1830 – 1842 YILLARI ARASINDA NÜFUS DEFTERLERİ KAPSAMINDA ÖDEMİŞ VE KÖYLERİ

Osmanlı devletinde ilk genel nüfus sayımı, M. 1831 / H. 1246 yılında uygulanmaya başlamıştır. II. Mahmut’un 1826 yılında Yeniçeri Ocağı'nı kaldırması ile birlikte Müslüman gençlerden meydana gelen Asakir-i Mansure-i Muhammediye kurulmaktaydı. Böylece, orduya yeniden gereksinim duyulan erkek nüfusun nitelik ve niceliklerinin ortaya konulması gerekmekteydi. Bu nüfus sayımının bir başka nedeni de halktan alınacak vergileri hesaplamaktı. 1831 yılı ile başlatılan nüfus sayımı, Müslim ve gayri Müslim erkek nüfusu birlikte içeren ilk nüfus sayımı olmuştur. 1831 yılında yapılan ilk genel nüfus sayımından sonra değişik tarihlerde bölgesel veya genel nüfus sayımları yapılarak, kayıtların güncel tutulmasına çalışılmıştır. Bu çalışmada İzmir Sancağı Ödemiş Kazası merkez olmak üzere, Bademiye, Adagide, Balyanbolu köyleri ve buraya bağlı mahallelere ait 1831, 1835 ve 1846 yılları arasında yapılan nüfus sayımlarını içeren 7 defterdeki Müslim ve gayr-i Müslim nüfusun nicelik ve niteliklerine ait veriler değerlendirilecektir.   Erkek nüfus genelinde ortaya konulan bu sayımlar, yaş, meslek ve özürlülük gibi verileri de ortaya koymaktadır. Aynı zamanda hane reisi ve erkek çocuk kapsamından yola çıkılarak, gizli durumda bulunan ve göz ardı edilen kadın nüfusu da ortaya çıkarılarak, genel bir nüfus yapısı belirlenmeye çalışılacaktır. Nüfus defterlerindeki veriler tablo ve grafiklerle de desteklenerek 19. yüzyılın ilk yarısında önemli bir konuma sahip olan Ödemiş bağlamında Ege Bölgesinde kırsal bir alanın yaşamı ile ortaya çıkartılmaya çalışılacaktır. 

___

  • KAYNAKÇA A. Arşiv Kaynakları
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi Defter Katalog No: NFS. d.. 03039 NFS. d.. 03040 NFS. d.. 03041 NFS. d.. 03042 NFS. d.. 03043 NFS. d.. 03044 NFS. d.. 03045 B. Araştırma Eserler ve Makaleler AYDIN, Mahir. “Sultan II. Mahmud Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri”, Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri 28-30 Haziran 1989, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 81. GÜMÜŞÇÜ, Osman. XVI. Yüzyıl Larende (Karaman) Kazası’nda Yerleşme ve Nüfus, Ankara. 144. GÜRAN, Tevfik. “Ondokuzuncu Yüzyıl Ortalarında Ödemiş Kasabasının Sosyo-Ekonomik Özellikleri”, İÜİF, Ord. Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkana Armağan Özel Sayısı, İstanbul. 301-319. KARAL, Enver Ziya.(1943) Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı 1831, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü Yayını, Ankara, 18-19. KARPAT, Kemal H. Osmanlı Nüfusu 1830-1914, (çev. Bahar Tırnakçı), Timaş Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 62. ÖZCAN, Selim. “XIX. Yüzyılın Ortalarında Sinop'taki Gayrimüslimlerin Sosyal ve Ekonomik Yapısı”, OTAM, S. 30, Ankara. 166-167. ÖZTÜRK, Mustafa. “1616 Tarihli Halep Avarız-Hane Defteri”, Ankara Ünv., OTAM 8, Ankara. 251. ÖZTÜRK, Mustafa. “1844 Tarihli Halep Nüfus Defterine Göre Urfa’da Gayr-i Müslim Nüfus ve Sanatları”, Harran Üniversitesi Halk Kültüründe İktisat ve Ticaret Uluslararası Sempozyumu, Şanlıurfa, 28-30 Nisan 2012. 1. YAVUZ, Behiç Galip, Ödemiş İlçesinin Tarihi, http://www.odemis.bel.tr/odemis/odemis-tarihi.html