Sınıf Öğretmenleri, İlkokul Öğrencileri ve Velilerin Çocuk Kitabı, Oyuncak Kitap ve E-Kitaba Yönelik Metaforik Algıları

Öğrencilerin kitap okuma alışkanlığı kazanmasında ailelerin ve öğretmenlerin önemli sorumlulukları vardır. Bu sebeple eğitimin bütün paydaşları düşünüldüğünde özellikle öğrenci, öğretmen ve velilerin kitaba yönelik algılarını belirlemenin önemli olduğu vurgulanabilir. Bu bağlamda, yapılan çalışmanın amacı çocuk kitabı, oyuncak kitap ve e-kitap kavramlarına yönelik sınıf öğretmenleri, ilkokul öğrencileri ve velilerin metaforik algılarını belirlemektir. Bu araştırma olgubilim deseninin kullanıldığı nitel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu sınıf öğretmenleri (n=75), ilkokul öğrencileri (n=135) ve ilkokul öğrencilerinin velileri (n=170) olmak üzere toplam 380 kişi oluşturmaktadır. Sınıf öğretmenleri, ilkokul öğrencileri ve velilerin çocuk kitabı, oyuncak kitap ve e-kitaba yönelik geliştirdikleri metaforlara göre oluşturulan kategorilerin on tanesinin ortak olduğu, bu kategorilerin “beceri, eğlence, bilgi, öğretim, temel, doğa, sosyal, gizemli, iletişim, teknik kaynak” şeklinde olduğu görülmektedir. Sınıf öğretmenleri, ilkokul öğrencileri ve velilerin ortak metaforlar geliştirdikleri, bazı metaforların ise katılımcı grubuna ve çocuk yayınları türleri içerisinde yer alan kitap, e-kitap, oyuncak kitap kavramlarına göre farklılaştığı görülmektedir. Katılımcıların çocuk kitabına ve oyuncak kitaba yönelik olumlu metafor geliştirdikleri ancak e-kitaba yönelik hem olumlu hem de olumsuz metafor geliştirdikleri görülmektedir. Yapılan bu çalışmanın sonuçlarına göre sınıf öğretmenleri ve velilerin çocuk kitabı ve oyuncak kitap konusunda daha olumlu bir algıya sahip oldukları ve bu kitapları ilkokul öğrencileri için e-kitaba göre daha çok tercih ettikleri ifade edilebilir. Ayrıca katılımcıların çocuk kitabı, oyuncak kitap ve e-kitap kavramlarına ilişkin oluşturdukları metaforlar incelendiğinde çocuk edebiyatına yönelik farkındalıklarının olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

çocuk kitabı, oyuncak kitap, e-kitap, metafor, temel eğitim

Metaphoric Perceptions of Classroom Teachers, Primary School Students and Parents towards Children’s Books, Toy Books and E-Books

Families and teachers have important responsibilities in enabling students to acquire the habit of reading books. Therefore, considering all the stakeholders of education, the importance of determining the perceptions especially of students, teachers and parents towards books can be emphasized. In this context, the aim of the present study is to determine the metaphoric perceptions of classroom teachers, primary school students and parents towards the concepts of children’s books, toy books and e-books. This research is a qualitative study in which a phenomenological design is used. The study group of the research comprises a total of 380 people consisting of classroom teachers (n=75), primary school students (n=135) and parents of primary school students (n=170). It is seen that ten of the categories created according to the metaphors produced by the classroom teachers, primary school students and parents related to children’s books, toy books and e-books are common, and these categories are “skill”, “fun”, “knowledge”, “teaching”, “primary”, “nature”, “social”, “mysterious”, “communication”, and “technical resource”. It is observed that while the classroom teachers, primary school students and parents produced common metaphors, some metaphors differed according to the participant group and the concepts of books, e-books and toy books among the types of children’s publications. It is seen that the participants produced positive metaphors for children’s books and toy books, but that they produced both positive and negative metaphors for e-books. Moreover, when the metaphors created by the participants regarding the concepts of children’s books, toy books, and e-books are examined, it can be seen that they have awareness of children’s literature.

Keywords:

children’s book, toy book, e-book, metaphor, primary education,

PDF

___

Adak-Özdemir, A., & Özdemir-Beceren, B. (2020). Çocuk kitaplarının okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri ve kitap incelemesi çerçevesinde değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(3), 1216-1242. https://dergipark.org.tr/en/pub/teke/issue/56890/798945
Arıcı, M. (2018). Annelerin evde çocukları ile hikâye kitabı okuma davranışlarının ebeveynlik tutumlarına göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aslan, Y., & Harput, M. B. (2017). Çocuk eğitimi ve kitap okuma alışkanlığı üzerindeki aile etkisi: Susanna Tamaro “Kitaplardan Korkan Çocuk” örneği. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 1(1), 17-30. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/471455
Baş, B. (2015). Türkçe öğretimi açısından çocuk edebiyatı. Pegem Akademi Yayıncılık.
Bektaş, M., Okur, A., & Karadağ, B. (2014). İlkokul ve ortaokul son sınıf öğrencilerinde metaforik algı olarak kitap. Türk Kütüphaneciliği, 28(2), 154-168. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/808393
Boutte, G. S., Hopkins, R., & Waklatsi, T. (2008). Perspectives, voices, and worldviews in frequently read children's books. Early Education and Development, 19(6), 941-962. https://doi.org/10.1080/10409280802206643
Bozkurt, A., & Bozkaya, M. (2013). Etkileşimli e-kitap: Dünü, bugünü ve yarını. Akademik Bilişim, 375-381. Akdeniz Üniversitesi.
Caballero, R. (2014). Thinking, drawing and writing architecture through metaphor. Ibérica: Revista de la Asociación Europea de Lenguas para Fines Específicos (AELFE), (28), 155-180. http://revistaiberica.org/index.php/iberica/article/view/243
Çelebi-Öncü, E., Yılmaz, D., Tokgöz, Ö., Koç, İ., & Aktaş, E. (2019). Okul çağına yönelik yazılmış çocuk kitaplarının yaratıcı unsurlar açısından incelemesi. Turkish Studies- Educational Sciences 14 (4), 1211-1228. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/381102/
Deniz, A. (2018). Resimli öykü kitaplarının ve kitap okuma etkinliklerinin niteliğinin beş yaş çocuklarının dil gelişimiyle ilişkisinin incelenmesi (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Doğan, Z., & Sönmez, D. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik metaforik algılarının oluşturdukları görseller aracılığıyla incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 14(1). 245-262.
Ercan-Güven, A. N. (2021). Elektronik çocuk kitapları (e-kitap) ve çizgi kitaplar. Tunagür. M. & Kardaş. M. N. (Ed.) Çocuk Edebiyatı içinde (s. 277-291). Pegem Akademi Yayıncılık.
Ertner, D. E., & Ulyanova, O. B. (2019). Metaphorical codes in structuring national economic discourse. Journal of Multicultural Discourses, 14(3), 258-271. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17447143.2019.1672697
Hsiao, C. Y., & Chang, Y. M. (2016). A study of the use of picture books by preschool educators in outlying Islands of Taiwan. International Education Studies, 9(1), 1-19. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1086628.pdf
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Sage Publications.
Mohammad, S., Shutova, E., & Turney, P. (2016). Metaphor as a medium for emotion: An empirical study. In Proceedings of the Fifth Joint Conference on Lexical and Computational Semantics, 23-33. https://aclanthology.org/S16-2003.pdf
Mudra, H., & Aini, N. (2020). “English learning is like…”: Metaphorical perceptions of prospective English teachers about language learning process. Journal of English Education and Linguistics Studies (JEELS), 7(1), 69-90. https://jurnalfaktarbiyah.iainkediri.ac.id/index.php/jeels/article/view/205
Nicholas, J. L. (2007). An exploration of the impact of picture book illustrations on the comprehension skills and vocabulary development of emergent readers. Doctoral Dissertations, Louisiana State University.
Oğuzkan. A. F. (2013). Çocuk edebiyatı. Anı Yayıncılık.
Özer, S., & Türel, Y. K. (2015). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının e-kitap ve etkileşimli e-kitap kavramına ilişkin metaforik algıları. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 6(2), 1-23. https://doi.org/10.17569/tojqi.33601
Purcell, J. M. (2018). “Seeing the light”: A cognitive approach to the metaphorical in picture books. Children's Literature in Education, 49, 356-375. https://doi.org/10.1007/s10583-016-9309-z
Sackes, M., Trundle, K. C., & Flevares, L. M. (2009). Using children’s literature to teach standard-based science concepts in early years. Early Childhood Education Journal, 36(5), 415-422. https://link.springer.com/article/10.1007/s10643-009-0304-5
Temizyürek, F., Şahbaz, N. K. & Gürel, Z. (2016). Çocuk edebiyatı. Pegem Akademi Yayıncılık.
Tomopoulos, S., Dreyer, B. P., Tamis-LeMonda, C., Flynn, V., Rovira, I., Tineo, W., & Mendelsohn, A. L. (2006). Books, toys, parent-child interaction, and development in young Latino children. Ambulatory Pediatrics, 6(2), 72-78. https://doi.org/10.1016/j.ambp.2005.10.001
Ulusoy, M., & Altun, D. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk edebiyatı ve resimli çocuk kitapları ile ilgili metaforları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 1206-1221. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/510764
Uzuner-Yurt, S. (2014). Çocuk yayınları. Şimşek. T. (Ed.) Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı içinde (s. 71-80). Grafiker Yayınları.
Yalçın, A. & Aytaş, G. (2005). Çocuk edebiyatı. Akçağ Yayınları.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yolcu, A. Ş., & Kavuran, T. (2019). Akıllı telefon ortamında resimli çocuk kitapları (Efe Misafirlikte, Zeynep ile Zeytin). Uluslararası Sanat Kültür ve İletişim Dergisi, 2(1), 18-39. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/765670