Gülbahar BAŞTUĞ, Aşkın KOÇ, Betül İSET, Rabia YİĞİT, Selma Gül AKSİN, Pelin KARACA DİNÇ

Endora’da Yaşamak Müziksiz Dans Etmek Gibidir: What’s Eating Gilbert Grape? Sağlık Psikolojisi Perspektifinden Bir Film Analizi

Bu makalede özgün adı What's Eating Gilbert Grape? olan filmin sağlık psikolojisi açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu incelemede filmdeki başrol oyuncuların karakterleri analiz edilmiş, kişilik özellikleri tanımlanmıştır. Otizm ve zihinsel yeti eksikliği tanılarını karşılayabileceği düşünülen Arnie karakteri bu tanılar açısından incelenmiştir. Filmde anne karakteri olarak öne çıkan Bonnie ise obezite rahatsızlığından müzdariptir. Bonnie ve Arnie karakterlerinin sağlık problemleri çevresel faktörler, risk faktörleri ve koruyucu faktörler açısından incelenmiştir. Filmdeki diğer karakterlerin duygusal çatışmaları, psikolojik gelişimleri sağlık psikoloji açısından değerlendirilmiştir. Filme genel olarak bakıldığında, Grape ailesinin aile sistemindeki sorunlar bireylerin gelecek yaşantılarını şekillendirmektedir. Ailedeki baba yokluğu ve annelerinin morbid obez durumda olması, ailede bir güç mücadelesi başlatmıştır. Annenin her şeye müdahale etmeye çalışması, Gilbert’in bir yandan aşk hayatı diğer yandan iş ve ailesi (özellikle de Arnie’nin bakımı) için koşturması, Ellen’in ergenlik dönemine bağlı yaşadığı sorunlar; aile üyelerinin her birini ayrı birer mücadelenin içerisine sürüklemektedir. Ayrıca baba yokluğu ve annenin işlevsizliği rol dağılımının yeniden yapılandırılmasına temel oluşturmuştur. Çocukların ebeveyn rolünü üstlenmesi ile ailenin sorunlarla baş edebilmesine rağmen aile içinde iletişim, ortak karar alabilme gibi konularda ciddi sıkıntılar yaşanmıştır. Filmin sonlarına doğru annenin ölmesi çocukları çok üzmüş fakat aynı zamanda değişimin kapısını aralamıştır. Annelerinin cenazesinin evden vinç ile çıkartılması fikri sonucu çocukların annelerinin alay konusu olmaması için evi yakıp izlemeleri filmin en etkileyici sahnelerinden biridir. Geride kalan aile üyeleri evi yaktıktan sonra, her biri kendine yeni bir hayat çizmek üzere yollarını ayırmışlardır. Gilbert ise Arnie’yi bırakmamış, Becky’le birlikte hayallerinin peşine düşmüştür.

Anahtar Kelimeler:

sağlık psikolojisi, obezite, yas, film analizi, otizm spektrum bozukluğu

Living in Endora is Like Dancing Without Music: What’s Eating Gilbert Grape? A Film Analysis from the Health Psychology Perspective

PDF

___

Allport GW. The nature of prejudice, (4th ed.). Canada: Addison-Wesley Publishing 1966.
Altun S. Üniversite öğrencilerinin obeziteye ilişkin önyargılarının belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara, Başkent Üniversitesi, 2015.
Altun S, Ercan A. (2016). Obezite önyargısı. Türkiye Klinikleri Beslenme ve Diyetetik 2016; 2(1): 17-22.
Altunkaynak BZ, Özbek E. Obezite: Nedenleri ve tedavi seçenekleri. Van Tıp Dergisi 2006; 13(4): 138-142.
Annesi JJ. Relationship of Emotional Eating and Mood Changes Through Self-Regulation Within Three Behavioral Treatments for Obesity. Psychological Reports 2018 doi:10.1177/0033294118795883
Badıllıoğlu O, Toğrul ZÜ, Uçku ŞR. İzmir, Güzelbahçe’de koroner kalp hastalığı beş yıllık insidansı ve risk faktörleri ile ilişkisi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 2011; 9(3): 129-132.
Balcıoğlu İ, Başer SZ. Obezitenin psikiyatrik yönü. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi 2008; 62.
Blaine B. Does depression cause obesity? A meta-analysis of longitudinal studies of depression and weight control. Journal of Health Psychology 2008; 13(89): 1190–1197.
Bozdağ Y. Film Analizi Yöntemi İle Aile Terapileri: Gilbert’in Hayalleri. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi 2018; 2(3): 87-95.
Cihan, G. Obez bireylerde damgalanma hissi ile yeme davranışları ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara, Başkent Üniversitesi, 2019.
Çakmur H, Güneş ÜB. Poliklinik başvurularında obezite ve depresyon ilişkisinin incelenmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2018; 22(2): 58-65.
Değirmenci T. Obez erişkinlerde benlik saygısı, yasam kalitesi, yeme tutumu, depresyon ve anksiyete (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Denizli, Pamukkale Üniversitesi, 2006.
Helvacı A, Tipi FF, Belen E. Obeziteye bağlı kardiyovasküler hastalıklar. Okmeydanı Tıp Dergisi 2014; 30(Ek sayı 1): 5-14.
Kring AM, Johnson SL. Anormal Psikolojisi (Çeviri Eds M Şahin). Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık, 2017.
Merdol DS. Yetişkin bireylerde obezite önyargısı ile yaşam kalitesi ve beslenme durumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara, Başkent Üniversitesi, 2019.
Myers DG. Sosyal psikoloji. 10. Baskı. (Çeviri Eds S Akfırat). Ankara, Nobel Yayıncılık, (Orijinal çalışma basım tarihi 2010) 2019.
Nevid JS, Rathus SA, Greene B. Değişen dünyada anormal psikolojisi (Çeviri Eds. A D Batıgün) 2020.
Nietzsche F. Böyle Buyurdu Zerdüşt. (Çeviri Eds F Tunalı). Ankara, Panama Yayıncılık, 2019.
Ogden J. Sağlık Psikolojisi. 5.Baskı. (Çeviri Eds G Dirik). Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık, 2019.
Öztürk MÖ, Uluşahin NA Ruh sağlığı ve bozuklukları. 15. Baskı. Ankara, Nobel Tıp Kitabevleri, 2018.
Prochaska JO, DiClemente CC. Transtheoretical therapy: Toward a more integrative model of change. Psychotherapy: Theory, Research & Practice, 1982; 19(3): 276 288. doi:10.1037/h0088437
Taylor SE, Peplau LA, Sears DO. Sosyal psikoloji. 4. Baskı. (Çeviri Eds A Dönmez). Ankara, İmge Kitabevi Yayınları, 2015.
Usta E, Acar K, Aygin D. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin obeziteye ilişkin tutumları [UMYOS Özel Sayısı]. Electronic Journal of Vocational Colleges, 2015; (4): 46-53.