritime Strategy. https://hms.haifa.ac.il/images/publications/Oded_GUR_LAVIE/A-Model-and-Methodology-for-a-Grand-Maritime-Strategy_FULL.pdf (erişim tarihi: 06.07.2020).
Lei, D. (2008). China’s New Multi-Faceted Maritime Strategy. Orbis, 52 (1), 139-157. https://doi.org/10.1016/j.orbis.2007.10.009.
Lersch, B. D. S. ve Sarti, J. S. (2014). The Establishment of Foreign Military Bases and The International Distribution of Power. UFRGSMUN, 2, 83-135.
Liu, B., Xu, M., Wang, J. ve Xie, S. (2017). Regional Disparities in China’s Marine Economy. Marine Policy, 82, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2017.04.015.
Lostumbo, M.J., McNerney, M.J., Peltz, E., Eaton, D., Frelinger, D.R., Greenfield, V.A., Halliday, J., Mills, P., Nardulli, B.R., Pettyjohn, S.L., Sollinger, J.M. ve Worman, S. M. (2013). Overseas Basing of U.S. Military Forces an Assessment of Relative Costs and Strategic Benefits. RAND Corporation, https://www.rand.org/pubs/research_reports/RR201.html (erişim tarihi:10.03.2020).
Lubchenco, J., Haugan, P. M. ve Pangestu, M.E. (2020). Five Priorities for A Sustainable Ocean Economy. Nature, 588, 30-32.
Mahan, A. T. (1890). The Influence of Sea Power Upon History 1660-1783, Boston: Little-Brown.
Maurer, J.H. (2018). The Struggle for Sea Power: Lessons From The Great War. Orbis, 62 (2), 184-203. https://doi.org/10.1016/j.orbis.2018.02.001.
Merkel, A. ve Holmgren, J. (2017). Dredging the Depths of Knowledge: Efficiency Analysis in The Maritime Port Sector. Transport Policy, 60, 63-74. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2017.08.010.
Modelski, G. (1987). Long Cycles in World Politics, London: The Macmillan Press.
Modelski, G. (2005). Küresel Politikanın Uzun Döngüsü ve Ulus-Devlet. Uluslararası İlişkiler, 2 (7), 3-30.
Mohan, C. R. (2009). Maritime Power: India and China Turn to Mahan. ISAS Working Paper, 71, 1-14.
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. (t.y.). Oruç Reis Araştırma Gemisi. https://www.mta.gov.tr/v3.0/arastirmalar/oruc-reis (erişim tarihi: 25.08.2021).
NATO. (2019). Nato Maritime Unmanned Systems. https://www.nato.int/nato_static_fl2014/ assets/pdf/pdf_2019_09/20190909_190909-NMUS.pdf (erişim tarihi: 13.05.2021).
NATO. (2020). Operation Sea Guardian. https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_136233.htm (14.05.2021).
NATO. (2021). Nato’s Maritime Activities. https://www.nato.int/cps/en/natohq/ topics_70759.htm (06.09.2021).
Nincic, D.J. (2002). Sea Lane Security and U.S. Maritime Trade: Chokepoints as Scarce Resources. S.J. Tangredi (Yay. haz.). Globalization and Maritime Power içinde (s. 143-171). Washington: Institute for National Strategic Studies, National Defense Universty.
Notsu, A., Kawakami, H., Tezuka, Y. ve Honda, K. (2013). Intergration of Information Based on the Similarity in AHP. Procedia Computer Science, 22, 1011-1020. https://doi.org/10.1016/j.procs.2013.09.186.
Octavian, A. (2017). In Search of Peaceful Future of The Asia-Pacific Maritime World: Formulating The Role of Indonesian Navy. Journal of Maritime Studies and National Integration, 1 (2), 118-127. https://doi.org/10.14710/jmsni.v1i2.1998.
OECD. (2015). Competition İssues in Liner Shipping. https://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?cote=DAF/COMP/WP2(2015)3&docLanguage=En (erişim tarihi: 16.03.2021).
OECD. (2016). The Ocean Economy in 2030. Paris: OECD Publishing.
Önal, E. ve Yarbay R. Z. (2010). Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Kaynakları Potansiyeli ve Geleceği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9 (18), 77-96.
Özdemir, M. S. (2002). Bir İşletmede Analitik Hiyerarşi Süreci Kullanılarak Performans Değerleme Sistemi Tasarımı. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 2, 2-11.
Özer, Y. (2019). Nanoteknoloji’nin Askerî Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme. Güvenlik Bilimleri Dergisi, IDEF Özel Sayı, 33-52.
Özgen, C. (2019). Türkiye’nin Denizaşırı Askeri Üs Kurma Girişimleri: Tespitler ve Geleceğe Yönelik Öneriler. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 8 (2), 381-408. doi: 10.28956/gbd.646388.
Pazarcı, H. (2009). Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitapevi.
Perçin, S. ve Ayan, T. (2010). AHS ve Bulanık Promethee Yaklaşımlarıyla Esnek Üretim Sistemleri Seçimi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29 (2), 555-575.
Pınar, L. (2018). Türkiye’nin Savunma Sanayi Alanındaki Gelişiminin Türk Dış Politikasına Olan Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 2356-2369.
Pirtle, C. E. (2000). Military Uses of Ocean Space and the Law of the Sea in The New Millennium. Ocean Development & International Law, 31, 7-45. https://doi.org/10.1080/009083200276058.
Pryor, S.C. ve Barthelmie, R.J. (2013). Renewable Energy Resources-Ocean Energy: Wind-Wave-Tidal-Sea Currents. Climate Vulnerability, 3, 65-81. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-384703-4.00311-7.
Rahman, A.S. (2010). Fighting the Forces of Gravity-Seapower and Maritime Trade Between the 18th and 20th Centuries. Explorations in Economic History, 47, 28-48. https://doi.org/10.1016/j.eeh.2009.05.007.
Ridolfi, G. (1997). Geostrategy and Naval Power in The Mediterranean: Changing Scenarios, Continuing Conflict. Marine Policy, 21 (4), 377-390. https://doi.org/10.1016/S0308-597X(97)00022-5.
Rochwulaningsih, Y., Sulistiyono, S.T., Masruroh, N.N. ve Maulany, N.N. (2019). Marine Policy Basis of Indonesia as a Maritime State: The Importance of Integrated Economy. Marine Policy, 108, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2019.103602.
Rodrigue, J.P. ve Notteboom, T. (2009). The Terminalisation of Supply Chains: Reassessing The Role of Terminals in Port/Hinterland Logistical Relationships. Marititime Policy & Management, 36(2), 165-183. https://doi.org/10.1080/03088830902861086.
Saaty, R. W. (1987). The Analytic Hierarchy Process-What It is And How It is Used. Mathl Modelling, 9 (3), 161-176. https://doi.org/10.1016/0270-0255(87)90473-8.
Saaty, T.L. (1994). How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process. Interfaces, 24 (6), 19-43.
Saaty, T. L. (2008). Relative Measurement and Its Generalization in Decision Making Why Pairwise Comparisons Are Central in Mathematics for the Measurement of Intangible Factors the Analytic Hierarchy/Network Process. RACSAM, 102, 251-318. https://doi.org/10.1007/BF03191825.
Saban, M. ve Güğerçin, G. (2009). Deniz Taşımacılığı İşletmelerinde Maliyetleri Etkileyen Faktörler ve Sefer Maliyetleri. DEÜ Denizcilik Dergisi, 1 (1), 1-16.
Sakhuja, V. (2011). Asian Maritime Power in the 21st Century: Strategic Transactions China, India and Southeast Asia. Singapore: ISEAS-Yusof Ishak Institute.
Shahsavar, A., Sadeghi, J.K., Shockley, J. ve Ojha, D. (2021). On the Relationship Between Lean Scheduling and Economic Performance in Shipbuilding: A Proposed Model and Comparative Evaluation. International Journal of Production Economics, 239, 1-14. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2021.108202.
Silva, A.R.A. (2017). The Enabling Power of the Oceans. Contexto Internacional, 39 (2), 237-243.
Sleeper, D.M. (2012). Port Significance: Contributions to Competitiveness in Latin America and Asia. Journal for Global Business and Community, 3(1), 22-28.
Sokolić, D., Mrak, M.K. ve Katunar, J. (2014). Understanding the Role of Context in Shaping the Development of Business Systems. Scientific Journal of Maritime Research, 28, 137-144.
Speller, I. (2020). Deniz Harbini Anlamak (Çev. Barış Engin). İstanbul: Doruk Yayımcılık.
Steinberg, P. (2001). The Social Construction of the Ocean. London: Cambridge University Press.
Streusand, D.E. (2002). Geopolitics Versus Globalization. S.J. Tangredi (Yay. haz.). Globalization And Maritime Power içinde (s. 41-57), Washington: Institute for National Strategic Studies, National Defense Universty.
Vivero, J.L.S. ve Mateos, J.C. R. (2010). Ocean Governance in a Competitive World. The BRIC Countries as Emerging Maritime Powers-Building New Geopolitical Scenarios. Marine Policy, 34, 967-978. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2010.02.002.
Vivero, J.L.S., Mateos, J.C. R. ve Corral, D.F. (2009). Geopolitical Factors of Maritime Policies and Marine Spatial Planning: State, regions, and geographical planning scope. Marine Policy, 33 (4), 624-634. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2008.12.010.
Vivero, J.L.S. ve Mateos, J.C. R. (2006). Maritime Europe and EU Enlargement: A Geopolitical Perspective. Marine Policy, 30, 167-172. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2004.11.002.
Şener, B. (2015). Tarihsel Boyutlarıyla Boğazlar’ın Jeopolitik ve Jeostratejik Önemi. The Journal of Academic Social Science Studies, 35, 327- 349. doi: 10.9761/JASSS2837.
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2022). Gemi Geçiş İstatistikleri, 2021. https://denizcilikistatistikleri.uab.gov.tr/turk-bogazlari-gemi-gecis-istatistikleri (erişim tarihi: 05.09.2021).
T.C. Cumhurbaşkanlığı SSB. (2019). Türk Savunma Sanayii Ürün Kataloğu. https://www.ssb.gov.tr/urunkatalog/tr/104/ (erişim tarihi: 22.09.2021).
T.C. Cumhurbaşkanlığı SSB. (2020). Milli Gemi. https://www.ssb.gov.tr/WebSite/ContentList.aspx?PageID=88 (erişim tarihi: 21.05.2021).
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019a). On Birinci Kalkınma Planı 2019-2023. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf (erişim tarihi: 12.08.2020).
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019b). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Değerlendirme Raporu. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03/Surdurulebilir-Kalkinma-Amaclari-Degerlendirme-Raporu_13_12_2019-WEB.pdf (erişim tarihi: 16.02.2021).
T.C. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (2019). Mavi Vatan-2019 Taktik Tatbikatı. https://www.dzkk.tsk.tr/Anasayfa/Basin?url=mavi-vatan-2019-taktik-tatbikati-3122020 (erişim tarihi: 23.02.2021).
T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2020). Türkiye’nin Uluslararası Enerji Stratejisi, https://www.mfa. gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa (erişim tarihi: 22.02.2021).
T.C. Milli Savunma Bakanlığı. (2022). Atatürk ve Deniz Kuvvetleri. https://www.dzkk.tsk.tr/Genel/icerik/ataturk-ve-deniz-kuvvetleri (erişim tarihi: 05.09.2021).
T.C. MSB Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (2021). Platformlar. https://www.dzkk.tsk.tr/Destek/ icerik/gabya-sinifi (erişim tarihi:05.09.2021).
T.C. MSB Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (2022a). Platformlar. https://www.dzkk.tsk.tr/Destek/icerik/gur-sinifi (erişim tarihi: 10.08.2021).
T.C. MSB Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (2022b). Akdeniz Kalkanı Harekâtı. https://www.dzkk.tsk.tr/Harekat/icerik/akdeniz-kalkani-harekati (erişim tarihi: 15.03.2021).
T.C. Sanayi ve Tek. Bakanlığı. (2019). 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi. https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/SanayiStratejiBelgesi2023.pdf (24.02.2021).
T.C. Savunma Sanayii Başkanlığı. (2017). 2017-2021 Stratejik Plan. https://www.ssb.gov.tr/ Images/Uploads/MyContents/F_20170606155720342529.pdf (erişim tarihi: 11.02.2021).
T.C. Savunma Sanayii Başkanlığı. (2020). 2019-2023 Stratejik Plan. https://www.ssb.gov.tr/ Images/Uploads/MyContents/V_20201229103801676675.pdf (erişim tarihi: 13.02.2021).
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2022). Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı: Elleçlenen Yük Miktarı Dünya Ortalamasının Üzerinde Arttı. https://yalovaliman.uab.gov.tr/haberler/ulastirma-ve-altyapi-bakanligi-elleclenen-yuk-miktari-dunya-ortalamasinin-uzerinde-artti (erişim tarihi: 15.02.2021).
Taşlıgil, N. (2004). İstanbul Boğazı’nın Ulaşım Coğrafyası Açısından Önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 10, 1-18.
Till, G. (2007). Maritime Strategy in a Globalizing World. Orbis, 51 (4), 569-575. https://doi.org/10.1016/j.orbis.2007.08.002.
Till, G. (2013). Sea Power; A Guide for the Twenty-First Century, (3rd Edition). London: Routledge.
Tirumala, R. D. ve Tiwari, P. (2020). Innovative Financing Mechanism for Blue Economy Projects. Marine Policy, 104194, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2020.104194.
Topsoy, F. (2012). Münhasır Ekonomik Bölgede Yürütülen Yabancı Askerî Faaliyetlerin Hukukî Niteliği. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16 (3), 217-265. https://doi.org/10.15869/itobiad.398175.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı. (t.y.). Deniz. https://www.tpao.gov.tr/deniz (erişim tarihi:05.09.2021).
Tunalı, H. ve Akarçay, N. (2018). Deniz Taşımacılığı ile Sanayi Üretimi İlişkisinin Analizi: Türkiye Örneği. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3(6), 111-122. https://doi.org/10.25204/iktisad.406183.
Turan, S. (2004). Geçiş ve Seyir Güvenliğinin Sağlanmasına Yönelik Düzenlemeler Işığında Türk Boğazları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 63-75.
Türk Deniz Kuvvetleri. (2000). Açık Denizlere Doğru. (1. Baskı). Ankara: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Merkez Daire Başkanlığı Basımevi.
Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (2015). Türk Deniz Kuvvetleri Stratejisi, İstanbul: Deniz Basımevi.
U.S. Energy Information Administration. (2020). International Energy Outlook 2020. https://www.eia.gov/outlooks/ieo/pdf/ieo2020.pdf (erişim tarihi: 11.01.2021).
U.S. Marine Corps, U.S. Navy ve U.S. Coast Guard. (2015). A Cooperative Strategy For 21st Century Seapower. https://www.globalsecurity.org/military/ library/policy/navy/21st-century-seapower_strategy_201503.pdf (erişim tarihi: 15.08.2021).
UTİKAD. (2020). Lojistik Sektörü Raporu. https://www.utikad.org.tr/images/ HizmetRapor/utikadlojistiksektoruraporu2020-53923 (erişim tarihi: 15.03.2021).
Ünal, A.N. (2005). Stratejik Karar Verme Modelleri. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Walsh, D. (2021). Exploration and Technology-Key Building Blocks for the New Blue Economy. People, Products and Policies, 3-16. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-821431-2.00011-1.
World Economic Forum. (2019). From Funding to Financing Transforming Sdg Finance for Country Success. http://www3.weforum.org/docs/WEF_From_ Funding_to_Financing.pdf (erişim tarihi: 03.01.2021).
World Shipping Council. (2010). Liner Shipping and CO2 Emissions Policy. http://www. shippingandco2.org/LinerShippingandCO2EmissionsPolicySeptember (erişim tarihi: 12.11.2020).
Yeo, A. ve Pettyjohn, S. (2021). Bases of Empire? The Logic of Overseas U.S. Military Base Expansion, 1870-2016. Comparative Strategy, 40 (1), 18-35. https://doi.org/10.1080/01495933.2021.1853433.
Yılmaz, E. A. (2020). Doğu Akdeniz’deki Gelişmeler Doğrultusunda Türk Dış Politikası’nın Dünü ve Bugünü. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 48, 27-48. https://doi.org/10.17498/kdeniz.791715.
Yoshihara, T. ve Holmes, J. (2017). Responding to China’s Rising Sea Power. Orbis, 61 (1), 91-100. https://doi.org/10.1016/j.orbis.2016.12.009.
Zhao, R., Hynes, S. ve He, G.S. (2014). Defining and Quantifying China’s Ocean Economy. Marine Policy, 43, 164-173. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2013.05.008.
Zheng, L. ve Tian, K. (2021). The Contribution of Ocean Trade to National Economic Growth: A Non-Competitive Input-Output Analysis in China. Marine Policy, 130, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2021.104559.
Ziylan, A. (2004). Ulusal Teknoloji Yeteneği ve Savunma Sanayii. Savunma Sanayicileri Derneği Yayını, Ankara.