Sırât-ı Müstakîm Dergisinde Siyer Yazıları

Osmanlı Devleti’nin son dönemine ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş günlerine tanık olan Sırât-ı Müstakîm/Sebîlürreşâd Dergisi kendi döneminin en önemli yayın organlarından birisidir. Dergi, döneminin yayın politikasına uygun olarak bir yandan aktüel meseleleri sayfalarına taşırken diğer yandan daha sonra kitaplaştırılmak üzere bazı tefrikalara da yer vermiştir. Bu minvalde telif ve tercüme pek çok eser okuyucu ile buluşturulmuştur. Dergide ayrıca bir okul müfredatını oluşturur tarzda bazı yazılara da yer verildiği müşahede edilmektedir. Tefsir, hadis, siyer, edebiyat ve felsefe bu tür yazıların ana başlığını oluşturmaktadır. Dergi muhtevasında siyer yazıları önemli bir yer tutmaktadır. Bu yazılar bazen Hz. Peygamber ve sahâbe hayatından belli başlı safhaları dergi sayfalarına taşırken, bazen nübüvvet, ictihad ve kölelik gibi münferit konuları ele almıştır. Klasik siyer konularını ele alan yazılarda çoğunlukla bilinen hususlar güzel bir ifade tarzı ele alınıp nadiren yorumlara yer verilirken, İslâm dinine muarız yazarların eserlerine yapılan reddiyelerde, iftiralar sert bir dille eleştirilmiş, ilmî delillerle bu görüşler çürütülmeye çalışılmıştır. Derginin İslâm tarihi alanında yayınladığı yazıların bilgilendirme işlevi kadar ülke şartlarını da dikkate alarak askerleri cesaretlendirici konuları belli dönemlerde öne çıkarması dikkat çekicidir. Çanakkale savaşları devam ederken Bedir, Hendek, Tebük Gazveleri, Hayber’in Fethi ve Hudeybiye Musalahası gibi konuların işlenmesi, aynı sayılarda tefsir yazıları ve seçilen hadislerin de benzer konularda olması dergi muhtevasının bilinçli olarak seçildiğini göstermektedir. Dergi, yayın hayatı boyunca halkın gündemini sayfalarında dile getirmiş muhafazakâr özellikli bir dergi olmuştur. Bu çalışmada derginin Sırât-ı Müstakîm olarak çıkan ilk 182 sayısı siyer yazılarını tespit etme anlamında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İslâm Tarihi, Hz. Peygamber, Sırât-ı Müstakîm, Sebîlürreşâd, Siyer, Siyer, Siyer, Siyer

Prophetic Biographies in Sirāt Al-Mustaqīm Journal

Having witnessed the last period of the Ottoman Empire and the founding days of the Republic of Turkey, Sirāt al-Mustaqīm/Sebīlurreshad Journal was one of the most important publications of its time. In accordance with the publishing policy of the period, the journal included current issues on its pages and also included some serials to be published later on. In this way, many copyrighted and translated works were presented to the readers. It is also commented that some articles were also included in the journal in a way that constituted a school curriculum. Tafsir, hadith, sīrah, literature, and philosophy are the main titles of such writings. Articles on Sīrah have an important place in the content of the journal. While these articles sometimes include the life of the Prophet and the companions, sometimes they dealt with individual issues such as prophethood, ijtihad and slavery. In the articles dealing with the classical sīrah issues, while the well-known issues were handled in a classic way and rarely commented, the slanders were harshly criticized in the refutations of the works of the authors who were against the religion of Islam, and these views were tried to be refuted through strong evidence. It is noteworthy that the articles published in the field of Islamic history by the journal, taking into account the country’s conditions as well as their informative function highlight the topics that encourage the soldiers in certain periods. While Gallipoli campaign were going on, the topics such as the Battles of Badr and Khandaq, the Expedition to Tabuk, the Conquest of Khaybar, and the Treaty of Hudaybiyyah, the tafsir articles in the same issues, and the hadiths selected on similar subjects show that the content of the journal was chosen consciously. The journal has been a conservative magazine expressed the public’s agenda throughout its publication life. In this study, the first 182 issues of the journal, which were published as Sīrat al-Mustaqīm, will be discussed in terms of detecting the sirah writings.

Keywords:

Siyer, History of Islam, the Prophet Muhammad, Sirāt al-Mustaqīm, Sebīlurreshad,

PDF

___

Ahmed Naim. “Sıdk-ı Nübüvveti Muhammediyyenin Târîhen Sübûtu”. Sırâtımüstakīm 1/11 (1908), 172-173.
Albayrak, Sadık. “Eşref Edip Fergan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/473-474. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
Ali Suâd. “Mevlidü’n-Nebî Aleyhissalâtü Vesselâm”. Sırâtımüstakīm 2/32 (1909), 84-85.
Aydüz, Davut. “Sırât-ı Müstakîm ve Sebîlü’r-Reşad Mecmualarında Çıkan Tefsirle İlgili Yazılar”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1996), 27-56.
Baloğlu, Adnan Bülent. “Sebîlürreşâd Dergisinde ‘Yeni İlm-i Kelâm’ Tartışmaları”. İzmirli İsmail Hakkı (Sempozyum: 24-25 Kasım 1995). 265-312. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
Dede, İsmail. Sebilürreşad Dergisi’nde Medrese Öğrencilerinin Medreseyi Değerlendirmeleri. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 4/97 (1910), 327-329.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 4/98 (1910), 341-343.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 4/99 (1910), 358-359.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 4/100 (1910), 372-374.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 4/101 (1910), 385-386.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 4/102 (1910), 405-407.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 4/103 (1910), 425-427.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 4/104 (1910), 451-452.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 5/105 (1910), 9-10.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 5/106 (1910), 26-27.
Doktor Stubbe. “İslâmiyet’in Zuhûr ve Terakkīsi ve Hayât-ı Hazret-i Muhammed”. çev. Mardinî-zâde Ârif. Sırâtımüstakīm 5/107 (1910), 43-44.
Düzdağ, M. Ertuğrul. “Bir Devri Temsil Eden Yakın Tarihimizin Canlı Şahidi Sırâtımüstakîm-Sebîlürreşâd”. Sırâtımüstakîm, 9-22.
Ferid Vecdi. “Müslümanlık’la Medeniyet / Müslümanların Muâhidlerine Karşı Olan Vecîbeleri”. çev. Mehmed Âkif. Sırâtımüstakīm 6/155 (1911), 387-388.
Ferid Vecdi. “Müslümanlık’la Medeniyet / Müslümanların Muhâriblerine Karşı Olan Vecîbeleri”. çev. Mehmed Âkif. Sırâtımüstakīm 6/156 (1911), 401-402.
Ferid Vecdi. “Müslümanlık’la Medeniyet / Müslümanlık’ta Esâret”. çev. Mehmed Âkif. Sırâtımüstakīm 6/150 (1911), 306-307.
Gün, Fahrettin. “Eşref Edip Fergan’ın Hayatı, Eserleri ve Sırât-ı Müstakîm-Sebilürreşad Mecmuası”. “İslam’ı Uyandırmak” Çok Partili Yaşama Geçilirken İslamcı Düşünce ve Dergiler. 2/251-265, 2018.
Hüseyin Vassâf. “Mevlidî Süleymân Çelebî Hazretleri”. Sırâtımüstakīm 4/79 (1910), 9.
Hüseyin Vassâf. “Mi’râc-ı Şerîf Münâsebetiyle”. Sırâtımüstakīm 4/100 (1910), 371-372.
Hüseyin Vassâf. “Şehr-i Receb’in İlk Cuma Gecesi”. Sırâtımüstakīm 4/96 (1910), 308-309.
Hüseyin Vassâf. “Tulû-i Nûr-ı Hüdâ”. Sırâtımüstakīm 4/81 (1910), 46-48.
Hüseyin Vassâf. “Ziyâret-i Ravza-i Mutahhara”. Sırâtımüstakīm 4/84 (1910), 103.
Kazanlı Halim Sâbit. “Hutbelere Dâir Hutbeler Hakkında Sîret-i Nebeviyye”. Sırâtımüstakīm 1/12 (1908), 180.
Kazanlı Halim Sâbit. “Hutbelere Dâir/-1- Kable’l-Bi’se”. Sırâtımüstakīm 1/6 (1908), 88-89.
Kazanlı Halim Sâbit. “İctihâda Dâ’ir”. Sırâtımüstakīm 3/58 (1909), 87-89.
Mahmud Es’ad. “Târîh-i Dîn-i İslâm’dan Bir Sahîfe”. Sırâtımüstakīm 1/1 (1908), 4-5.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Ders: 46”. Sırâtımüstakīm 1/1 (1908), 8-15.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Mevâ’iz”. Sırâtımüstakīm 1/9 (1908), 143-145.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Mevâ’iz”. Sırâtımüstakīm 1/2 (1908), 31-32.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Mevâ’iz”. Sırâtımüstakīm 2/28 (1909), 31-32.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Mevâ’iz”. Sırâtımüstakīm 2/40 (1919), 223-224.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Târîh-i İslâmiyyet / Nâm-ı Müsteârıyla Doktor Dozy’nin Türkçe’ye Mütercem Risâlesine Karşı Reddiye”. Sırâtımüstakīm 4/101 (1910), 381-384.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Târîh-i İslâmiyyet / Nâm-ı Müsteârıyla Doktor Dozy’nin Türkçe’ye Mütercem Risâlesine Karşı Reddiye”. Sırâtımüstakīm 4/102 (1910), 402-403.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Târîh-i İslâmiyyet / Nâm-ı Müsteârıyla Doktor Dozy’nin Türkçe’ye Mütercem Risâlesine Karşı Reddiye”. Sırâtımüstakīm 4/103 (1910), 421-424.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Târîh-i İslâmiyyet / Nâm-ı Müsteârıyla Doktor Dozy’nin Türkçe’ye Mütercem Risâlesine Karşı Reddiye”. Sırâtımüstakīm 5/105 (1910), 6-7.
Manastırlı İsmail Hakkı. “Târîh-i İslâmiyyet / Nâm-ı Müsteârıyla Doktor Dozy’nin Türkçe’ye Mütercem Risâlesine Karşı Reddiye”. Sırâtımüstakīm 5/108 (1910), 58-60.
Mehmed Âkif. “Leyle-i Mevlidü’n-Nebî Aleyhisselâm”. Sırâtımüstakīm 4/81 (1910), 41.
Mehmed Âkif. “Leyle-i Mevlidü’n-Nebî (SAV)”. Sırâtımüstakīm 6/132 (1911), 18.
Mehmed Fahreddin. “Cihâd-ı Ekber - Tebük Sefer-i Hümâyûnu”. Sebîlürreşâd 13/317 (1914), 34-36.
Mertoğlu, Suat. “Sırat-ı Müstakim ve Sebilü’r-Reşad Sermuharriri Akif”. Vefatının 75. Yılında Uluslararası Mehmet Akif Ersoy Sempozyum Bildirileri 12-13 Mart 2011. 79-91. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2011.
Öztürk, Mahmut. “Sebilürreşad Mecmuası’nın Çanakkale Savaşları Münasebetiyle İzlediği Yayım Politikası: Tefsir Yazıları”. Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu. 1/379-412. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2018.
Soydar, Emine. Sirât-ı Müstakîm Mecmuasi’ndaki̇ (1908-1912) Si̇yer Bi̇lgi̇leri̇ni̇n Tespi̇ti̇. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
Şerefeddin. “Zeyd ve Zeyneb Mes’elesi”. Sırâtımüstakīm 3/56 (1909), 55-57.
Şerefeddin. “Zeyd ve Zeyneb Mes’elesi”. Sırâtımüstakīm 3/57 (1909), 69-71.
Şerefeddin. “Zeyd ve Zeyneb Mes’elesi”. Sırâtımüstakīm 3/59 (1909), 104-106.
Şerefeddin. “Zeyd ve Zeyneb Mes’elesi”. Sırâtımüstakīm 3/60 (1909), 118-119.
Tâhirü’l-Mevlevî. “Devr-i Peygamberî Târîhçesi”. Sırâtımüstakīm 7/160 (1911), 51-54.
Tâhirü’l-Mevlevî. “Devr-i Peygamberî Târîhçesi”. Sırâtımüstakīm 7/161 (1911), 68-69.
Tâhirü’l-Mevlevî. “Devr-i Peygamberî Târîhçesi”. Sırâtımüstakīm 7/163 (1911), 103-104.
Tâhirü’l-Mevlevî. “Hayber’in Fethi”. Sebîlürreşâd 13/319 (1914), 52-53.
Tâhirü’l-Mevlevî. Hazret-ı Peygamber ve Zamanı. İstanbul: Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, 1339.
Tâhirü’l-Mevlevî. “Hendek Muhârebesi”. Sebîlürreşâd 12/309 (1914), 392-394.
Tâhirü’l-Mevlevî. “Hudeybiye Musalahası”. Sebîlürreşâd 12/312 (1914), 440-442.
Tokpınar, Mirza. “Savaşların Etkisi Bağlamında Çanakkale Savaşları Yıllarında Hadis Çalışmaları -Sırât-ı Müstakîm ve Sebîlürreşâd Dergileri Özelinde-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 10/2 (2012), 83-101.
Yavuz, Cevdet. “Ebül‘ulâ Mardin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/363-364. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.