Hinduizm ve İslâm Tasavvufuna Yaklaşımı ile Hindistan’ın Ünlü Türk Bilgini Şehzade Dârâ Şükûh

17. Yüzyılda hoşgörülü yaklaşımı ile tanınan Babürlü padişah Celaleddin Ekber (1556-1605), Agra’yı başkent yapmıştır. O dönemde beş yüz bin nüfuslu Hindistan’ın en büyük şehirlerinden birisi olan Agra’da ulema, din bilgini ve filozoflar, Ekber’in önderliğinde bir araya toplanarak araştırmalar yapmışlardır. Bu araştırmalar neticesinde Hindistan’da var olan Hindu, İslâm, Zerdüşt, Hıristiyanlık ve Sikh gibi dinler arasında uzlaşma noktası bulmaya çalışılmıştır. Sufi hareketi ise on dördüncü ile on altıncı yüzyılın sosyo-din hareketidir. Tasavvufun manevî misyonu, öncelikle Hindistan'da, Müslüman yöneticilere politik hakimiyetlerinde yardımcı olmak ve İslam'ın yayılmasını sağlamaktır. Bu sebeple mutasavvıflar Müslümanlara fetihleri sırasında eşlik etmişlerdir. Mutasavvıfların öğretilerinin özü sevgiyle ve bağlılıkla insan ruhunun Allah ile birleşmesidir. Vedantik felsefe ve Hint Budizmi üzerine yoğun çalışmalara sahip olan Müslüman din adamları, çeşitli dini metinde buluşmuş, Hindistan'ın büyük bilgeleri ile temas kurmuş ve Hint dinini çok yakından idrak edebilmişlerdir.Ekber, uzun saltanatı boyunca Hint alt kıtasının tüm şehirlerinde barış ve refahı sağlayabilmek için dinlerin bileşiminden “İlahi Din” adı ile adlandırdığı yeni bir dinî ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Ekber’in ortaya koyduğu bu çalışma İmam Rabbani gibi pek çok İslâm bilgininin tepkisine yol açtığı gibi padişahlardan Şah Cihan ve Evrengzib de Ekber’in bu fikrine karşı çıkmıştır. Ancak Şah Cihan’ın oğlu Dârâ Şükûh (1615-1659) Ekber’in din ve ilim konusundaki düşüncelerini benimsemiş, padişah Ekber’den devraldığı bu mirası babasının tepkisine rağmen yaşatmaya çalışmıştır.Görüldüğü gibi Hindistan, tüm dinleri eşit gören Ekber, Cihangir, Dârâ Şükûh gibi hoşgörülü Müslüman yöneticileri tarafından idare edildiği gibi uzun soluklu bu yönetim sürecinde Evrengzib (Âlemgir) ya da Şah Cihan gibi radikal düşünceye sahip, Sünni yöneticiler tarafından da yönetilmiştir.Dârâ Şükûh’un çalışmaları iki kısımda sınıflandırılmıştır. Birinci kısım Azizler ve Mistisizm konulu çalışmalar başlığında toplanırken ikinci kısım ise Hinduizm ve Sanskritçeden Çeviriler başlığında toplanmıştır. Azizler ve Mistisizm ile ilgili çalışmalarını Sefînetü’l–Evliyâ, Sekînetü’l-Evliyâ, Risâle-i Haknûma, Tarikâtü’l-Hakikât, Hasanatü’l-Ârifîn, İksir-i Â’zam (Divan-ı Dârâ Şükûh) isimli kitaplarla ele almış, Hinduizme dair görüşlerini Mecmau’l-Bahreyn ve Mukâleme-i Baba Lâl ve Dârâ Şükûh isimli kitaplarında toplamış, Yoga Vasista, Sırr-ı Ekber (Upanişadlar), Bhagwat Gita gibi aslı Sanskritçe olan eserleri ise Farsçaya çevirmiştir. Çalışmamızda Türk bilgin Dârâ Şükûh’un şahsiyeti, ismi zikredilen eserleri ve tasavvufa olan bakış açısı anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Dârâ Şükûh, Hinduizm, Hindistan’da dini inançlar, Hindistan, Farsça eserler.

Prince Dara Shukoh, the Famous Turkish Scholar of İndia and his Approach to Hinduism and İslamic Mysticism

Baburî emperor Shah Jalal-ud-din Akbar (1556-1605), who is known for his tolerant approach, designated Agra as the capital city of India in the 17th century. At that time, Agra was one of India's largest cities with a population of five hundred thousand people, where the many religious scholars and philosophers came together and conducted research under the leadership of Akbar. The aim of the research was to establish conciliation between religions such as Hindu, Islam, Zoroastrianism, Christianity and Sikh in India. The Sufi movement was also a socio-religious movement of fourteenth to sixteenth century. The spiritual mission of mysticism is primarily to help Muslim leaders in their political dominance in India and to spread Islam. For this reason, the Sufis had accompanied the Muslim conqueror in their conquest. The essence of the teachings of Sufi is the union of the human soul with Allah with affection and loyalty. The Muslim clerics, who had works on Vedantic philosophy and Indian Buddhism, met in various religious texts, contacted the great intelligence of India and were able to grasp Indian religion very closely.Akbar tried to establish a new religion what he called "Divine Religion”, by combining several religions, in order to ensure peace and prosperity in all the cities of the Indian subcontinent during his long reign. However, Akbar’s ideas caused reactions of many Islamic scholars such as Imam Rabbani, as well as Shah Jahan and Shah Aurangzeb. However, Dara Shukoh (1615-1659), the son of Shah Jahan, embraced Akbar’s ideas about the religion and science and tried to keep his values alive, despite the reaction of his father. As you can see, India was ruled by tolerant Muslim rulers such as Akbar, Jahangir and Dara Shukoh, who regard all religions equal, as well as Sunni rulers with radical ideas such as Aurangzeb (Alamgir) or Shah Jahan during its long history. The works of Dara Shukoh were classified in two parts. The first part was collected under the heading of Saints and Mystics, while the second part was presented under the heading of Hinduism and Translations from Sanskrit Language. Safinat ul-Aulya. Sakinatu’l-Aulia Risale-i Haqnûma, Tariqatu’l-Haqiqat, Hasanatu’l-Arifîn, İksir-i A’zam (Divan-ı Dara Shukoh) He translated original Sanskrit works into Persian, such as Majmau’l-Bahreyn ve Muqalame-i Baba Lal and Dara Shukoh Yoga Vasista, Sirr-i Akbar (Upanishadlar), Bhagwat Gita. In our study, the personality of the Turkish scholar Dara Shukoh, his works and his approach to sufism will be examined.

Keywords:

Dara Shukoh, Hinduism, Religions in India, India, Persian works.,

PDF

___

ALEVİ, Azra, 1978, Muâsır-ı Cihangirî Hace Kamgar Hüseyin. Haves Publisher. Aligarh.
CAMPO, Juan E,1953, Dara. İnfobase Publication, New York.
ÇAĞDAŞ, Kemal, 1961, “Upanishad'lar” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt XIX, Sayı: 3- 4 Temmuz-Aralık, Ankara.
FAROOQİ, N.R., 1993, “Dârâ Şükûh”, DİA, c. VIII, İstanbul.
FİSCHEL, Walter J., 1951, Jews And Judaism At The Court Of Moghul Emperors in Medieval India Islamic Culture, India.
FRANCOİS, Bernier, 1994, Travels in the Mogul Empire, AD 1656-1668, trans. by Archibald Constable on the basis of Irving Brock's version, ed. by Vincent A. Smith. Delhi: Low Price Publications, India.
GÜNGÖR, Özcan- Aksoy Erdal, 2012, “Sosyolojik Açıdan Alevi/Bektaşilerde Tenasüh İnancı” Tük Kültürü ve Hacı Bektaşı Veli Araştırma Dergisi http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/175/168,Erişim: 15/12/2017.
HASRET, Jit Bikrama, 1953, Dara Shukuh Life and Works. Indian Press, Allahabad. MİSC (Upanishads), 1921, The Thirteen Principal Upanishads.
http://oll.libertyfund.org/titles/upanishads-the-thirteenprincipalupanishads#lf1395_head_004, Erişim:12/05/2017.
http://www.tjprc.org/publishpapers/--1366121680-2%20-Dara%20Shikoh%20-%20full.pdf, Erişim:13/12/2017.
LEVİN, S.F.- N.I, Semenova, 1976, Countries of South Asia; History and Present, Nauka Publishers, Moscow.
MAHFULU’L-HAK, M, 1929, Mecamau’l- Bahreyn s. 45 The mingling of the two oceans, Calcutta, Asietic Society of Bengal.
MEHSHAR, Kemal, 2009, “Mübahis-i Edyan Der Mecmuau’l- Bahreyn-i Dara Şükuh” Jevahir Lal Nehru University, Mphil Thesis, India.
MUHAMMED, Sâkî Müsteid Han, 1871, Muasr-ı Âlemgirî, Kalküta.
FETULLAH Müctebai, 1972, Bengale Der Gand-ı Parsi: Goftarha-yı der Revabıt-ı Ferheng-i İran ve Hend İntişarât-ı Sohen, Tehran.
RAY, Selim- Bill, William, Thomas, Nuk Keşver, 1867, Meftau’l-Fetuh, Kanpur.
REİS, Bedriye, 2006, ”XVI-XVII. Yüzyıllarda Hindistan’da Din-i İlâhî Tartışmaları Ve İmâm Rabbân”î Tasavvuf: İlmî Ve Akademik Araştırma Dergisi, 7 Sayı: 16.
RENT, Sing,1895, Risale-i Tariqatu’l-Haqiqat: Dara Shukoh, Gujaranwala, 10 October 2015 The Enlightened Prınce Dara Shikoh.
http://brahmanyan.blogspot.com.tr/2015/10/dara-shikoh-enlightened-prince.html, Erişim:12/11/2017. SCHİMMEL, Annemarie, 1980, Islam in the Indian Subcontinent. Handbuch der. Orientalistik. 2. Abt., 4. Bd., 3. Abschn. vii, 303 pp., map. Leiden- Köln.
SEFİNETU’L-EVLİYA, 1853, The Asiatic Society, Kolkata.
SHAHİD, LATİF, - Mushtaq, Qadir, Abdul, 2013, Dara Shikoh: Mystical And Philosophıcal Discourse, Trans Steller Journal,International Journal of History and research Issn 2249-6963 Vol.3 Issue 2 June.
ZALLİ, Menuchehr, ?, İshtiyak, Ahmed -Münşaat-ı Nemekin: Nameha ve İsnad-ı Berguzide, Publisher Zayend Desterbeyuter, Yeni Delhi.
DARYUSH, Sayegan, 1904, Dara Shukoh Bangale der Gand- i Parsi, Tehran. http://bukharamag.com/1388.07.2619.html, Erişim:10/11/2017.
NAKŞİ BENDİ TARİKÂTI VE MÜRŞİTLER SİLSİLESİ,31 Ocak 2013. http://www.islamdergisi.com/genel/naksibendi-tarikati-musitler-silsilesi-mevlana-halide kadar/ l