Kırmızı Kıyafet Giymenin Hükmü ile İlgili Rivâyetlerin Coğrafî Tahlîli

Renklerin görsel/sanatsal güzelliğinin yanı sıra toplumlar için farklı sembolik anlamları da söz konusudur. Bu sembol renklerden biri ‘cehennemin rengi’, ‘şeytanın rengi’, ‘isyanın rengi’ gibi çeşitli anlamlar yüklenen kırmızıdır. Bu bağlamda İslam kaynaklarında kırmızı kıyafet giymeyi hem yasaklayan hem de buna izin veren rivâyetler dikkat çekmektedir. Araştırmamızda ilgili rivâyetler arasındaki bu ihtilafı anlamak için bunları coğrafî olarak tahlil etmenin ve bir değerlendirme yapmanın uygun olacağı düşünülmüştür. Çalışmadaki amacımız ister dinî olsun ister siyasî, bir bölge halkının herhangi bir konudaki tutumunun rivâyetlerin menşeine yansıdığını göstermek, rivâyet-coğrafya ilişkisine dikkat çekmektir. Hadislerin rivâyet edildiği coğrafyanın göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi bunların sıhhatinin tespiti, mevzû olanların siyasî ve sosyo-kültürel arka planlarının belirlenmesi, bir konudaki hadis metinlerinin yeniden inşası gibi konularda yardımcı olabilmektedir. Bu bağlamda ele aldığımız hadisleri “kırmızı giymeyi yasaklayan rivâyetler” ve “kırmızı giymeyi mubah gösteren rivâyetler” başlıkları altında değerlendirilmiş ve bu yasaklamanın muhtemel sebepleri üzerinde durulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kırmızı kıyafet, Coğrafî tahlil, Irak, Şam

Geographic Analysis of Hadiths Regarding Prohibition of Wearing Red

As an addition to the visual/artistic beauty of colors, they also have different symbolic meanings for societies. One of those colors that is ascribed several meanings such as “color of hell”, “color of devil’’, ‘’color of rebellion’’ is red. In this regard, hadiths which both prohibit and allow to wear red draw attention in Islamic sources. We, in this study, thought that it would be to the point to geographically analyze and make an evaluation to understand the dispute among relevant hadiths. The purpose of this study was to show that the attitude of a community, regardless of being religious or political, reflects the origin of hadiths on any issue. To be pointed out the relationship between hadiths and geography was also the purpose. Evaluation of the hadiths by taking into consideration the geography where they were narrated can help to understand the issues such as determining their accuracy, the political and socio-cultural backgrounds of them, and also reconstruction of hadith texts on a subject. Accordingly, we evaluated the hadiths under two titles as “the hadiths that prohibit to wear red” and ”the hadiths that allow wearing red”. Then, possible reasons for this prohibition were dwelled on.

Keywords:

Red clothes, Geographical analysis, Iraq, Syria,

PDF

___

Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî. el-Musannef. thk. Habîburrahmân el-A’zamî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1983.
Ahmed b. Hanbel. Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vdğr. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
Ahmed b. Hanbel. Kitâbü’l-Vera’. thk. Zeyneb İbrâhim Kârût. Beyrut: Dârü'l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
Akgün, Hüseyin. Hadis Rivâyet Coğrafyası. İstanbul: İFAV, 2019.
Akyüz, Hüseyin. “Hz. Peygamber’in Hadislerinde Renklerin Dili”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41 (2014), 373-397.
Ali b. Hucr, Ebu’l-Hasen es-Sa‘dî. Hadîsu Alî b. Hucr es-Sa‘dî an İsmâ’îl b. Ca‘fer el-Medenî. thk. Ömer b. Refûd b. Refîd es-Süfyânî. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1998.
Begavî, Ebu’l-Kâsım Abdullah b. Muhammed. Muʿcemu’s-sahâbe. thk. Muhammedu’l-Emîn Muhammed el-Cekenî. Kuveyt: Mektebetu Dâru’l-Beyân, 2000.
Bozkurt, Nebi. “Kıyafet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25: 508-510. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
Dârekutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer. el-İlelü’l-vâride fî’l-ehâdîsi’n-Nebeviyye. thk. Mahfûzu’r-rahmân Zeynullah. Riyad: Dâru Taybe, 1985.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Mesâilu’l-imâm Ahmed rivâyetu Ebî Dâvûd es-Sicistânî. thk. Eû Muâz Târık b. Avdullah b. Muhammed. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1420/1999.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût ve Muhammed Kâmil Karabelli. 7 cilt. Dımaşk: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2009.
Ebû Yûsuf, Ya‘kûb b. İbrahim el-Ensârî. Kitâbü’l-âsâr. thk. Ebû’l-Vefâ el-Efgânî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
Gurâb, Azze Huseyn. “el-Elvân ve delâletühâ’s-siyâseti fi’l-asri’l-Abbâsî”. el-Mecelletü’l-ilmiyye bi külliyeti’l-âdâb. 19 (2006), 37-77.
Halîl b. Ahmed, Ebû Abdurrahmân. Kitâbu’l-Ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî ve İbrahim es-Sâmerâî, Beyrut: Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, ts.
Irâkî, Ebu’l-Fadl Zeynüddîn Abdürrahim b. Huseyn. Tarhu’t-tesrîb fî şerhi’t-Takrib. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib el-Endelüsî, el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. thk. Abdüsselâm Abduşşâfî Muhammed. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah. el-İstizkâr. thk. Sâlim Muhammed Atâ ve Sâlim Muhammed Muavvad. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
İbn Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. thk. Kemal Yûsuf el-Hût. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1988.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fethü’l-Bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhibbuddîn el-Hatîb vdğr. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1959.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Hedyü’s-sârî mukaddimetu Fethi’l-Bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhibbüddin el-Hatîb. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1959.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzîbü’t-tehzîb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1984.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe Dîneverî. Kitâbü’l-eşribe ve ihtilâfi’n-nâs fîhâ. thk. Yasin Muhammed Sevvâs. Kahire: Mektebetü Zehrâi’ş-Şark, ts.
İbn Mâce. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût ve Muhammed Kâmil Karabelli vdğr. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
İbn Receb, Ebu’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahman b. Ahmed. Şerhu İleli’t-Tirmizî. thk. Hemmâm Abdurrahim Saîd. Zerkâ: Mektebetü’l-Menâr, 1987.
İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa’d el-Bağdâdî. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
İbn Sîde, Ebu’l-Hasen Ali b. İsmail el-Mürsî. el-Muhassas. thk. Halil İbrahim Ceffâl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1996.
Kâdî İyâz, Ebu’l-Fazl İyâz b. Musa el-Yahsûbî. İkmâlü’l-Mu’lim bi fevâidi Müslim. 8 cilt. thk. Yahyâ İsmail. Mansûre: Dârü’l-Vefâ, 1419/1998.
Kahraman, Abdullah. “Tâvûs b. Keysân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40: 185-186. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
Kâsım b. Sellâm, el-Herevî Ebû Ubeyd. Kitâbu garîbi’l-hadîs. 5 cilt. thk. Huseyn Muhammed Muhammed Şeref. Kahire: el-Heyetü’l-Âmme lişuuni’l-Metâbi’l-Emîriyye, 1404/1984.
Köprülü, Orhan F. “Bayrak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5: 247-254. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
Ma‘mer b. Râşid el-Ezdî. el-Câmi‘. nşr. Habîburrahmân el-A’zamî. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1983.
Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. el-Muvaṭṭa’. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1985.
Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. el-Muvaṭṭa’: rivâyetu Ebî Mus’ab ez-Zührî el-Merînî. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf ve Mahmûd Muhammed Halil, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1992/1412.
Mizzî, Ebu’l-Haccâc Yusuf b. Abdurrahman. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
Muhammed b. Abdullah el-Ensârî, Ebû Abdullah el-Basrî. Hadîsu Muhammed b. Abdullah el-Ensârî. thk. Mis’ad b. Abdulhamîd Muhammed es-Sa’denî. Riyad: Advâü’s-Selef, 1418/1998.
Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 cilt, Kahire: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1955-1956.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Hasan Abdülmün’im Şelebî. 12 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
Öz, Mustafa. “Gâliyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 41: 333-337. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Sedûsî, Ebû Feyd Müerric b. Amr b. Haris Müerric, Kitâbü’l-emsâl. thk. Ramazan Abdü’t-tevvâb. Beyrut: el-Hey’etü’l-Misriyyeti’l-Âmme, 1391/1970.
Söylemez, Mehmet Mahfuz. “Vâsıt”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42: 541-544. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-evsat. nşr. Târık b. Avdullah b. Muhammed ve Abdülmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1415/1995.
Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’t-Taberî (Târîhu’r-rusul ve’l-mulûk). thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim.Kahire: Dâru’l-Meârif, 1387/1967.
Tayâlisî, Süleyman b. Dâvûd. Müsnedü Ebî Dâvûd et-Tayâlisî. thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâru Hicr, 1999.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir v.dğr. 5 cilt. Kahire: Mektebetü ve Matbaati Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.
Üzüm, İlyas. “Kızılbaş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25: 546-557. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Yahyâ b. Maîn, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Maîn el-Bağdâdî. Yahyâ b. Maîn ve kitâbuhü’t-Târîh (Rivâyetu’d-Dûrî). thk. Ahmed Muhammed Nurseyf, Mekke: Merkezü’l-Bahsi’l-İlmî ve İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, 1979.
Yöndemli, Fuat. “Değişik İnanç, Kültür ve Dinlerde Renklerin Anlam ve Önemi”. Müjgân Üçer’e Armağan. İstanbul: Kitabevi, 2011, 410-421.
Zebîdî, Ebu’l-Feyz Murtaza Muhammed b. Muhammed. Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-Kâmûs. thk. Ali Şîrî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1414/1994.