Atatürk'ün Kültür Kurumlarından Biri Olarak Adıyaman Halkevi (1938-1951)

Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyetin ilanından sonra İnkılâpları hayata geçirirken kültür ile alakalı çalışmalara da yer vermiştir. Türk Ocaklarının 1931’de kapatılması üzerine topluma yönelik sosyal ve kültürel faaliyetlerde bulunacak çağdaş bir kültür kurumuna ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle modern bir toplum düzeyine ulaşmak amacıyla, bir kültür kurumu olarak düşünülen halkevleri Atatürk’ün direktifleri doğrultusunda 1932’de açılmıştır. Halkevlerinin açılması ülkede önemli bir sosyo- kültürel atılımın yaşanmasına ve gelişimine yol açmıştır. Ülke çapında yaygınlaştırılan Halkevleri gerçekleştirdiği faaliyetlerle, modernize olmaya çalışan yeni Türk Devleti ile halk arasındaki kopukluğu gidermeye çalışmıştır. Ayrıca Atatürk dönemi Türk inkılabının topluma anlatılması, demokratik kültürün oluşumu ve toplumsal değişmenin aracı olarak önemli görevler üstlenmişlerdir. Bu araştırma, Adıyaman’ın 13 yıllık kültürel ve sosyal yaşamına yönelik faaliyetlerde bulunan bir kurumun tarihine ışık tutmaktadır. Bir diğer ifade ile 1938-1951 yılları arasında faaliyet gösteren ve bu tarihlerde Adıyaman’ın önde gelen kültür kurumlarından birisi olma özelliği taşıyan Adıyaman Halkevi’nin yapmış olduğu çalışmaları ortaya koymaktadır. Başvurulan temel kaynaklar, döneme ait ulusal gazeteler, yerelde çıkan gazeteler, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğüne bağlı Cumhuriyet Arşivi’nde bulunan konuya ilişkin belgeler ile diğer araştırma ve inceleme eserlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Halkevi, Adıyaman, Modernleşme

Adıyaman People's House as a Cultural Institution of Ataturk (1938-1951)

While Ataturk was performing the Turkish Revolution, especially gave great importance to the National Culture. It has been found in important studies for investigate and uncover the Turkish National Culture. Upon the closure of the Turkish hearths, there was a need for an educational and cultural school for social and cultural activities. For this purpose, in order to reach a modern society level, the community centers considered as one of the important cultural institutions were opened in 1932 in accordance with the directives of Ataturk. The opening of the community centers led to the development and development of a vital socio-cultural breakthrough in the country. With the activities of the Republic, which is a cultural institution and spread throughout the country, The Community Centers were tried to break the gap between the new Turkish State and the people, who are not trying to modernize. They have undertaken important duties as the means of Atatürk's thought-gathering, the formation of democratic cultures and the means of social change. This research intends to shed light into 13-year social and cultural life of Adıyaman. In other words, it studies Adıyaman People's House's activities which functioned as one of the most important institutions in Adıyaman between 1938 and 1951. The subject matters scrutinized in this study can be classified as follows: Language and literature, history, fine arts, theater, sports, various courses and workshops, as well as some other domains of social life. Main resources applied to are national press news of the time including local newspapers, Adıyaman Peoples House Magazine, related documents in the archive of the Prime Ministry of Turkish Republic, and other academic research materials.

Keywords:

People’s House Adıyaman, modernization, Turkey Republic.,

PDF

___

BCA. 490.01/959.712.1. BCA. 490.01/972.764.1. BCA, 490.01/1048.1024.3. BCA, 490.01/944.661.1. BCA, 490.01/682.311.1. BCA, 490.01/1000.865.2. Araştırma ve İnceleme Eserler Akyol, Y. (2008). İzmir Halkevi (1932-1951), İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını. Arıkan, Z. (1999). “Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Atatürk Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 6/23, s. 261-277. Binzet F.(t.y.). Dünden Bugüne Adıyaman, GNG Ofset Mat. CHF Halkevleri Talimatnamesi, (1932). Ankara: Hâkimiyet-i Milliye Matbaası. CHF Halkevleri Talimatnamesi, (1932). Ankara: Hâkimiyet-i Milliye Matbaası. CHF Nizamnamesi, 1931. Ankara: T.B.M.M. Matbaası. CHF Üçüncü Büyük Kongre Zabıtları (10-18 Mayıs 1931) (1931). İstanbul. CHP Halkevleri 1932-1935, 103 Halkevi Geçen Yıllarda Nasıl Çalıştı, (Halkevleri), (1935). CHP Halkevleri Öğreneği (1938). Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi. CHP XVI. Yıldönümünde Halkevleri ve Halkodaları, (1948). Ankara: Ulus Basımevi. Cumhuriyet Halk Fırkası Katibi Umumiliğinin Fırka Teşkilatına Umumi Tebligatı, (Mayıs 1932’den Birinci Kanun 1932 nihayetine kadar) (1933). C. 1, Ankara: Hakimiyet-i Milliye Matbaası. Cumhuriyetin XV. Yılında Malatya, 29 Birinciteşrin 1938. Çavdar, T. (1983). ‘’Halkevleri’’, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 4, İletişim Yayınları, s. 877-884. Çeçen, A. (1990). Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri, Ankara: Gündoğan Yayınları. Duman, S. (2008). Türk Modernleşme Sürecinde Sivas Halkevi (1933-1951), Ankara: Berikan Yayınevi. Erdal, İ. (2013). Halkevlerinin Kuruluşu, Yapısı ve Yozgat Halkevi (1932-1951), Ankara: Siyasal Kitapevi. Ergün, M. (1997). Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara: Ocak Yayınları. İnan, A. (1966). “Halkevlerinin İlk Kuruluşu”, Halkevleri Dergisi, Özel Sayı 1, Ankara. Koçak, C. (2010), Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945),C. II, İstanbul: İletişim Yayınları. Öz, E. (1996). Otoriterizm ve Siyaset, Türkiye’de Tek Parti Rejimi ve Siyasal Katılma (1932- 1945), Ankara. Özacun, O. (1996). “ Halkevlerinin Dramı”, Kebikeç, Yıl 2, Sayı 3, Ankara, s. 87-96. Özüçetin, Y. vd. (2016), “Malatya Halkevi ve Faaliyetleri”,Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt. 9 Sayı. 4, s. 211-244. Şahin M. S. (2016). Erken Cumhuriyet Dönemi’nde CHP’nin Malatya Teşkilatı (1923- 1950), İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık. Şahin, F. K. (2014). Atatürk’ün Kültür Kurumlarından Halkevleri ve Afyon Halkevi, Ankara: Berikan Yayınevi. Şeker, K. (2011). “CHP Parti Müfettişlerinin Isparta ve İlçe Halkevi Raporları (1940–1942)” SDÜ Fen Edebiyat Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 24, s. 37-50.

Topal, N. (2013). “Niğde Türk Ocağı’nın Kuruluşu ve İlk Faaliyetleri”, Turkish Studies, 8/7 (Summer), s. 655-670. Türkoğlu, Ö. (1996). “Halkevlerinin Kuruluş Amaçlar, Örgütsel Yapısı ve Bazı Uygulamaları” Kebikeç, Yıl.2, Sayı.3, s. 97-106. Ünal, Kemal, (1940). “Halkevlerinin İdaresinde ve Çalışmasında Bazı Yeni Esaslar”, Ülkü, Cilt. 15, Sayı. 89, Temmuz, s. 387-395. Zeyrek, Ş. (2006), Türkiye’de Halkevleri ve Halkodaları, Anı Yayınları, Ankara. Gazeteler Akşam Cumhuriyet Fırat Hâkimiyeti Milliye Kurun