Sosyal Bilimlerde Kullanılan Tarihlendirme Anlatımları İçinde MÖ/MS (Milattan Önce/Milattan Sonra) ve GÖ (Günümüzden Önce) Kısaltmaları Üzerine

Modern tarihçilikle ilgili bakış açısı yaygınlaşmadan önce, geçmiş ile ilgili belirli bir tarih vermeye çalışan Batılı sosyal bilimciler, Hz. İsa’nın doğum tarihinin öncesine ya da sonrasına atıf yapmaktaydılar (MÖ./MS. ya da İÖ./İS.). Bununla birlikte, özellikle Orta Doğulu tarihçilerin Hz. Muhammed’in Hicretini temel alan ve farklı bir takvim sistemi üzerinden yapılan düzenlemeyi kullanmakta olduklarına tanık olduk. Müslüman ülkelerin takvimleri, Orta ve Yeni Çağlardan biraz farklılık gösterir. Örneğin İran ve Afganistan’da, Büyük Selçuklulardan kalan bir gelenekle, takvimin başlangıcına hala Hicret kaynaklık ederken ‘bir yılı’, ‘ay döngüsü’ üzerinden değil, ‘güneş döngüsü’ üzerinden hesap etmektedirler. Osmanlı İmparatorluğu’nda da başlangıçta Hicri takvim kullanılmış, daha sonra da Rumi takvime geçilmişti. Ancak bugün Anadolu’daki Türkler Gregoryen uygulamayı tercih etmişlerdir. Bu sebeple bugün Osmanlıların yaptıkları eserlerin tarihi üzerine fikir yürütürken bazı düzenlemeler yapmak durumunda kalıyoruz. Araştırmacılar, tarihlendirme konusunda takvim sistemlerine bağlı olmak durumunda kalıyorlar. İster Hicri takvimi düzelterek kullanalım ister doğrudan miladi takvim içinden bir tarihlendirme yapalım; son zamanlarda bilimler arası ilişkilerin artmasıyla birlikte, tarihlendirme ile ilgili kullanılan terimlerin yanına, yeni bir ifade girmiştir. Örneğin fen bilimciler, geçmiş ile ilgili özellikle radyolojik metodlar uygulayarak ulaştıkları sonuçları değerlendirirken tarih önerilerine ‘Günümüzden Önce’ (GÖ) ifadesini kullanmaya başladılar.Çalışma bu ifadelerin kullanılabilirliklerini sorgulamak üzere bir öneri getirmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tarih düşme, Milattan Önce, Milattan Sonra

On the Usage of “Before Christ (BC)”, “Anno Domini (AD)” and “Before Present (BP)” in Social Science

Before modern historiographic methods were accepted by the academicians, European social scientists prefer to give a specific date about the past mostly refer the resurrection date of Jesus Christ (BC/AD). Whereas Middle Eastern historians, whom wanted to choose a different religious reference agreed on Hz. Muhammad’s hijrat. So researchers are directly dependent on calendar systems for dating.The calendars of Muslim countries differ slightly during in the Middle and the Modern Ages. In Iran and Afghanistan, for instance, with a tradition from the Great Seljukid Empire the beginning of the calendar is based on the Hijrat of the prophet but annual cycle is based on the solar circle. Even the Ottoman Empire, used Hijri calendar at the beginning, but then Rumi calendar had to be accepted. However, Turks in Anatolia converted to Gregorian practice. That’s why, we have to make some adjustments when to mention the works of Ottomans who use the Hijri calendar (based on lunar).Whether we use the Hijri calendar by calibrating it or our dating’s are extracted directly from Gregorian calendar, a new expression has been introduced to scientific world: BP (Before Present). It is derived from inter-discipliner studies. Scientists as physicist or biologist who interested in radiology, tend to use this expression.The study questions how to use these statements in social science.

Keywords:

Chronogram Before Christ, Anno Domini, Before Present,

PDF

___

HUTH, E.J. (ed.), Scientific Style and Format – The CBE Manual for Authors, Editors and Publishers, Ed.: Style Manual Comittee Counsil of Biology, 6. Baskı, Cambridge: Cambridge University Press, 2002. IRWIN D. T. ve SUNQUIST, S. W., History of the World Christian Movement, Edinburg: T&T Clark Publication, 2001. KARTALKANAT, Ahmet, “Anadolu’da madenciliğin tarihçesi ile ilgili yeni bir bulgu; 2500 yıllık cevher teknesi”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 134, (2007): 35-39. KARTALKANAT, Ahmet, “Bolkar dağlarındaki eski işletmeler vadisinde yeni yaş bulguları ve ilk maden ruhsatı: Yazılıtaş (Niğde)”, Türkiye Jeoloji Bülteni 2, Cilt 57, (2014): 53-71. KIZILTAN, Zeynep, “Marmaray-Metro projesi kurtarma kazıları: Yenikapı-Sirkeci ve Üsküdar istasyonları arkeoloji çalışmaları ve İstanbul’un 8 bin yılı”, Hayalden Gerçeğe Bir İstanbul Öyküsü Marmaray, Ankara (2014): 54-79 MAIR, Victor H., “The Rediscovery and Complete Excavation of Ördek’s Necropolis”, The Journal of Indo-European Studies 34, Sy. 3 & 4, (2006): 273-318. ÖZBEK, Metin, “Neolitik toplumlarda baş ve tüm bedeni alçılama geleneği: Anadolu ve Yakındoğu’danbazı örnekler”, TÜBA-AR 8, (2005): 127-136. RADLOVİTÇ, Vilhelm V., Atlas – Drevnostey Mongolıy (Trudı Orhonskoy Ekspeditsıy), Sanktpeterburg: Tipografiya İmperatorskoy Akademıy Nauk, 1892. RADLOFF, Wilhelm, Die Alttürkischen Inscrhriften der Mongolei, S. Peterburg: 1895. SAMİ, Şemseddin, Kamusu’l Alam, C. I, İstanbul: 1306. SOLAK, İbrahim, Kâtib Çelebi – Târih-i Frengi Tercümesi, Konya: Palet Yayınları, 2010. TEKİN, Talat, Orhon Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1998. TÜBA-AR, “Tüba-Ar genel yazım kuralları”, Editörler: Şevket Dönmez – Musa Kadıoğlu-Harun Ürer-Gamze Sart-Gocha R. Tsetskhladze, TÜBA-AR 18, (2015): 227-230. YALÇINKAYA, I., KARTAL, M., “Türkiye’de 2005 yılında yapılan araştırma ve kazılar – Karain mağarası”, TÜBA-AR 9, (2006): 147-148. Komisyon kitapları TARİH IV,. Tarih IV Türkiye Cumhuriyeti, İstanbul: 1934. TDK, Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2005. İnternet Kaynakları http://www.tayproject.org/bibkisaltma.html (24.02.2016)