ÇOCUKLARDA SUÇUN HUKUKİ ANLAM VE SONUÇLARINI ALGILAYABİLME VE ALGILAMALARINA ETKİ EDEN SOSYO-KÜLTÜREL FAKTÖRLERİN CEZA SORUMLULUĞU BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Amaç: Bu makalenin amacı, Türkiyedeçocukların ceza sorumluluğu- nun başladığı ilk yaş aralığı olan12 yaşını doldurmuş 15 yaşınıdoldurmamış çocuklarda suçunanlam ve sonuçlarını algılaya- bilme ile bunlara etki eden sos- yal-kültürel faktörlerin etkisiniincelemektir.Yöntemler: Çalışma grubu, 13-14 yaş ara- sı suç işlememiş 814 çocuktanoluşmuş; çocuklar, düşük, ortave yüksek sosyoekonomik sevi- yeyi (SES) temsil eden altı okul- dan seçilmiştir. Suçun Anlam veSonuçlarını Algılayabilme Anke- ti, verilere göre çocukların ençok işlediği suçlardan seçilerekçalışmacı tarafından oluşturul- muştur.Bulgular: Çalışma sonucunda, 13-14 yaşçocuklarının suçun anlamınıkısmen algılasalar da, suçun so- nuçlarını hiç algılayamadıklarıgörülmüştür. Çocukların huku- ki muhakemeleri, bulunduklarıkültürün ahlaki değerlerini öznelalgılayışlarıyla şekillenmiştir.Bu yaş çocukları, dikkat ve özenyükümlülüğüne aykırılıktan kay- naklı taksir içeren suçlar ilesuçların hukuki bakımdan dahaağır cezayı gerektiren niteliklihallerini algılayamamıştır. Sos- yal kültürel faktörler ise suçunanlam ve sonuçlarını algılayabil- melerine önemli derecede etkietmiştir. Alt SESe mensup olançocuklar, hangi durumların suçolduğunu daha çok bilmiş, suç- lara Türk Ceza Kanununda ya- zılandan çok daha ağır cezalarvermişlerdir. Alt SESe mensupve suç çevresinde büyüyen ço- cuklar daha fazla suça şahit ol- makta ve etiketlenmeye maruzkalmakta olduklarından; katı vecezalandırıcı olarak algıladıklarıadalet sistemindeki boşluklarıkendileri doldurmuşlardır. SESyükseldikçe ise, kişileri suça itenmotivasyonların çocuklar tarafın- dan anlaşılması zorlaşmıştır.Sonuç: Sonuç olarak, 13 ve 14 yaşın, özel- likle suçun sonuçlarını algılaya- bilme için oldukça küçük bir yaşolduğu ve ceza sorumluluğu yaşı- nın bu denli küçük tutulmasının,çocuk korunmasının hedefleriyleçelişki içinde olduğu söylenebilir.Çocuklarda ceza sorumluluğu- nun değerlendirilmesi bu para- digma ile devam ettikçe, özelliklesuç çevresinde büyüyerek deza- vantajlı konumda olan çocukların,adalet eliyle yeniden adaletsizliğeuğramasına yol açacaktır.

EXAMINATION OF THE PERCEPTION OF THE LEGAL MEANING AND THE CONSEQUENCES OF CRIME AMONG CHILDREN AND THE SOCIO-CULTURAL FACTORS INFLUENCING THESE PERCEPTIONS WITH RESPECT TO CRIMINAL RESPONSIBILITY

Objective: This study aims to examine theperception of the legal meaningand consequences of crime andthe socio-cultural factors affect- ing these perceptions, among 13to 14 years old children, who are atthe age of criminal responsibility inTurkiye.Methods: The study sample consisted of814 subjects who haven t commit- ted any crime, selected from sixschools, representing low, middle,and high socio-economic status(SES). The Survey of Perceiving theLegal Meaning and Consequencesof Crime has been devised by theresearcher by considering the pre- vailing crimes among children inTurkiye.Results: Results showed that even though 13to 14 years old children could un- derstand the meaning of the crimemoderately, they could not under- stand the legal meaning of a crimeby no means. Their legal reasoninghas been shaped by their personalperceptions of the moral values oftheir culture. Children of these agescould not understand the crimes,which stem from contradiction tothe obligation for caution and atten- tion therefore includes negligenceand those require more severepunishment because of qualifiedcircumstances . Social and culturalfactors on the other side, affectedtheir perception of the meaning andcosequences of the crime. Chil- dren from the low SES groups weremore successful to understandwhat a crime is and they gave amore severe punishment than theTurkish Penal Code. Children fromthe low SES groups and those whogrow up in a criminal environment;since they witness crimes often andare exposed to labeling, tried to fillup the vacancy of the justice sys- tem, which is strict and punitive forthem, on their own. It gets harderfor children to understand the mo- tives to commit a crime, as the SESgets higher.Conclusion: As a result it can be said that chil- dren of 13 to 14 of age are insuffi- cient to realize the consequences ofa crime and an early responsibilityof such, does not support the ideaof protecting children. As long asthe evaluation of the crime respon- sibility among this group continueswith this paradigm, it will lead to asecond injustice by the law itself forthese children who are already dis- advantaged because of being raisedin a crime environment.

PDF

___

1. Polat O. Kriminoloji ve Kriminalistik Üzerine Notlar. Ankara: Seçkin Yayınevi, Birinci Baskı, 2004:190-8. 2. Maher G. Age and criminal responsibility. Ohio State Journal of Criminal Law 2005;2(2):493-512. 3. İnal K. Modern Çocukluk Paradigması. Cogito, Yapı Kredi Yayınları 1999;21:63-87. 4. Urbas G. The age of criminal responsibility. Australian Institute of Criminology: Trends & Issues 2000;181:1-6. 5. Cauffman E, Steinberg L. (Im)maturity of judgment in adolescence: Why adolescents may be less culpable than adults? Behavioral Sciences and the Law 2000;18:741-60. 6. Kambam P, Thompson C. The development of decision-making capacities in children and adolescents: Psychological and neurological perspectives and their implications for juvenile defendants. Behavioral Sciences and the Law 2009;27:17390. 7. Baiocco R, Laghi F, DAlessio M. Decision-making style among adolescents: Relationship with sensation seeking and locus of control. Journal of Adolescence 2009;32:963-76. 8. Bonnie L, Cauffman E. Costs and benefits of a decision: Decision-making competence in adolescents and adults. Applied Developmental Psychology 2001;22:257-73. 9. Currie F, Covell K. Juvenile justice and juvenile decision making: A comparison of young offenders with their non-offending peers. The International Journal of Childrens Rights 1998;6:12536. 10. Posada R, Wainryb C. Moral development in a violent society: Colombia childrens judgments in the context of survival and revenge. Child Development 2008;79(4):882-98. 11. Reppucci D. Adolescent development and juvenile justice. American Journal of Community Psychology 1999;27(3):307-26. 12. Steinberg L, Scott ES. Less guilty by reason of adolescence. American Psychological Association 2003;58(12):100918. 13. Cauffman E, Shulman EP, Steinberg IL, Claus E, Banich MT, Graham S. Age differences in affective decision making as indexed by performance on the Iowa gambling task. Developmantal Psychology 2010;46(1):193-207. 14. Scott ES, Reppucci ND, Woolard JL. Evaluating adolescent decision making in legal contexts. Law and Human Behavior 1995;19(3):221-44. 15.Reppucci D. Adolescent development and juvenile justice. American Journal of Community Psychology 1999;27(3):307- 26. 16. Steinberg L. Social neuroscience perspective on adolescent risk-taking. Developmental Review 2008;28:78-106. 17. Akyüz H. Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Alanları Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1991:218,219,241. 18. Yavuzer H. Çocuk ve Suç. İstanbul: Remzi Kitabevi, 8. Basım, 1996:150-5. 19. Cullingford C, Morrison J. The relationship between criminality and home background. CHILDREN & SOCIETY 1997;11:157-72. 20. Gander MJ, Gardiner HW. Çocuk Ve Ergen Gelişimi. İmge Kitabevi, 1993:431- 51. 21. Kramer RC. Poverty, inequality, and youth violence. The Annals of The American Academy of Political and Social Science 2000;567:123-39. 22. Kızmaz Z. Sosyolojik suç kuramlarının suç olgusunu açıklama potansiyelleri üzerine bir değerlendirme. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 2005;29(2):149-74. 23. Bal H. Toplumsal eşitsizlikte çocuk suçluluğu (Isparta-Van karşılaştırması). Sosyoloji Dergisi: Ülgen Oskaya Armağan Özel Sayısı, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları 2007;17:293-313. 24. Hancı İH. Gecekondulaşma ve çocuk suçluluğu. Adli Tıp Dergisi 1995;11:55- 62. 25. Hancı İH. Çocuk suçluluğuna yol açan sosyal bir yara: İç göçler ve çarpık kentleşme. Hekim ve Yaşam: İzmir Tabip Odası Bülteni 1999;6:24-8. 26. Viljoen JL, Zapf PA, Roesch R. Adjudicative competence and comprehension of Miranda rights in adolescent defendants: a comparison of legal standards. Behavioral Sciences and the Law 2007;25:1-19. 27. Bradley L. The age of criminal responsibility revisited. Deakin Law Review 2003;8(1):73-90. 28. Biçer Ü, Tırtıl L, Kurtaş Ö, Aker T. Adli psikiyatri. Klinik Gelişim Adli Tıp Özel Sayısı 2009;22:126-33. 29. Cantürk G. Çocuk suçluluğunda adli psikiyatrik değerlendirme. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2005;14:31-4. 30. Gündoğmuş ÜN. Adli Tıp: Birinci Basamak Hekimleri İçin. T.C. Sağlık Bakanlığı, 1997:17. 31. Yelesdağ H. Ceza hukukunda çocuk kavramı ve ceza sorumluluğunun belirlenmesindeki kriterler. İstanbul: Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yüksek Lisans Tezi, 2006: 28,29,32,38. 32. Dülger HE. Hancı H, Ertürk S, Coşkunol H. 1988-1991 yılları arasında suç işledikleri iddiasıyla Elazığda farik-i mümeyyizlik muayenesi için gönderilen çocukların demografik özellikleri. Adli Tıp Dergisi 1992;8:131-36. 33. Bilge Y, Hancı İH, Kendi Ö, Tıraş ZB. Mala yönelik suçlar açısından çocuk suçluluğu. İzmir Barosu Dergisi 2001;2. 34. Gündoğmuş ÜN, Çolak B, Boz H, Biçer Ü. 1996-2001 yıllarında Kocaelinde yapılan farik-i mümeyyizlik muayenelerinin değerlendirilmesi. Adli Tıp Dergisi 2003;17(2):1-7. 35. Karagöz YM, Atılgan M. Antalyada 1987‐1993 yıllarında farik-i mümeyyizlik muayenesi yapılan 1408 olgunun retrospektif değerlendirilmesi. 1. Ulusal Adli Tıp Kongresi Kitabı 1994. 36. Cesur S, Topçu MS. Değerlerin belirlenmesi testinin güvenirlik ve geçerlik çalışması ve yaş, eğitim, cinsiyet ve ebeveyn eğitiminin ahlaki gelişim ile ilişkisi. Educational Sciences:Theory & Practice 2010;10(3):1659-79. 37. Çoltu A. Hancı İH, Ege B, Demircan S. 1988-1992 Yılları arasında Bursada farik ve mümeyyizlik muayenesine gönderilen çocukların demografik özellikleri. 7. Ulusal Adli Tıp Günleri Kongre Kitabı, 1993:51-8. 38.Çöpür M. Saraç Ş, Tüzün B, Elmas İ. 12-15 yaşları arasındaki çocuklarda suç ve farik‐mümeyyizlik. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası 1998;61:17-22. 39. Biçer Ü. 2008 Yılı Kanunla İhtilafa Düşen Çocuklar Raporu. İnsan Hakları Derneği (İHD) Yayınları 2009:64-7. 40. Atılgan A, Atılgan EÜ. Çocuk Hakları Paradigması ve Çocuk Ceza Yargılamasına Hâkim Olan İlkeler Açısından Türkiyedeki Düzenleme ve Uygulamaların Değerlendirilmesi. Erişim: http://www. insanhaklariortakplatformu.info/wp- content/uploads/2010/02/cocukhaklari. pdf. Erişim tarihi: 7 Şubat 2010. 41. Freeman SJM, Giebink JW. Moral judgment as a function of age, sex, and stimulus. The Journal of Psychology 1979;102:43-7. 42. Eisenberg N, Cumberland A, Guthrie IK, Murphy BC, Shepard SA. Age changes in prosocial responding and moral reasoning in adolescence and early adulthood. Journal of Research on Adolescence 2005;15(3):235-60. 43. Krettenauer T, Eichler D. Adolescents self-attributed moral emotions following a moral transgression: Relations with delinquency, confidence in moral judgment and age. British Journal of Developmental Psychology 2006;24:489-506. 44. Lane JD, Wellman HM, Olson SL, LaBounty J, Kerr DCR. Theory of mind and emotion understanding predict moral development in early childhood.
British Journal of Developmental Psychology 2010;28:871-89. 45. Raaijmakers QAW, Engels RCME, Hoof AV. Delinquency and moral reasoning in adolescence and young adulthood. International Journal of Behavioral Development 2005;29(3):247-58. 46. Gillen J. The age of criminal responsibility: The frontier between care and justice. Child Care in Practice 2006;12:129-39. 47. Fried FS, Reppucci ND. Criminal decision making: the development of adolescent judgment, criminal responsibility, and culpability. Law and Human Behavior 2001;25(1):41,45-61. 48. Hamzelou J. Too young to know better. New Scientist 2010;207(2779):1. 49. Militello M, Schimmel D, Eberwein HJ. If they knew, they would change: How legal knowledge impacts principals practice? NASSP Bulletin 2009;93(1):27-52. 50. Sakızlıoğlu NB. Impacts of Urban Renewal Policies: The Case of Tarlabaşı- Istanbul. Ankara: ODTÜ Yüksek Lisans Tezi, 2007:120. 51. Farrington DP. Psychosocial predictors of adult antisocial personality and adult convictions. Behavioral Sciences and the Law 2000;18:605-22. 52. Stouthamer-Loeber M, Loeber R. The use of prediction data in understanding delinquency. Behavioral Sciences & The Law 1988;6(3):333-54. 53. Nakhaie MR, Silverman RA, LaGrange TC. Self-control and social control: An examination of gender, ethnicity, class and delinquency. Canadian Journal of Sociology 2000;25(1):35-59. 54. Tapia M. Untangling race and class effects on juvenile arrests. Journal of Criminal Justice 2010;38(3):255-65. 55. Avcı M. Ergenlikte toplumsal uyum sorunları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2006;7(1):39-63. 56. Leiber MJ, Johnson J, Fox K, Lacks R. Differentiating among racial/ ethnic groups and its implications for understanding juvenile justice decision making. Journal of Criminal Justice 2007;35:471-84. 57. Yücel H. Les jeunes Alévis du quartier de Gazi (Istanbul) et les associations de hemşehri: Identifications croisées. European Journal of Turkish Studies 2005:2, Erişim: http://ejts.revues.org/ index406.html. Erişim tarihi: 3 Aralık 2010. 58. Chen C, Howitt D. Different crime types and moral reasoning development in young offenders compared with non- offender controls. Psychology, Crime & Law 2007;13(4):405-16. 59. Göksu T, Karakaya M. Polisin sapma davranışlarının etiketleme kuramı bakımından değerlendirilmesi. Polis Bilimleri Dergisi 2009;11(4):27-43. 60. Fox D, Prilleltensky I, Austin S.
Eleştirel Psikoloji. Ayrıntı Yayınları, 2012:31-52. 61. Borum R, GrissoT. Competence to stand trial. Professional Psychology: Research and Practice 1995;26(5):465-73.