Medikalizasyon Süreci, Sağlığın Ticarileşmesi ve Bedenin Denetlenmesine Sosyolojik Bir Bakış

Modern tıbbın sağlık alanındaki etkisi ve başarısı tartışma götürmeyen bir gerçekliktir. Bu nedenle günümüzde modern tıp, sağlık alanında neredeyse tek söz sahibi kurumdur. Modern tıbbın bu etkinliği ve başarısına rağmen, yarattığı birtakım olumsuz etkilerine yönelik tartışmalar da mevcuttur. Bu tartışmaların başında ise, modern tıbbın alınıp satılabilen bir meta haline gelmesi ve toplum üzerindeki etkinliğin bir sosyal kontrol mekanizmasına dönüşerek, günlük yaşamı kontrol etmesi ve şekillendirmeye çalışması gelmektedir. Medikalizasyon/tıbbileştirme olarak adlandırılan bu süreç, günümüz modern toplumlarında önemli bir problem haline gelmiştir. Modern tıp bir yandan bireysel sağlık ve halk sağlığı alanında önemli gelişmeler sağlarken, bir yandan da bireylerin yaşamları üzerindeki denetimi artırmakta ve yaşamları bir anlamda medikalize etmektedir. Medikalizasyon/tıbbileştirme süreci ile birlikte ortaya çıkan bu kontrol ise büyük oranda beden üzerinden gerçekleşmektedir. Modern tıp, sağlık/hastalık konusundaki belirleyiciliği ve bu bağlamda bedene ilişkin sunmuş olduğu standartlar yoluyla günümüzde bedenleri kontrol etmektedir. Bu problem etrafında şekillenen çalışma, medikalizasyon/tıbbileştirme sürecine dair çeşitli görüşleri ortaya koyarak derlemekte ve medikalizyon süreci ile birlikte ortaya çıkan sağlığın bir meta haline gelerek bedenin modern tıp tarafından denetimini sosyolojik bir bakış açısıyla göstermeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Modern tıp, medikalizasyon/tıbbileştirme, beden, kontrol, tüketim

Sociological Overview of Medicalization Process Trade of Health and Body Control

The impact and success of modern medicine in health is a reality. For this reason, modern medicine has become almost the only institution in the field of health today. Despite this success and the success of modern medicine, there are some debates about some of the negative effects of modern medicine. At the beginning of these discussions, modern medicine has become a commodity and its activity on society has become a social control mechanism. This process, called medicalization, has become a major problem in most modern societies today. Modern medicine provides important improvements in individual health and public health, while increasing the control over the lives of individuals and mediating their lives through the body.Modern medicine today sets standards for health and controls the bodies. This study, which is shaped around this problem, attempts to reveal various opinions about the process of medicalization and to show health as a commodity and to show the body's control by modern medicine from a sociological point of view.

Keywords:

Modern medicine, medicalization, body, control, consumption.,

PDF

___

Applbaum, Kalman (2011). “Sağlıkta Küresel Pazarlama: İlaç Entrikaları”, Çeviren: Umut Haskan, Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları, Hazırlayan: Leo Panitch - Colin Leys, İstanbul: Yordam Kitap.

Baudrillard, Jean (2004). Tüketim Toplumu, Çeviren: H. Deliceçaylı - F. Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Bauman, Zygmunt (2000). Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları, Çeviren: İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Bauman, Zygmunt (2001). Parçalanmış Hayat Postmodern Ahlâk Denemeleri, Çeviren: İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Bozok, Nihan (2011). “Biyoiktidara Özgü Bir Özne(l)leşme Pratiği Olarak Popüler Sağlıklı Yaşam Söylemi”, Toplum ve Bilim, (122): 37-52.

Bilton, Tony vd. (2008). Sosyoloji, Çeviri Editörü: Kemal İnal, İstanbul: Siyasal Yayınevi.

Bury, Michael (1997). Health and İllness in a Changing Society, London: Routledge.

Büken, N.Ö. (2011). “Kadın Bedeninin Tıbbileştirilmesi”, Sağlığın Sesi Gazetesi, Ağustos – Eylül 2011, sh 15.

Cindioğlu, D ve Cengiz F.S. (2010). “Türkiye'de Doğumların Medikalizasyonu; Feminist Bir Bakışla Sezaryen Problemini Düşünmek”, II. Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kongresi “Kadını Görmeyen Bilim ve Sağlık Politikaları” Kongre Kitabı, sh:51-64.

Cirhinlioğu, Z. ve Cirhinlioğu F, G. (2011). “Postmodern Sağlığın Yükselişi ve Düşüşü”, Beden Sosyolojisi, Editör: Kadir Canatan, İstanbul: Açılım Kitapevi.

Conrad, Peter (2007). The Medicalization of Society, USA: The Johns Hopkins University Press.

Coward, Rosalind (1989). Kadınlık Arzuları “Günümüzde Kadın Cinselliği, Çeviren: Alev Türker, İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.

Deppe, Hans - Ulrich (2011). “Sağlık Hizmetlerinin Doğası: Metalaşmaya Karşı Dayanışma”, Çeviren: Umut Haskan, Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları, Hazırlayan: Leo Panitch - Colin Leys, İstanbul: Yordam Kitap.

Elias, Nobert (2002). Uygarlık Süreci: Sosyo-Oluşumsal ve Psiko-Oluşumsal İncelemeler Cilt:1, Çeviren: Ender Ateşman, İstanbul: İletişim Yayınları. Featherstone, Mike (1999). “The Body in Consumer Culture”, The Body Social Process and Cultural Theory, Edited by: Mike Featherstone, Mike Hepworth, Bryan S.Turner, Sage Publıcatıons.

Fiske, John (1999). Popüler Kültürü Anlamak, Çeviren: Süleyman İrvan, Ankara: Ark Yayınları.

Foucault, Michel (2000). Hapishanenin Doğuşu, Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara İmge Kitapevi.

Foucault, Michel (2002). Kliniğin Doğuşu, Çeviren: Temel Keşoğlu, İstanbul, Doruk Yayımcılık.

Foucault, Michel (2010). Cinselliğin Tarihi, Çeviren: Hülya Uğur Tanrıöven, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Gabe, J and Bury, M and Elston, M (2004). Key Concepts in Medical Sociology, London: Sage Publications.

Giddens, Anthony (2005). Sosyoloji, Yayına Hazırlayan: Cemal Güzel, Ankara: Ayraç Yayınevi.

Güleç, Cengiz (1990). “Tıp Eğitimi, Hekim Kimliği ve Sağlık Bilinci”, Sağlık ve Toplum, Sayı:1, Ankara.

Güler, Çağatay (1990). “İnsan Ekonomi ve Sağlık”, Sağlık ve Toplum, Sayı:4, Ankara.

Hewitt, Martin (1999). “Bio-politics and Social Policy: Foucault's Account of Welfare”, The Body Social Process and Cultural Theory, Edited by: Mike Featherstone, Mike Hepworth, Bryan S.Turner, Sage Publıcatıons.

Illich, Ivan (1995). Sağlığın Gaspı, Çeviren: Süha Sertabiboğlu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Işık, Emre (1998). Beden ve Toplum Kuramı, İstanbul: Bağlam Yayınları.

Kaya, Şehriban, Ş. (2011). “Televizyonda Kadın, Sağlık ve Hastalık”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 14 (2):118-150.

Kızılçelik, Sezgin (2003). “Küreselleşme, Beden ve Şizofreni”, C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 25 (4) Özel Eki.

Lee E. and Frayn E. (2008). “The ‘Feminisation’ of Health”, A Sociology of Health, Edited by David Wainwright, Sage Publications.

Leys, Colin (2011). “Sağlık ve Kapitalizm”, Çeviren: Umut Haskan, Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları, Hazırlayan: Leo Panitch - Colin Leys), İstanbul: Yordam Kitap.

Özdemir G. Y ve Özdemir A. M. (2006). “Medya ve Sağlık: Patolojik Bir İlişki”, Toplum ve Hekim, 21 (1).

Savran, Gülnur (2010). “Modern Tıp ve Bilimin Kadın Bedenini Denetleme Biçimi”, II. Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kongresi “Kadını Görmeyen Bilim ve Sağlık Politikaları” Kongre Kitabı, sh:23-30.

Sezgin, Deniz (2011a). Tıbbileştirilen Yaşam Bireyselleştirilen Sağlık, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Sezgin, Deniz (2011b). “Yaşam Tarzı Önerileri Bakımında Sağlık Haberlerinin Analizi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2): 52-77.

Shilling, Chris (1993). The Body and Social Theory, SAGE Publications.

Sönmez, Mustafa (2011). Paran Kadar Sağlık Türkiye’de Sağlığın Ticarileşmesi, İstanbul: Yordam Kitap.

Turner, S. Bryan (1999). “The Discourse of Diet”, The Body Social Process and Cultural Theory, Edited by: Mike Featherstone, Mike Hepworth, Bryan S.Turner, Sage Publıcatıons.

Turner, S.Bryan (2001). “Kapitalizm Sınıf ve Hastalık”, Çeviren: Aylın Dikmen, Toplumbilim Sağlık Sosyolojisi Özel Sayısı, Sayı:13

Turner, Bryan, S. (2011). Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi, Çeviren: Ümit Tatlıcan, Bursa: Sentez Yayıncılık.

User, İnci (2010). “Biyoteknolojiler ve Kadın Bedeni”, Dişilik Güzellik ve Şiddet Sarmalında Kadın ve Bedeni, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Vigarello, G. ve Holt R. (2011). “İşlenen Beden, 19. yüzyılda Jimnastikçiler ve Sporcular”, Bedenin Tarihi 2 Fransız Devrimi’nden Büyük Savaş’a, Hazırlayanlar: Alain Corbin, Jean-Jacques Courtine, Georges Vigarello, Çeviren: Orçun Türkay, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Yıldız, Özkan (2008). “Küreselleşme Sağlık ve Toplum”, Gaziantep Tıp Dergisi, 14 (1).

Zola, Irving, K (1994). “Sağlık ve Köreltici Tıp”, Profesyoneller İktidarı, Çeviren: Cevdet Cerit, İstanbul: Pınar Yayınları.