Ayça ÜLKER ERDEM, Emine Hande AYDOS, Aysel ÇOBAN

RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARINDA YER ALAN OLUMSUZ DUYGULAR VE KARAKTERLERİN KULLANDIĞI BAŞ ETME STRATEJİLERİ

Bu çalışmanın amacı; 3-6 yaş grubu çocuklar için hazırlanan resimli çocuk kitaplarında yer alan olumsuz duyguların sıklıkla hangileri olduğunu tespit ederek kitapta yer alan karakterlerin bu duygularla hangi yöntem ve stratejileri kullanarak baş ettiklerini incelemektir. Araştırmanın amacı doğrultusunda ölçüt örnekleme yoluyla, ulusal yayınevlerinden ulaşılabilen 61 resimli çocuk kitabı, resimli çocuk kitaplarında yer alan olumsuz duygular ve karakterlerin, bu duygularla başa çıkmada kullandıkları stratejiler açısından incelenmiştir. Veriler, Parrot'un yapmış olduğu duygu sınıflamasına göre öfke, üzüntü ve korku olmak üzere üç ana kategoriye ayrılarak işlenmiş; başa çıkma stratejileri ise araştırmacılar tarafından hazırlanan Olumsuz Duygularla Başa Çıkma Stratejileri Ölçüt Listesi'ne göre değerlendirilmiştir. İncelenen 61 resimli çocuk kitabında en sık rastlanan olumsuz duygu durumunun üzüntü olduğu ve bunu sırasıyla korku ve öfke duygularının izlediği görülmektedir. İncelenen resimli çocuk kitaplarında karakterlerin olumsuz duygularla başa çıkmada çoğunlukla işlevsel stratejiler kullandıkları ve kitapların çok azında işlevsel olmayan stratejilere yer verildiği görülmüştür. En sık görülen işlevsel başa çıkma stratejisi akran ya da yetişkin desteği arama olarak belirlenmiştir

NEGATIVE FEELINGS DEPICTED IN CHILDREN’S PICTURE STORY BOOKS AND COPING STRATEGES USED BY MAIN CHARACTERS

The aim of this study was to define the frequency of negative feelings states in children’s picture-story books prepared for 3-6 years old children and to investigate main character’s coping strategies to deal with these feelings. Data was processed under the three emotion categories; anger, sadness and fear on the basis of Parrot’s classification. Additionally, “Strategies for Coping with Negative Feeling States-Criteria List” was developed to define coping strategies of main characters of the books. Among the 61 picture-story books, the most common used negative feeling states were found to be sadness, fear and anger respectively. Results also revealed that characters depicted in most of the picture story books used functional coping strategies. Thus, only a few books included non-functional coping strategies in the body of the story. The most common functional coping strategies found in the books were seeking for an adult and peer support

PDF

___

Alexander K. J. and Miller, P. J. (2001). Young children’s emotional attachment to stories, Social Development, 10(3), 374-398.
Alper, T. (2012). Resimli kitaplardaki karakterlerin duygu durumlarının incelenmesi.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensttüsü, Adana.
Bassa, Z. (2013). Çocuk Kitaplarında Resimleme. (Ed. Mübeccel Gönen). Çocuk Edebiyatı. Eğiten Kitap: Ankara.
Billings, A. G. and Moos, R. H. (1981). The role of coping responses and social resources in attenuating the stress of life events. Journal of Behavioral Medicine, 4(2), 157–189.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak K., E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Chalmers, K., Frydenberg, E. and Deans, J. (2011). An exploration into the coping strategies of preschoolers: Implications for Professional practice. Children Australia, 36(3), 120– 127. DOI 10.1375/jcas.36.3.120.
Dağlıoğlu, H.E. ve Çamlıbel Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikaye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 23(3), 510-534.
Dilidüzgün, S. (2000). Çocuk kitaplarında yazınsal nitelik. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu: Sorunlar ve Çözüm Yolları. (ss. 253-267).
Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ve Tömer Dil Eğitim Merkezi Yayını.
Dockett, S., Perry, B. and Whitton, D. (2006). Picture storybooks and starting school. Early Child Development and Care, 176(8), 835-848.
Ekman, P., Friesen, W. V. and Ellsworth, P. (1982). What emotion categories or dimensions can observers judge from facial behavior? İçinde P. Ekman (Ed.), Emotion in the human face (syf. 39-55). New York: Cambridge University Press.
Ewans, J. (2013). Bu benim: Oyun, konuşma ve hikâyeler yoluyla gelişen okuryazarlık ve benlik algısı (Ed. Bettina Kümmerling Meibauer). Erken Okuryazarlık - 0-3 Yaş arası Çocuk Kitapları. Koç Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
Gönen, M. (1989). Beş ve altı yaş anaokulu çocuklarının resimli çocuk kitaplarındaki değişik resimleme tarzlarına tepkileri. Türk Kütüphaneciliği, 3(1), 32–35.
Gönen M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş ve altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7(2), 83-88.
Gönen, M., Aydos, E. H., Şentürk, Ç., Karaca, G., Kahraman, N. C. ve Tuna, P. (2013). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve fiziki özelliklerinin incelenmesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 95-108.
Güleç, H. ve Gönen, M. (1997). 1974–1993 yılları arasında Türkçe basılmış olan resimli öykü kitaplarının resimlendirilme ve fiziksel özellikleri yönünden incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 11(1), 42-53.
Günyüz, M. (2009). Tematik kitaplar. Sözlü Bildiri. Frankfurt Kitap Fuarı. Gürel, P. (2006). Öğretici hikâyeler yoluyla düşünce ve duygu eğitimi tanımlar ve yöntemler.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Hansen, C. C. and Zambo, D. (2005). Piaget, meet Lilly: Understanding child development through picture book characters. Early Childhood Education Journal, 33(1), 39-45.
IREX. (2013). Conflict resolution and peer mediation toolkit. USA. www.irex.org/project/youth-leadershippeace Işıtan, S. (2005). Resimli çocuk kitaplarının benlik kavramıyla ilgili konuları içermesi yönünden incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
James, J. Y. and Kormanski, L. M. (1999). Positive Intergenerational Picture Books for Young Children, Young Children, 54(3), 32-38.
Kandır, A. (2001). Çocuk gelişiminde okul öncesi eğitim kurumlarının yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 151, Temmuz Ağustos Eylül, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/151/kandir.htm adresinden 28 Nisan 2016 tarihinde edinilmiştir.
Kayri, M. ve Boysan, M. (2007). Using chaid analysis in researches and an application pertaining to coping strategies. Journal of Faculty of Educational Sciences, 40(2), 133-149.
Lake, E. V. (2001). Linking literacy and moral education in the primary classroom, The Reading Teacher, 55(2), 125-129.
Lazarus, R. S. and Folkman, S. (1988). Coping as a mediator of emotion. Journal of Personality and Social Psychology, 54(3), 466–475.
Lüle, E. (2007). Yedi farklı çocuk kitabının çocuk yazını ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 17-30.
Machado, M. J. (2003). Early Childhood Experiences in Language Arts Emerging Literacy (7. Baskı). Canada: Delmar Learning.
MacNaughton, G. and Williams, G. (2004). Teaching young children, choices in theory and practice. Pearson Education Australia.
Mardi, H. Ö. (2006). Çocuk Kitapları Resimlemede Karakter Yaratma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Miles, M. B. and Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. Baskı). Thousand Oaks, CA: Sage.
Norton, D. (1983). Through the eyes of a child: An introduction to children's literature. Ohio: Charles E. Merrill Publishing
Oatley, K. and Johnson-Laird, P. N. (1987). Towards a cognitive theory of emotions. Cognition & Emotion, 1(1), 29-50.
Ortony, A. and Turner, T. J. (1990). What's basic about basic emotions? Psychological Review, 97(3), 315-331. Parrott, W. G. (2001). Emotion by groups. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_emotions adresinden 02 Kasım 2015 tarihinde edinilmiştir.
Piaget, J. (1929). The child’s conception of the world.London: Redwood Press Limited. Online: https://archive.org/details/childsconception01piag Roth, S. and Cohen, L. J. (1986). Approach, avoidance, and coping with stress. American Psychologist, 41(7), 813–819.
Rycik, M. T. (2006). 9/11 to the Iraq war/Using books to help children understand troubled times. Childhood Education, 82(3), 145-152.
Seiffge-Krenke, I. and Klessinger, N. (2000). Long-term effects of avoidant coping on adolescents’ depressive symptoms. Journal of Youth and Adolescence, 29(6), 617– 630.
Ural, S. (2013). Okul öncesi çocuk kitaplarının tanımı. (Ed. Gönen, M.). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Eğiten Kitap.
Uzmen, F. S. (2001). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.