Çinko uygulamasının çeltik (Oryza sativa L.) çeşitlerinde bazı kalite özellikleri üzerine etkisi

Öz Bu araştırma; çeltik (Oryza sativa L.) çeşitlerinde çinko uygulamasının bazı kalite özellikleri üzerine etkilerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada sera koşullarında 4 farklı çeltik çeşidi kullanılarak (Efe, Hamzadere, Osmancık-97 ve Paşalı) 5 farklı çinko dozu (0, 5, 10, 15, 20 mg/kg) uygulanmıştır. Tesadüf parselleri deneme desenine göre, faktöriyel düzenlemede üç tekerrürlü olarak saksılarda yürütülmüştür. Deneme sonucunda; Çeşitlere uygulanan çinko dozlarının kaliteye dönük etkisi, kırıksız randıman hariç, bin tane ağırlığı, pirinç tane uzunluğu, pirinç tane genişliği ve protein oranına etkisi istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Genel olarak tüm çeşitlerde çinko uygulamalarının belirli bir doza kadar (10 ve 15 mg) olumlu etki, daha sonra olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Bu sonuçlara göre, kullanılan 4 çeltik çeşidinde de Zn kullanılmasının gerektiği, fakat bunun toprak tahlili sonucuna göre uygulanması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çeltik, Oryza sativa, çinko, kalite

PDF

___

Abid, M., Ahmad, N., Jahangir, M., Ahmad, I,. 2002. Effect of zinc, iron and manganes on growth and yield of rice (Oryza sativa L.). Pak J Agri. 101. 39 (3). Multan. Pakistan.
Ahmad, A., Afzal, M., Ahmad, A.U.H., Tahir, M., 2013.Effect of foliar application of silicon on yield and quality of rice (Oryza Sativa L.).Cercetari Agronomice in Moldova. 3 (155):21-28.
Arcasoy, A. 1997. İnsan sağlığında çinkonun önemi. I. Ulusal Çinko Kongresi, 12-16 Mayıs 1997, Eskişehir.
Beşer, N., Gençtan, T., 1996. Dört sulama yönteminin çeltikte bazı kalite özellikleri ve verime etkisi. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü.
Can, V., 2011. Çeltik yetiştiriciliğinde bazı organik materyallerin kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Çanakkale.
Donduran, D.Ö., 2014. Ülkemizde işlenen bazı çeltik çeşitlerinin kalite ve biyoaktif özelliklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda mühendisliği Anabilim Dalı, Çanakkale.
Dok, M., M. Şahin, C. Özcan, İ. Sezer, A. Horuz ve M.A. Özyazıcı, 2013.“Farklı Çeltik Çeşitlerinin Çinko Etkinliklerinin Belirlenmesi”, Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, 10-13 Eylül, Konya, Bildiriler Kitabı, S: 138-147.
Hakoomat, A., Hasnain, Z., Sahanzad, A.N., Sarwar, N., Qureshi M.K., Khaliq, S., Qayyum, M.F., 2014. Nitrogen and zinc interaction improves yield and quality of submerged basmati rice (Oryza sativa L.). Natulae botanicae horti agrobotanici cluj-napoca. 42 (2):372-379.
Kahraman, Ş., 2012. Diyarbakır yöresinde çeltik yetiştiriciliğinde organik tarım olanaklarının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Diyarbakır.
Maqsood, M., Shehzad, M.A., Ali, S.N.A, Iqbal, M., 2013. Rice cultures and nitrogen rate effects on yield and quality of rice (Oryza sativa L.) Turkish Journal of Agriculture and Forestry 37: 665-673.
Özcan, H., 2004. Çinko uygulamasının bazı çeltik çeşitlerinde verim ile tanede çinko, fosfor ve fitin asidi konsantrasyonuna etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Anabilim Dalı, Ankara.
Panda, R., Sahu, S.K. 1999. Effects of zinc on the biochemi production parameters of the rice plant (Oryza sativa L.). Cytobiows, 98: 388, 105-112.
Sezer, İ., Köycü, C., 1999. Kızılırmak vadisinde yetiştirilebilecek çeltik çeşit ve hatlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana.
Sezer, İ. ve Z. Mut, 2004.“Samsun İlinde Çeltik Tarımının Durumu ve Üretimi Artırmak İçin Öneriler”, Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt:21 (1) S:57-66.
Sezer, İ., Z. Mut ve F. Öner, 2007. “Çeltikte (Oryza sativa L.) Kırıklı Randımana Etkili Faktörler”, Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum, Bildiriler Kitabı, S:226-230 .
Sezer, İ., H. Akay, F. Öner ve M. Şahin, 2012. “Çeltik Üretim Sistemleri”, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, Cilt:5 (2) S: 6-11 .
Sezer İ., Akay H., Şişman A., Şenocak.H.S. 2015. Çeltikte Kalite Kavramı ve Kaliteyi Etkileyen Faktörlerin irdelenmesi 11. Tarla Bitkileri Kongresi 7-10 Eylül 2015 Çanakkale. 305-308.
Sürek, H., 2005. Çeltik ürün raporu. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Edirne.
Toksal, A., 1991. Çarşamba ovasında bazı çeltik ( Oryza sativa L ). çeşitlerinin verim, verim öğeleri ve tane kalitesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Ünan, R., 2011. Çeltikte (Oryza sativa L.) Trinexapac-Ethyl dozları ve ekim sıklığının yatma ile bazı agronomik ve kalite özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Samsun.
Zeng, Y., Li, Z., Yang, Z., Wang, X., Shen, S., Zhang, H., 2001. Ecological and genetic diversity of rice germplas in Yunnan. Issue No.125. China.Pp 24-28.