Corylus türlerinin peyzaj tasarım çalışmalarında kullanılabilirliği

Öz Bitkisel tasarım, mekan tasarımına doğal materyallerin eklenmesini sağladığı için peyzaj tasarımının önemli aşamalarından birisidir. Bitkisel tasarım kadar, kullanılan bitki türleri de bu aşamada önem arz eder. Bitki türlerinin seçiminde, bitkilerin tasarıma katacağı estetik ve fonksiyonel katkılar önemli bir paya sahiptir. Bunun yanısıra, bitkilerin ekolojik istekleri ve adaptasyonları da bitki seçimi ve kullanım kararını etkiler. Böylece, bölgesine göre değişen son derece kısıtlı alternatifler bitkisel tasarımı şekillendirmektedir. Bu şartlar altında bölgenin doğal vejetasyonunda yer alan bitki türleri avantaj sağlar. Aynı zamanda doğal vejetasyonda yer alan türlerin aynı cinsten kardeş bireylerinin de adaptasyon ihtimallerinin yüksek oluşu alternatifleri artırmaktadır. Bu nedenle doğal vejetasyonda yer alan türlerin tercihi tasarımcılar için önemli bir artıdır. Bu durum bölgenin doğal bitki varlığının korunması ve kültürel kullanıma kazandırılması için de fırsat oluşturur. Çalışmada, Karadeniz Bölgesi’nin hakim bitki varlıklarından ve temel ekonomik ürününden Corylus cinsi konu alınmıştır. Corylus cinsi farklı tür ve varyetelerinden oluşan bireylerinden özellikle fonskyionel ve estetik özellikleri ile ön plana çıkan bireylerinin peyzaj tasarımlarında kullanılması için farkındalığın artırılması çalışmanın temel amacıdır. Aynı zamanda bu bitkinin kentsel alan ve yaşam alanlarında kullanılması yenilebilir peyzaj olgusunu desteklemek açısından da değerlidir. Bu amaç doğrultusunda, literatür taraması ile Corylus tür ve varyetelerinden oluşan 5 türe ait 16 varyete incelenmiştir. Özellikle yaprak renkleri, formları ve ekolojik istekleri göz önüne alındığında kentsel ve kırsal peyzaj çalışmalarında fındık bitikisinin alternatif bir süs bitkisi olarak kullanılableceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Corylus, Karadeniz Bölgesi, kentsel alan, peyzaj tasarımı, bitkisel tasarım, yenilebilir peyzaj

PDF

___

Aiello, A.,S., 2019. Farges Filbert Corylus Fargesii. (http://arnoldia.arboretum.harvard.edu/pdf/articl es/2010-68-2-farges-filbert-corylus-fargesii.pdf) , (Erişim tarihi: 01.10.2019).
Altınçekiç, H., 1996. Çilingoz koyu (Trakya) Peyzaj Planlaması Amacına Yönelik Bitki Materyalinin Saptanması, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 46.
Anonim, 2019. Cultivation of Hazelnut (Corylus sp.) in a Sugarbush. (Web sayfası: https://www. umoncton.ca/umce-foresterie/files/umce-foresterie /wf/wf/pdf/GTHazelnut.pdf), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
Ayan, S., Ünalan, E., Yer, E.N., Sakıcı, O. E., İslam, A. 2016. Population diversity in Northwest Anatolia Forests in terms of nut characteristics of Turkish hazelnut (Corylus colurna L.) (Kastamonu province), International Multidisciplinary Congress of Eurosia, 11-13 July, 2016, Odesa, Ukraine.
Balık, H., I., Balık, S., K., Beyhan, N., Erdoğan, V., 2016. Fındık Çeşitleri.
Bekci, B., 2010. Peyzaj Mimarlığında Değerlendirme Potansiyeli Olan Akçaağaç Yapraklı Üvez (Sorbus torminalis L. Crantz)’ın Generatif ve Vejetatif Yöntemler Kullanılarak Üretimi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi.
Carpenter, P.L. ve Walker, T.D., 1990. Plants in the Landscape, W.H. Freeman and Company, ISBN: 0- 7167-1808-1, Second Edition, Newyork, Oxford, 401.
Cengiz, B., 2001. Batı Karadeniz Bölgesi Doğal Bitki Örtüsünde Peyzaj Uygulamaları Amacına Yönelik Bazı Crataegus L. Taksonlarının Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
Çepel, N., 1994. Peyzaj Ekolojisi, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, Yayın No: 3868/429, İstanbul. Erdoğan, V., Mehlenbacher, S., A. 2002. Phlogenetic Analysis of Hazelnut Species (Corylus, Corylacae) Based on Morphology and Phenology. OT Sistematik Botanik Dergisi. 9(1):83-100.
Gültekin, E., 1994. Peyzaj Mimarlığı, Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı, No:58, Adana.
Günal, N., 2013. Türkiye’de İklimin Doğal Bitki Örtüsü Üzerindeki Etkileri. Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl V, Sayı 1.
İslam A., 2018. Türkiye’de Fındık Fidancılığı. TürkTob Dergisi, Sayı: 27:28-32.
İslam, A. 2018. Hazelnut culture in Turkey. Akademik Ziraat Dergisi 7(2), 259–66.
İslam, A., Cristofori, V., Rovira, M. 2018. Hazelnut growing in Europe. MKB Yay. Ordu
Köksal, A., İ., 2002. Turkish Hazelnut Cultivars. Hazelnut Promotion Group, Ankara, ISBN: 975-92886-1-3.
Molnar, T., J., 2011. Corylus. Wild Crop Relatives: Genomic and Breeding Resources, Forest Trees, Chapter 2. Pamay, B., 1979. Park Bahçe ve Peyzaj Mimarisi, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, Yayın No:264, İstanbul, 371.
Peiqiong, L., Skvortsov, A., K., 1999. Betulaceae. Flora of China 4: 286–313. (Web sayfası: http://flora.huh.harvard.edu/china/mss/volume0 4/BETULACEAE.published.pdf), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
Saraçoğlu, Ö. ve Uzun, A., 1994. BITSEC Bitki Seçim Programı Özellikleri ve Kullanılması, İstanbul Üniversitesi Dergisi, A, 44, 2.
Schneid, C., K., 2016. Tree of the Year: Corylus fargesii. (Web sayfası: https://www.morrisarboretum.org /pdf/IDS_16_Tree%20of%20the%20Year_Corylus %20fargesii.pdf), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
Sensoy, S, Demircan M., Ulupınar, Y., Balta, İ., 2019. Türkiye İklimi. (Web sayfası: https://mgm.gov.tr /FILES/genel/makale/13_turkiye_iklimi.pdf), (Erişim tarihi: 02.10.2019)
Tanrıverdi, F., 1987. Peyzaj Mimarlığı Bahçe Sanatının Temel İlkeleri ve Uygulama Metodları, Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 643/291, Erzurum.
Theodore, D.W., 1991. Planting Design, Van Nostrand Reinhold.
URL,2019a. Corylus maxima Artropurpurea. (Web sayfası: http://rasadnikvasic.rs), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019b. Corylus avellana Purple Umbrella. (Web sayfası: https://cdn.shopify.com), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019c. Corylus avellana Purple Umbrella. (Web sayfası: https://www.sad-24.ru), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019d. Corylus heteropylla. (Web sayfası: https://landscapeplants.oregonstate.edu) , (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019e. Corylus avellana Fusco Rubra. (Web sayfası: http://garden.virtualindustry.org/wpcontent/uploads/2008/10/corylusavellanafuscoru bra.jpg), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019f. Corylus avellana Fusco Rubra. (Web sayfası: https://www.blackmoor.co.uk), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019g. Corylus fargesii. (Web sayfası: https://www.scottarboretum.org/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL, 2019h. Corylus. (Web sayfası: https://www.vdberk.com.tr /agaclar), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019i. Atatürk Arboretumu Ağaç ve Çalıları. (Web sayfası: http://www.orman.istanbul.edu.tr/) (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019j. (Web sayfası: https://futureforests.ie/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019k. Corylus avellana Aurea. (Web sayfası: https://www.burncoose.co.uk/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019l. Corylus avellana. (Web sayfası: https://futureforests.ie/ ), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019m. (Web sayfası: https://worldplants.ca/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019n. Corylus avellana Pendula. (Web sayfası: http://catalogoweb.impiante.it/ ), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019ö. Corylus avellana Pendula. (Web sayfası: https://www.starkl-pflanzeninfothek.at/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019p. Corylus avellana Fusco Rubra. (Web sayfası: https://selectree.calpoly.edu/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019r. Corylus avellana Fusco Rubra. (Web sayfası: https://www.rhs.org.uk/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL,2019s. Corylus heterophylla. (Web sayfası: http://www.efloras.org/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL, 2019t. Corylus fargesii. (Web sayfası: https://pfaf.org/), (Erişim tarihi: 01.10.2019).
URL 2019u. Corylus heterophylla (Web sayfası: https://garden.org/ ) (Erişim tarihi: 02.11.2019).
URL, 2019y. Bitki fotoğrafları. Pinterest. (Web sayfası: https://tr.pinterest.com/) (Erişim tarihi: 02.11.2019).
Ustaoğlu, B., Karaca, M., 2014. The Effects Of Clımate Change On Spatıotemporal Changes Of Hazelnut (Corylus avellana) Cultıvatıon Areas In The Black Sea Regıon, Turkey. Applied Ecology And Environmental Research, 12(2): 309-324.
Uzun, G., 1992. Peyzaj Mimarlığında Temel Tasarım, Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Kitabı, No: 9, Adana,103.