Palyatif Bakım Merkezinde Yatan Hastaların Bakım Bağımlılık Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler

Amaç: Bu araştırma, palyatif bakım merkezinde yatan hastaların bakım bağımlılık düzeylerini ve bunu etkileyen faktörlerin incelenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Yöntem: Araştırmanın evrenini Türkiye’nin doğusunda yer alan bir şehir hastanesinin palyatif bakım kliniğinde yatan hastalar oluşturmaktadır. Örneklemini, power analizi yapılarak belirlenen 102 hasta oluşturmuştur. Örneklemin evrenden seçilmesinde, rastgele örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma Ocak 2019-Şubat 2020 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın verileri sosyo-demografik bilgileri içeren form ve “Bakım Bağımlılık Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede SPSS 21.0 paket programı, verilerin analizinde yüzde, ortalama, standart sapma, Mann Whitney U ve Kruskal-Wallis H testleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan hastaların bakım bağımlılığı ölçeği (CDS) puan ortalamasının 40.1±6.0 olduğu saptanmıştır. Yaş ile bakım bağımlılığı ölçeği arasında negatif yönde çok güçlü ilişki olduğu saptanmıştır (r=-.402**, p=.000). Cinsiyet, medeni durum, eğitim seviyesi, tanı süresi ve bakımda yardım alma değişkenleri ile bakım bağımlılığı arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.05). Hastaların en çok hijyen, giyinme-soyunma ve hareketlilik aktivitelerinde bağımlı oldukları saptanmıştır. Sonuç: Bu sonuçlar doğrultusunda; palyatif bakım merkezinde yatan hastaların bağımlılık düzeylerinin yüksek olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Palyatif bakım, bakım bağımlılığı, hemşirelik

The Care Dependency Levels of the Inpatients in The Palliative Care Center and Influencing Factors

Purpose: This study has been conducted as a descriptive-cross sectional study with the purpose of examining care dependency levels of inpatients in palliative care center and factors affecting. Methods: The universe of the research consists of inpatients in a city hospital palliative care clinic in eastern Turkey. The sample size was determined to be 102 patients by conducting power analysis. A random sampling method was used. The study has been conducted between January 2019-February 2020. The data of the research were collected by using the questionnaire form containing socio-demographic information and the “Care Dependency Scale (CDS)”. SPSS 21.0 package program was used for statistical evaluation, and percentage, mean, standard deviation, Mann Whitney U and Kruskal-Wallis H tests were used in the analysis of data. Results: It was determined that mean score of the care dependency scale (CDS) was 40.1±6.0. It was determined that there was negative relationship between age and care dependence scale (r=-.432**, p=.000). The difference between gender, marital status, education level, diagnosis time and getting help during care variables and CDS score average was found to be statistically significant. (p<0.05). Patients were most dependent on these activities; hygiene, dressing and undressing and mobility, respectively. Conclusions: Patients in palliative care center were found to have high levels of care dependency.

Keywords:

Palliative care, care dependency, nursing,

PDF

___

1. Kabalak AA, Öztürk H, Çağıl H. Yaşam sonu bakım organizasyonu; palyatif bakım. Yoğun Bakım Dergisi 2013;11(2):56-70.
2. Terzioğlu F, Uslu Şahan F, Boztepe H. Palliative care to the cancer patient: Turkish nurses’ perspectives. J Palliat Care Med. 2015;5(S5):1-5.
3. WHO Definition of Palliative Care 2002. http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en /
4. Canan DB, Mert H. Kalp Yetersizliğinde Palyatif Bakım. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2012; 11(2): 219-224.
5. WHO-WPCA (2014). (The World Health Organization-Worldwide Palliative Care Alliance). Global Atlas of Palliative Care at the End of Life. World Health Organization 2014. https://www.who.int/nmh/Global_Atlas_of_Palliative_Care.pdf
6. Toprak İ, Soydal T, Bal E, İnan F, Aksakal N, Altınyollar H, et al., Yaşlı Sağlığı. Ankara Pelin Ofset, 2002: 7-72.
7. Dijkstra A, Tiesinga LJ, Plantinga L, Veltman G, Dassen TW. Diagnostic Accuracy of the Care Dependency Scale. J Adv Nurs. 2005;50(4): 410-16.
8. Korhan EA, Yönt GH, Tokem Y, Karadağ Ö, Sarıoğlu E, & Yıldız K. Dahiliye ve Cerrahi Kliniklerde Yatan Hastaların Bakım Bağımlılığı Düzeylerinin Belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013;16(4): 199-204.
9. Çivi S, & Tanrıkulu MZ. Yaşlılarda bağımlılık ve fiziksel yetersizlik düzeyleri ile kronik hastalıkların prevelansını saptamaya yönelik epidemiyolojik çalışma. Turkish Journal of Geriatrics 2000;3(3): 85-90.
10. Janssen DJ, Wouters EF, Schols JM, Spruit MA. Care dependency independently predicts two-year survival in outpatients with advanced chronic organ failure. J Am Med Dir Assoc. 2013;14(3):194‐198.
11. Kissel EJ, Dassen T, Lohrmann C. Comparison of The Responsiveness of The Care Dependency Scale for Rehabilitation and the Barthel Index. Clin Rehabil. 2011;25 (8): 760-67.
12. Henskens M, Nauta IM, Drost KT, Milders MV, & Scherder EJ. Predictors of care dependency in nursing home residents with moderate to severe dementia: A cross-sectional study. International Journal of Nursing Studies 2019; 92: 47-54.
13. Köberich S, Lohrmann C, Miltaq O, & Dassen I. Effects of a hospital-based education programme on self-care behaviour, care dependency and quality of life in patients with heart failure--a randomised controlled trial. Journal of Clinical Nursing 2015;24(11-12): 1643-55.
14. Eşer İ, & Çevik K. Nöroşirurji kliniğinde yatan hastaların bağımlılık düzeylerinin hemşirelik bakım kalitesini algılamalarına etkisi. Florance Nightingale Hemşirelik Dergisi 2014;22(2): 76-83.
15. Yönt GH, Akın Korhan E, Khorshid L, Eşer İ, Dijkstra A. Bakım Bağımlılığı Ölçeğinin (Care Dependency Scale) Yaşlı Bireylerde Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics Özel Sayı 2010; (13): 71.
16. Kılıç HF, Cevheroğlu S, Görgülü RS. Dahiliye ve cerrahi kliniklerinde yatan hastaların bakım bağımlılığı düzeylerinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2017;10(1): 22-28.
17. Lohrmann C, Dijkstra A, & Dassen T. Care dependency: testing the German version of the Care Dependency Scale in nursing homes and on geriatric wards. Scandinavian journal of caring sciences 2003;17(1): 51–56.
18. Doroszkiewicz H, Sierakowska M, & Muszalik M. Utility of the Care Dependency Scale in predicting care needs and health risks of elderly patients admitted to a geriatric unit: a cross-sectional study of 200 consecutive patients. Clinical interventions in aging 2018;13887–894.
19. Muszalik M, Kornatowski T, Zielińska-Więczkowska H, KędzioraKornatowska K, Dijkstra A. Functional assessment of geriatric patients in regard to health-related quality of life (HRQoL). Clin Interv Aging. 2015;10: 61–67.
20. Janssen DJA, Franssen FME, Wouters EFM, Schols JMG, Spruit MA. Impaired health status and care dependency in patients with COPD and chronic heart failure. Qual Life Res. 2011;20(10): 1679-1688.
21. Özkan Tuncay F, & Kars Fertelli T. Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Bireylerde Bakım Bağımlılığı ve İlişkili Faktörler. Kocaeli Tıp Dergisi 2020; 9(1): 32-40.
22. Muszalik M, Dijkstra A, Kędziora-Kornatowska K, Zielińska-Więczkowska H, Kornatowski T, Kotkiewicz A. Independence of elderly patients with arterial hypertension in fulfilling their needs, in the aspect of functional assessment and quality of life (QoL) [published correction appears in Arch Gerontol Geriatr. 2012; 54(2):398.
23. Kavuran E, Turkoglu N. The Relationship Between Care Dependency Level and Satisfaction with Nursing Care of Neurological Patients in Turkey. International Journal of Caring Sciences 2018;11(2): 725.
24. Li G, Wang X, Liu L, & Tong W. The care dependency of patients after laparoscopic abdominal surgery and associated factors in China. Applied Nursing Research 2017; 38: 95-98.
25. Üstün R. & Türk G, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) Olan Bireylerin Bakım Bağımlılığının Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2018; 11(1):19-25.
26. Şahbaz M, Tel H. Evde Yaşayan 65 Yaş ve Üzeri Bireylerin Günlük Yaşam Aktivitelerindeki Bağımlılık Durumu ile Ev Kazaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2006;9(2): 85-93.
27. Düzgün, F., Yilmaz, D., Kara, H., & Durmaz, H. Bir Üniversite Hastanesinin Göğüs Hastalıkları Kliniğinde Yatan Hastaların Bakım Bağımlılığının Belirlenmesi. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences 2019;11(4): 367-373.
28. Caljouw MA, Cools HJ. Gussekloo J. Natural course of care dependency in residents of long-term care facilities: Prospective follow-up study BMC Geriatrics 2014;14: 67.
29. Boggatz T, Farid T, Mohammedin A, Dijkstra A, Lohrmann C, Dassen T. Psychometric properties of the extended care dependency scale for older persons in Egypt. J Clin Nurs. 2009;18(23): 3280–3289.
30. Muszalik M, Marzec A, Zielińska-Więczkowska H. The selected aspects of geriatric patients functioning evaluation. Med Biol Sci. 2012;26(4): 97–101.
31. Buss A, Wolf‐Ostermann K, Dassen T, Lahmann N, & Strupeit S. Effectiveness of educational nursing home visits on quality of life, functional status and care dependency in older adults with mobility impairments: a randomized controlled trial. Journal of evaluation in clinical practice 2016; 22(2): 213-221.