Kırsal turizm planlamasında farklı peyzaj tiplerinin görsel kalite yönünden değerlendirilmesi

Öz Doğal ve kültürel kaynakların analizi temelinde yapılan peyzaj planlamasında özellikle turizm ve rekreasyon faaliyetleri planlanırken önemli bir çekici unsur olan görsel kalite göz ardı edilmemelidir. Görsel kalite analizi, peyzajın fiziksel özelliklerinin algısal parametrelerle ilişkilendirilerek peyzajın görsel kalitesinin ve görsel tercihlerin saptamasını sağlayan bir yöntemdir. Bu sayede nitel tanımlamalar nicel verilere dönüştürülerek bir alanın görsel potansiyeli ortaya konulabilmektedir. Bu çalışmada topoğrafik yapısı ve konumu nedeniyle değişik tipte peyzaj karakterlerini içeren Yahyalı’nın (Kayseri) görsel kalitesi değerlendirilmiştir. İlçenin karakteristik yapısını şelaleler, orman, köy, dağ ve vadi peyzajları oluşturmaktadır. Değişik peyzaj tipleri içerisinde insanların görsel yönden en çok tercih ettiği alanları belirlemek amacıyla 175 kişiyle anket çalışması yürütülmüştür. Her bir peyzaj tipini temsil eden 4’er (toplam 20) fotoğraf üzerinden alanın manzara güzelliği ve manzara güzelliğinin canlılık, renk etkisi, heyecan vericilik, rahatlatıcılık/huzur vericilik, ilginçlik ve güven vericilik parametreleriyle ilişkisi irdelenmiştir. Anket çalışması sonucu manzara güzelliği puanlarına göre ilçede şelaleler en çok tercih edilen peyzaj bileşeni olurken (M=3.78) bunu sırasıyla vadi oluşumları (M=3.74), ormanlık alanlar (M=3.49), köy yerleşimleri (M=3.40) ve dağlık alanlar (M=3.34) takip etmiştir. Bunun yanı sıra her bir peyzaj tipi içerisinde de insanların tercihleri incelenerek görsel potansiyeli yüksek olan alanlara ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Görsel kalite analizi, kırsal peyzaj, manzara güzelliği, peyzaj karakteri

PDF

___

Acar,C., Kurdoglu, B., Ç., Kurdoglu, O. Acar, H., 2006. Public preferences for visual quality and management in the Kackar Mountains National Park Turkey). International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 13 (6): 499-512.
Arriaza, M., Cañas-Ortega, J. F., Cañas, M. J., Ruiz-A. P., 2004. Asses the visual quality of rural landscapes. Landscape and Urban Plan, 69: 115-125.
Brown, T. C., Daniel, T. C., 1984. Modeling forest scenic beauty: Concepts and application to ponderosa pine. USDA Forest Service Research Paper, RM-256, Fort Collins, Colorado, 35 pp.
Bulut, Z., Sezen, I., Karahan, F., 2010. Determination of spring visual ceremonies of urban fruit trees and shrubs: A case study from Erzurum, Turkey. Journal of Food, Agriculture & Environment, 8 (1): 289-296.
Bulut, Z., Yılmaz, H., 2009. Determination of waterscape beauties through visual quality assessment method. Environmental Monitoring and Assessment, 154:459–468.
Cañas, I., Ayuga, E., Ayuga, F., 2009. A contribution to the assessment of scenic quality of landscapes based on preferences expressed by the public. Land Use Policy, 26: 1173-1181.
Clay, G. R., Daniel, T. C., 2000. Scenic landscape assessment: the effects of land management jurisdiction on public perception of scenic beauty. Landscape and Urban Planning, 49 (1-2): 1-13.
Clay, G. R., Smidt, R. K., 2004. Assessing the validity and reliability of descriptor variables used in scenic highway analysis. Landscape and Urban Planning, 66 (4): 239-255.
Çakcı, I., 2007. Peyzaj Planlama Çalışmalarında Görsel Peyzaj Değerlendirmesine Yönelik Bir Yöntem Araştırması. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara, 109 s.
Daniel, T. C., 2001. Whither scenic beauty? Visual landscape quality assessment in the 21 st century. Landscape and Urban Planning, 54 (1-4): 267- 281.
Daniel, T. C., Boster, R. S., 1976. Measuring landscape esthetics: The Scenic Beauty Estimation Method. USDA Forest Service Research Paper, RM-167, Fort Collins, Colorado, 66 pp.
Eroğlu, E., Acar, C., 2011. Visual landscape character of Oriental spruce (Picea orientalis (L.) LINK.) mountain forests in Turkey. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 19 (3): 189-197.
Fuente de Val, G., Atauri, J. A., Lucio, J. V., 2006. Relationship between landscape visual attributes and spatial pattern indices: Landscape and Urban Planning, 77 (4), 393-407.
Hammitt, W. E., Patterson, M. E., Noe, F. P., 1994. Identifying and predicting visual preference of southern Appalachian forest recreation vistas. Landscape and Urban Planning, 29: 171-183.
Herzog, T., R., 1985. A cognitive analysis of preference for waterscapes, Journal of Environmental Psychology, 5 (3): 225-241.
Kıroğlu, E., 2007. Erzurum Kenti ve Yakın Çevresindeki Bazı Rekreasyon Alanlarının Görsel Peyzaj Kalitesi Yönünden Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, Erzurum, 185 s.
Matthies, L., P., Briegel, R., Schüpbach, B., Junge, X., 2010. Aesthetic preference for a Swiss alpine landscape: The impact of different agricultural land-use with different biodiversity. Landscape and Urban Planning, 98: 99-109.
Meitner, M. J., 2004. Scenic beauty of river views in the Grand Canyon: relating perceptual judgments to locations. Landscape and Urban Planning, 68: 3-13.
Ramirez, A., Téllez, E., A., Gallego, E., Fuentes, J., M., García, A., I., 2011. A simplified model to assess landscape quality fro rural roads in Spain Agriculture. Ecosystems and Environment, 142: 205-212.
Ribe, R., G., 1990. A General Model for Understanding the Perception of Scenic Beauty in Northern Hardwood Forests. Landscape Journal, 9 (2): 86-101.
Somuncu, M., 2005. Aladağlar: Yaylacılık ve dağ göçebeliği konusunda bir araştırma. Gündüz eğitim ve yayıncılık, Ankara, 296 s.
Ulrich, R. S., 1986. Human responses to vegetation and landscapes. Landscape and Urban Plan, 13: 29-44.
Ünaldı, Ü., E., Toroğlu, E., 2007. Aladağlar’da Bitki Formasyonları ve Dağılışları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (2): 227-240.
Van Den Berg, A., E., Vlek, C., A. J., Coeterier, J., F., 1998. Group differences in the aesthetic evaluation of nature development plans: A multilevel approach. Journal of Environmental Psychology, 18: 141–157.
Yao, Y., Zhu, X., Xu, Y., Yang, H., Wu, X., Li, Y., Zhang, Y., 2012. Assessing the visual quality of green landscaping in rural residential areas, Environ. Monit. Assess, 184: 951-967.
Zube, E.H., Sell, J.L., Taylor, J.G., 1982. Landscape perception: Research, application and theory. Landscape Planning, 9 (1): 1-33.