Türk ve Slav Kültüründe Siyah Renk

Renkler gözümüzün alabildiği her yerdedir ve çeşitlilikleri sayesinde hayatımızı sıradanlıktan çıkararak farklı bir anlam katar. Kişilik analizinde yararlanılan, duygu ve düşünceleri daha rahat aktarmayı sağlayan, insan fizyolojisi ve psikolojisi üzerinde olumlu ve olumsuz etkilere sahip olan renkler, kültürün de vazgeçilmez bir parçasıdır. Eski zamanlardan itibaren toplumların kültüründe renklerin çeşitli çağrışımlar yaptığı ve sembolik anlamlara sahip olduğu bilinmektedir. Renk algısına bağlı olarak yapılan bu çağrışımlar ve renklerin sembolize ettiği anlamlar yaşam biçimi, dil, din, oluşturan unsurlarda önemli bir rol oynamış ve toplumların düşünce yapıları, tercihleri, alışkanlıkları, korkuları ya da yasak olarak kabul ettikleri normlar hakkında fikir sahibi olabilmek açısından kılavuz vazifesi görmüştür. Ancak her kültürde renkler her zaman aynı anlamları taşımaz ya da aynı çağrışımları yapmaz. Her kültür için renk, içinde farklı anlamlar barındıran bir kavramdır. Bu makalede Slav ve Türk halklarının kültüründe ‘siyah renk’ kavramının karşılaştırmalı analizi sunulmuş ve yapılan çalışmaya dayanarak siyah renkle ilgili bazı özelliklerin her iki kültürde de benzerlik gösterdiği, bazı özelliklerin ise bir kültürde olduğu, ancak diğer kültürde yer almadığı sonucuna varılmıştır. 
Anahtar Kelimeler:

Renk, kültür, çağrışım

Black Color in Turkic and Slavic Culture

Colors are everywhere as far as the eye can see and due to their diversity they bring our lives of the ordinary and give different meaning to it. Colors, which are used in character analysis of human beings, enable to convey feelings and thoughts more easily, have positive and negative effects on psychology and physiology are also an irreplaceable part of the culture. From ancient times, it is known that colors evoke various associations and have symbolic meanings in the culture of societies. These associations which arise depending on color perception and the meanings that the colors symbolize have played an important role in the lifestyle, language, religion, customs and traditions, beliefs, material and moral values, in other words, in culture-making elements and served as a guide in terms of having an opinion about mentality, preferences, habits, fears of societies or norms that are accepted as prohibited. But in every culture, colors do not always have the same meanings or evoke the same associations. Color for each culture is a concept, which contains different meanings. This article makes a comparative analysis of the concept of ‘black color’ in the cultures of Slavic and Turkic people. Based on the study, we came to conclusion that some features of black color resemble in both cultures and some features exist in one culture but not in the other. 

___

  • SALMAN, F., ‘‘Günümüzde Rize ve Civarında Görülen Geleneksel Giysiler’’, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, sy. 19 (2007): 177-202. SALMAN, F., ‘‘Mardin Geleneksel Giysilerinin Özellikleri’’, Sanat Dergisi, sy. 11 (2007): 45-52. ŞAHİNLER, N., Siyah ve Yeşil Kur’an’da Renk Sembolizmi, İstanbul: İnsan Yayınları, 2010. ŞENOCAK, E., ‘‘Köroğlu Destanı’nda Simgesel Değerler’’, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu Halk Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları: 9, 21. Yüzyılda Köroğlu ve Bolu Araştırmaları Uluslararası Köroğlu, Bolu Tarihi ve Kültürü Sempozyumu Bildirileri, 17-18 Ekim 2009, Bolu, 618-634. TATLILIOĞLU, D., ‘‘Türkmen Irımları (Halk İnançları)’’, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4, sy. 1 (2000): 151-166. ТOLSTAYA, S.M., ‘‘Тraur’’, Slavyanskiye drevnosti 5, Rossiyskaya akademiya nauk, İnstitut slavyanovedeniya, Moskva: Mejdunarodniye otnosheniye, 2012, 312-317.