A rural settlement in the rough cilicia-isauria region: Karakabaklı

Dağlık Kilikia-Isauria bölgesinde bulunan Karakabaklı kırsal yerleşimi, kuleli bir avluya sahip çiftlik, çalışma ve depolama yapıları, üretim donanımları, sarnıçlar, iki anıtsal kapı, iki kilise, antik yol, konutlar ve mezarların varlığıyla bilinmektedir. Yapıların büyük çoğunluğunun dönemler içerisinde yerleşime eklenmiş olması sürekliliğe de işaret eder. Bölgede sürdürülen araştırmalarda, bazı kırsal yerleşimlerin bir çiftlik etrafında süreç içinde gelişerek köy karakterine dönüştüğü tespit edilmiştir. Bu süreçte, özellikle İ.S. 4. yy.'dan sonra kırsal alanlarda kentsel mimari izleri taşıyan yapıların varlığıyla karşılaşılmakta ve bu durumun bölgedeki yerleşim düzenlemesinin bir özelliği olduğu anlaşılmaktadır.Bu çalışmada, Karakabaklı'da bir çiftlik olarak kurulan ilk yerleşmenin, sahip olduğu uygun coğrafi ve tarihsel şartların etkisiyle giderek bir köy yerleşimine dönüşme süreci elde edilen verilerle tartışılmakta ve kentsel mimarlık özellikleri taşıyan yapıları tanımlanmaktadır.Bölgenin tarihi, kırsal yerleşimlerin özellikle İ.S. 2. yy. sonu - 3. yy. başlarında artma sebeplerinin açıklanması için veriler sağlar. Romalılaşma süreci, bölge kentlerinde inşa edilen su kemerleri, tapmaklar, anıtsal kapılar, çeşmeler, mezarlar, sütunlu caddeler gibi kentsel mimari doku oluşturan yapılar ve formlarla kimlik bulmuştur. Kentsel yaşamın genişlemesi ile birlikte özellikle çiftlikler ekonomik hayatın vazgeçilmez unsuru olur. İ.S. 3- yy.'da imparatorluğun genelinde yaşanan ekonomik krizin Kilikia ve Isauria bölgesindeki kırsal yerleşimleri de etkilediği, bu tarihten sonraki yeni yerleşim düzenlemelerine ait izlerden anlaşılır. Kırsal alanlarda kentsel mirr^ri izleri taşıyan yeni yapılar inşa edilmeye başlanmış, çeşitli yapılarda mozaikli süslemeler, portikli avlular, anıtsal kapılar gibi öğeler sıklıkla kullanılmıştır. Özellikle 4.-7. yy.'lar arasında bölgede sık ve çok sayıda kurulmuş kırsal yerleşimler görülür.Arkeolojik kanıtlar Karakabaklı yerleşiminin dağılımı hakkında da bilgi sağlamaktadır. Yapılar yaklaşık olarak 3 ha.'lık taşlık bir alana kurulmuştur. Böylesine sınırlı bir alana iç içe inşa edilmiş yapılar buraya içe dönük bir köy yerleşimi karakteri kazandırmaktadır. Binalar anakayalar üzerindedir ve böylelikle yerleşimin etrafındaki tarım yapmaya elverişli çok sayıdaki teras boş bırakılarak değerlendirilmiştir. Evler içinde sarnıç, pres olan bir avlunun yanında yeralmaktadır.Bölgedeki diğer kırsal yerleşimlerde de olduğu gibi Karakabaklı'da da kiliseler vardır. Yerleşimin yanından geçen yol dışında düzenli bir caddenin olmadığı anlaşılmaktadır. Çiftlik evinin sahip olduğu tahkimli görüntünün aksine yerleşimin ikinci evresinde konut ve diğer yapılar bir duvarla çevrilmemiştir.

Dağlık kilikia-ısauria bölgesi kırsal yerleşimi: Karakabaklı

The rural settlement at Karakabaklı, which is located in the Rough Cilicia – Isauria region, is known with its farmstead with a towered courtyard, work-areas and storage buildings, production facilities, cisterns, two monumental gates, two churches, ancient road, houses and tombs. Majority of the buildings were added into the settlement in time, which points to the continuity. Surveys in the region have shown that some rural settlements developed around a farmstead in time becoming a village. In the rural areas buildings reflecting features of urban architecture appear especially after the 4th century and it is understood that this is a feature of settlement arrangement in the region.The present study investigates into the process, which transformed the farmstead settlement at Karakabaklı to a village settlement due to its favourable geographic and historical circumstances, and buildings displaying characteristics of urban architecture are described.History of the region provides us with evidence explaining the reasons for the increase in the number of rural settlement as of the end of the 2nd – early 3rd century AD. Romanization process assumed its identity with structures and forms like aqueducts, temples, monumental gates, fountains, tombs and colonnaded streets that build urban architectural fabric. As the urban life expanded especially farms became indispensable part of economic life. That the empire-wide economic crisis of the 3rd century affected the rural settlements in Cilicia and Isauria is understood from the traces of new settlement arrangements as of this date. In the rural areas new buildings bearing marks of urban architecture were built; mosaic decoration, elements such as porticoed courtyards, monumental gates were employed frequently. Many rural settlements were built close to each other especially between the 4th and 7th century.Archaeological evidence provides information regarding the settlement pattern of Karakabaklı. Buildings cover an area of approximately 3 ha. Interlocking buildings built within such a small area ascribe an introverted village character to the settlement. Buildings rise on bedrock; thus, numerous terraces surrounding the settlement were used for cultivation. Inside the houses cisterns are located next to a yard with a press. Like in other rural settlements in the region there are churches in Karakabaklı as well. Except for the road passing by the settlement there is no other regular streets within the settlement. On the contrary to the fortified look of the farmstead, houses and other structures in the second phase of the settlement were not encircled with a wall.

PDF

___

Asgari 1995 N. Asgari, "The Proconnesian Production of Architectural Elements in Late Antiquity, Based on Evidence from the Marble Quarries", in: C. Mango -G. Dagron (ed.), Constatinopel and Hinterland (1995) 2Ğ3-287.
Aşkın 2006 E. Aşkın, Kent Planı ve Mimari Yapılanması Açısından Kilikia ve Lycia Bölgelerindeki Roma Dönemi Kentlerinin Karşılaştırılması (Unpublished MA thesis Mersin 2006).
Aşkın 2010 E. Aşkın, "Antik Çağda Korykos'taki Zeytinyağı ve Şarap Üretimine Yönelik Yapılanmalar ve Bunların Yerleşim Düzenlemesi İçerisindeki Yeri", in: Ü. Aydmoğlu - A. K. Şenol (ed.), Olive Oil and Wine Production in Anatolia During the Antiquity, Proceeding of the Int. Semp. in Mersin-Turkey, 06-08 November 2008 (2010) 33-52.
Aydın 2002 A. Aydın, "Çatıören Kilisesi", Olba V, 2002, 105-112.
Aydın 2007 A. Aydın, "Kilikya ve Isauria Bölgesinde Gelişen Hıristiyan Mimarisi", in: Ü. Aydmoğlu (ed.), Mersin Arkeolojik Kültür Envanteri (2007) 27-34.
Aydın 2008 A. Aydın, "Adana, Anamur ve Silifke Müzesi'ndeki Figürlü Paye ve Levhalar", Adalya XI, 2008, 269-286.
Aydınoğlu 2009 Ü. Aydınoğlu, Dağlık Kilikia Bölgesinde Antik Çağda Zeytinyağı ve Şarap Üretimi: Üretimin Arkeolojik Kanıtları (2009).
Aydınoğlu 2010 Ü. Aydınoğlu, "The Farms in Rough Cilicia in the Roman and Early Byzantine Periods", Adalya XIII, 2010, 243-282.
Bulut 2007a S. Bulut, "Beydağları Çiftlik Yerleşimleri ve İşlikler", Silifke Müzesi Konferansları 2005-2006 Silifke (2007) 23-33.
Bulut 2007b S. Bulut, "Gazelin İni: Trebenna Territoriumundan Bir Çiftlik Evi", in: B. Can -M. Işıklı (ed.), Doğudan Yükselen Işık Arkeoloji Yazılar Atatürk Üniversitesi 50. Yıl Armağanı (2007) 417-431.
Ceylan 2009 B. Ceylan "Kilikia'da Geç Antik Dönem Kırsal Yerleşimleri: Kanytellis Örneği", Olba XVII, 2009, 45-61.
Çakmak 2010 Ü. Çakmak, Dağlık Kilikia Bölgesinde Karakabaklı Antik Yerleşimi: Arkeolojik Buluntular, Bölgesel Yerleşim Düzenlemesi ve Tarımsal Organizasyon Açısından İncelenmesi (Unpublished MA thesis Mersin 2010).
Çevik et al. 2003 N. Çevik et al., "A settlement in L)g:ia: Darıözü/Kastabara", Adalya VI, 2003, 189-232.
Çevik et al. 2005 N. Çevik - B. Varkıvanç - E.Akyürek, Trebenna, Tarihi, Arkeolojisi ve Doğası (2005).
Çevik et al. 2007 N. Çevik et al., "Bey Dağları 2005 yılı Yüzey Araştırmaları", AST 24.1 (2007) 85-98.
Çevik - Bulut 2007 N. Çevik - S. Bulut, "The Belen and Kelbessos Farmsteads with Towers on the Border of Pisidia-Lycia and Some Thoughts on Security in the Countryside", Adalya X, 2007, 106-130.
Çevik 2008 N. Çevik, "Norteast Lycia. The New Evidence-Results from the past ten years from the Bey Mountains Surface Surveys", Adalya XI, 2008, 189-233.
Dagron - Callot 1988 G. Dagron - O. Callot, "Les Batisseurs Isauriens chez eux: Notes sur Trois Sites des Environs de Silifke", in: I. Sevcenko - I. Hutter (ed.), AETOS: Studies in honour of Cyril Mango (1988) 55-70.
Dodge 1987 H. Dodge, "Brick construction in Roman Greece and Asia Minor", S. Macready -F. H. Thomson (ed.), Roman Architecture in the Greek World (1987) 106-116.
Doğan 2004 S. Doğan, "Likya'da Bizans Dönemi Çalışmaları", Anmed 2, 2004, 90-94.
Doğan 2008 S. Doğan, "Alanya ve Çevresinde Erken Hıristiyan-Bizans Evleri ve Kırsal Yaşam" Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ 2.2 (2008) 1-20.
Durugönül 1998 S. Durugönül, Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien, Eine Untersuchungen zu den archâologischen Hinterlassenschaften im Olbischen Territorium, AsiaMS Band 28 (1998).
Durugönül et al. 2008 S. Durugönül et al., "2006 Yılı Korykos (Kızkalesi) Yüzey Araştırması", AST 25.1 (2007) 115-124.
Durukan 2005 M. Durukan, "Monumental Tomb Forms in the Olba Region", AnatSt 55 (2005) 107-126.
Durukan 2009 M. Durukan, "Chronology of the Temple Tombs in Rough Cilicia", Byzas 9 (2009) 343-370.
Eichner 2004 I. Eichner, "Dağlık Kilikia'daki Erken Bizans Konutları Yüzey Araştırması 2003" Anmed 2, 2004, 74-78.
Eichner 2005 I. Eichner, "Frühbyzantinische Wohnhauser in Kilikien. Arbeitsbericht über die Kampagne 2003 und einige Ergebnisse des Projektes", AST 22.2 (2005) 201-212.
Erten 2009 E. Erten, "Olba'da Romalılaşma Süreci", bk.: Y. Özdemir (ed.), Mersin Sempozyumu, Sempozyum Bildiri Kitabı I (2009) 76-85.
Eyice 1981 S. Eyice, "Einige Byzantinische Kleinstadte im Rauhen Kilikien", Sonderdruck aus 150 Jahre Deutsches Archâologisches Institut 1829-1979 (1981) 204-209-
Eyice 1988 S. Eyice, "Ricerche e scopera nella regione die Silifke nella Turchia meridionele", Milion 1 (1988) 15-33.
Eyice 1999 S. Eyice, "Türkiye'de Bizans Dönemi Yerleşimi Hakkında Notlar", in: Y. Sey (ed.) Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve Yerleşme/Housing and Settlement in Anatolia - A Historical Perspective (1999) 206-220.
Foss 1997 C. Foss, "Syria in transition, A. D. 550-750: an archaeological approach", DOP 51, 1997, 189-269.
Frothingham 1915 A. L. Frothingham, "The Roman Territorial Arch", AJA 19.2, 1915, 155-174.
Guyer - Herzfeld 1930 S. Guyer - E. Herzfeld, Meriamlik und Korykos Zwei Christliche Ruinenstâtten des Rauhen Kilikiens, MAMA 2 (1930).
Haldon 2007 J. Haldon Bizans Tarih Atlası (2007).
Hellenkemper 1986 H. Hellenkemper, "Legionen im Bandenkrieg Isaurien im 4. Jahrhundert", Studien zu den Militargrenzen Roms III, 13- Int. LimeskongreS, Aalen, 1983 (1986) 625-634.
Hild - Hellenkemper 1990 F. Hild - H. Hellenkemper, Kilikien und Isaurien, Tabula Imperii Byzantini 5 (1990).
Hill 1996 S. Hill, The Early Byzantine Churches of Kilikia and Isauria (1996).
Hirschfeld 1997 Y. Hirschfeld, "Farms and Villages in Byzantine Palastine", DOP 51 (1997) 33-71.
Kaplan 2009 D. Kaplan, Roma İmparatorluk Çağında Kilikia: Kent Kurulumları, Bayındırlık Hareketleri ve İmparatorluk Kültü", in: Y. Özdemir (ed.), Mersin Sempozyumu, Sempozyum Bildiri Kitabı, Cilt 1 (2009) 90-96.
Kaya 2009 M. A. Kaya, "Anadolu'da Roma Egemenliği (İ.Ö. 205-25)", Doğu Batı 49 (2009) 195-233.
Keil - Wilhelm 1931 J. Keil - A. Wilhelm, Denkmâler aus dem rauhen Kilikien, MAMA 3 (1931).
Koch 2001 G. Koch, Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri (2001).
Kolb 1999 F. Kolb, "Antike Lândliche Siedlungstypen und ihre funktionen am beispiel des Territoriums der Polis Kyaneai in Siidwest-Anatolien", in: Çağlar Boyunca Anadolu'da Yerleşim ve Konut/Settlement and Housing in Anatolia Through the Ages (1999) 281-293.
Kolb - Thomsen 2000 F. Kolb - A. Thomsen, "1998 Kyaneai Yüzey Araştırması Sonuçları", AST 17.1 (2000) 217-234.
Lain-Parker 2006 S. T. Lain-Parker, The Roman Frontier in Central Jordan (2006).
Lauffray 1983 J. Lauffray, Halabiyya-Zenobia: Place forte du limes oriental et la haute-Mesopotamie au Vie siecle (1983).
Machatschek 1967 A. Machatschek, Die Nekropolen und Grabmaler im Gebiet von Elaiussa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien (1967).
Mietke - Westphalen 1999 G. Mietke - S. Westphalen, "Basilika 3 in Kanhdivane (Kanytelis)", IstMitt 49 (1999) 517-526.
Mietke 2006 G. Mietke, "Studien zur Friihbyzantinischen Bauornamentik im Rauhen Kilikien: Überlegungen zur Formalen Herkunft und Datierung Einiger Kapitelle", IstMitt 56, 2006, 371-389.
Mitchell 1996 S. Mitchell, "Geç Roma Anadolu'sunda Klasik Dönem Kent ve Yerleşmelerinin Gelişimi", in: Y. Sey (ed.), Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve Yerleşme/ Housing and Settlement in Anatolia - A Historical Perspective (1999) 193-205.
Mühlenbrock 2003 J. Mühlenbrock, Tetrapylon zur Geschichte des Viertorigen Bogenmonumentes in, der Römischen Architektur (2003).
Özbay 2007 F. Özbay, "Mersin ve Çevresindeki Antik Dönem Su Yollan", in: Ü. Aydmoğlu (ed.), Mersin Arkeolojik Kültür Envanteri (2007) 45-50.
Sarre - Herzfeld 1920 F. Sarre - E. Herzfeld, Archâologische Reise im Euphrat und Tigris Gebiet II (1920).
Sayar 2007 M. H. Sayar, "Kilikya Yüzey Araştırmaları 2005", AST 24.2 (2007) 201-212.
Söğüt 2005 B. Söğüt, "Tombs With Monumental Columns in the Olba Region", Olba 11, 2005, 103-154.
Stauch 1972 L. W. Stauch, "Christliche Fischsymbolik von den Anfângen bis zum Hohen Mittelalter", ZfK 35.1/2 (1972) 1-68.
Strube 1993 C. Strube, Baudekoration im Nordsyrichen Kalksteinmassiv (1993). Strube 2000 C. Strube, Die Toten Stâdte Stadt und Land in Nordsyrien Wahrend der
Spâtantike (2000). Stucchi 1975 S. Stucchi, Architettura Cirenaica (1975)
Tiryaki 1999 A. Tiryaki, Dağlık Kilikia'da Karakabaklı Bizans Yerleşiminin Ev Mimarisi (Unpublished MA thesis İstanbul 1999).
Varinlioğlu 2007- G. Varinlioğlu, "Living in a Marginal Enviroment: Rural Habitat and Landscape in Southern Isauria", DOP 61 (2007) 287-317.
Varinlioğlu 2008 G. Varinlioğlu, Rural Landscape and Built Environment at the End of Antiquity: Limestone Villages of Southeastern Isauria (Unpublished Ph.D. thesis Pennsylvania 2008).
Waelkens 1987 M. Waelkens, "The Adaption of Roman Building Techniques in the Architecture of Asia Minor", in: S. Macready - F. H. Thomson (ed.), Roman Architecture in the Greek World (1987) 94-105.
Wannagat 2005 D. Wannagat, "Neue Forschungen in Uzuncaburç 2001-2004", AA 2005.1, 115-165.
Wassink 1991 A. Wassink, "Inflation and financial policy under the Roman Empire to the price edict of 301 A.D", Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte 40.4, 1991, 465-493.
Wulff 1909 O. Wulff, Altchristliche Bildwerke (1909)
Zeyrek 2005 T. H. Zeyrek, Anadolu Konut Mimarisinde Portikolu Avluların Gelişimi ve Değişimi, Mimari Açıdan Bir Değerlendirme (2005).

ISSN: 1301-2746
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 1996
Yayıncı: Koç Üniversitesi AKMED (Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi)