Tek Parti Dönemi’nde Van’da Sağlık Sorunları ve Kurumları

Cumhuriyetin ilanından önce savaşların doğurduğu sonuçlar ve yaşanan sosyo-ekonomik gelişmeler diğer alanlarda olduğu gibi yeni devletin sağlık politikalarının belirlenmesinde etkili olmuştu. Bu dönemde doktor kadrosunun yetersizliği ve salgın hastalıklar, halkın sağlığını tehdit edecek boyutlardaydı. Cumhuriyet döneminde sağlık meselesi millî bir dava olarak ele alınmış, doktorsuz kalan memleketlere doktor göndermek amacıyla Zorunlu Hizmet Kanunu çıkarılmış ve salgın hastalıklarla etkili bir şekilde mücadele edilmeye başlanmıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarında salgın hastalıkların etkili olduğu ve sağlık alanında önemli gelişmelerin yaşandığı merkezlerden biri de Van’dı. Van’da Tek Parti İktidarı Dönemi’nde etkili olan salgın hastalıklardan bazıları, sıtma, çiçek, trahom, cüzzamdı. Bu dönemde hükümet, sağlık alanında örgütünü taşrayı da kapsayacak şekilde genişletmek, doktor ve diğer sağlık personeli açığını kapatmak ve salgın hastalıklarla mücadele etmek için önlem almaya başlamıştı. Bu bağlamda Van’da sağlık kurumları oluşturulmaya başlanmış ve Osmanlı’dan Cumhuriyet’e intikal eden Hilâl-i Ahmer’in buradaki şubesi yeni devletin politikalarına göre faaliyet yürütmüştür. Bu makale Tek Parti Döneminde Van’daki sağlık sorunlarını ve kurumları ele almaktadır. Makalede ele alınan konu tarih biliminin yöntemine dayanılarak, arşiv belgeleriyle ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Tek Parti Dönemi, Sağlık, Salgın Hastalıklar

Health Problems and Institutions in Van During Single Party Period

Before the proclamation of the Republic, the results of the wars and the socio-economic developments had been effective in determining the health policies of the new state as in other areas. In this period, the insufficiency of the medical staff and epidemics were threatening the public health. During the Republican period, the health issue was dealt with as a national case, the Compulsory Service Law was enacted in order to send doctors to the countries that remained without a doctor, and epidemics began to fight effectively.In the early years of the Republic, Van was one of the centers where epidemics were effective and important developments in health were experienced. Some of the epidemics that were effective during the Single Party Period in Van were malaria, flowers, trachoma, leprosy. During this period the government, in the field of health to expand the organization to include the countryside, doctors and other health care personnel began to take measures to close the gap and fight against epidemics. In this context, health institutions in Van started to be established and the branch of Hilâl-i Ahmer, which was transferred from the Ottoman Empire to the Republic, operated according to the policies of the new state. This article deals with health problems and institutions in Van during the Single Party Period. The subject discussed in this article is presented with archival documents based on the method of history science.

Keywords:

Single Party Period, Health, Epidemic Diseases,

PDF

___

ATAMAN, A.D., “Cumhuriyet Döneminde Kızılay Adını Alan Dernek: Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin Filatelik Değerlendirilmesi”, Atatürk Dönemi Sağlık Tarihi Kongresi Bildirileri, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2009. ATATÜRK’ün Söylev ve Demeçleri I, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 1997. AYBERK, N.,Türkiye’de Trahom Mücadelesi, İstanbul: Kader Basımevi, 1936. ÇELİK, K., “Atatürk Dönemi CHP ve Hükümet programlarında Sağlık”, Atatürk Dönemi Sağlık Tarihi Kongresi (1920-1938) Bildirileri, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2009. DERVİŞOĞLU, M. F., Milli Mücadele’de Sağlık Teşkilatına Bir Bakış, Sivas: Öz Emek Matbaası, 2007. EGE, R., Atatürk ve Cumhuriyet Dönemi Sağlık Hizmetleri 1923-1998, Ankara: Türk Hava Kurumu Basımevi, 1999. EGE, R., Türkiye’nin Sağlık Hizmetleri ve İsmet Paşa, Ankara: İnönü Vakfı Yayınları, 1992. EMEÇ, S. R., “Van’daki Yolsuzluklar Karşısında”, Son Posta, 23 Haziran 1948. İNÖNÜ, İ., Defterler I (1919-1973), Hazırlayan: Ahmet Demirel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001. KARDAŞ, A. Cumhuriyet Döneminde Van Gölü Havzasında Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar (1923-1950), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 2015. KARDAŞ, A., “Cumhuriyet Dönemi Sağlık Politikaları ve Cüzzamla Mücadele”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 34, 2017. ÖZPEKCAN, M., “TBMM Tutanaklarına Göre Cumhuriyetin İlk On Yılında Sağlık Politikamız”, Türkler XVII, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. SEVİNÇ, “Trahomla Mücadele”, Van, 3 Ağustos 1946. TUĞLUOĞLU, F., “Türkiye’de Sıtma Mücadelesi (1924-1950)”, Türkiye Parazitoloji Dergisi, XXXII/4, 2008. ÜNER, R., “Tifüs Hastalığı ve Tedavi Çareleri”, Cumhuriyet, 27 Şubat 1945.