Gamze AYDIN ERYILMAZ, Osman KILIÇ, İsmet BOZ

Türkiye’de Organik Tarım ve İyi Tarım Uygulamalarının Ekonomik, Sosyal ve Çevresel Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi

Dünya nüfusuna paralel olarak artan tarım ürünleri ihtiyacı, yoğun kimyasal girdi uygulamalarıyla verimde artış sağlanarak karşılanmaya çalışılmıştır. Ancak tarımsal faaliyetlerde gereğinden fazla kullanılan girdilerin, insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri zamanla artan oranda hissedilmeye başlanmıştır. Bunun sonucu olarak, sadece verim artışını değil, aynı zamanda insan sağlığını ve çevreyi korumayı esas alan sürdürülebilir tarım sistemleri önem kazanmıştır. Organik tarım, gelişmiş ülkelerde iç talebe yönelik gündeme gelmiş, Türkiye’de ise 1980’li yılların ortasında ithalatçı firmaların istekleri doğrultusunda ortaya çıkmıştır. Türkiye’de iyi tarım uygulamaları 2007’de başlamasına rağmen, özellikle 2013’ten sonra büyük gelişme göstermiştir. Organik tarım alanı, 2007’den 2016’ya gelindiğinde 3 kat, iyi tarım uygulamaları alanı ise 88 kat artmıştır. Ekonomik ve sosyal yönden sürdürülebilir tarımın sağlanmasında, daha çok yerel ölçekli ve işletme odaklı uygulamaların ele alınmasına, çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasında ise makro düzeyde ve uzun vadeli politikalara ihtiyaç vardır. Bu çalışmada, Türkiye’de sürdürülebilir tarımın gelişmesini sağlayan organik tarım ve iyi tarım uygulamaları ekonomik, sosyal ve çevresel yönleriyle değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sürdürülebilir tarım, organik tarım, iyi tarım uygulamaları

Evaluation of Organic Agriculture and Good Agricultural Practices in Terms of Economic, Social and Environmental Sustainability in Turkey

The global farming community has mostly tried to meet the increasing need for agricultural products of the rapidly growing world population with increasing productivity based on intensive chemical inputs. However, the negative effects of inputs overused in agricultural activities are being increasingly felt on human health and environment. As a result, sustainable agricultural systems based not only on the idea of increasing productivity, but also on the protection of human health and the environment, have become important. Organic agriculture has been oriented in developed countries towards meeting domestic demand. However, in Turkey it emerged at the behest of the importing companies in the mid-1980s. Although the model for good agricultural practices in Turkey emerged in 2007, it has showed remarkable progress, particularly since 2013. From 2007 to 2016, the area dedicated to organic agriculture increased 3 times while the area under good agricultural practices within the same period increased by 88 times. In order to ensure economic and social sustainability there is a need for improved local and farm oriented operations. On the other hand, macro-level practices and long-term policies are necessary to ensure environmental sustainability. In this study, economic, social and environmental aspects of organic agriculture and the series of good agricultural practices that contribute to sustainable agriculture in Turkey are examined.

Keywords:

Good agricultural practices, Organic agriculture, Sustainable agriculture,

PDF

___

Aba GÖ, Işın, Ş (2014). Dünyada ve Türkiye’de iyi tarım uygulamalarının gelişimi. XI Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Bildiri Kitabı, 3-5 Eylül, Samsun, s. 19-25.
Aktürk D, Savran F, Niyaz ÖC (2014). Tarımda konvansiyonel üretim ile iyi tarım uygulamalarının karşılaştırılması: Çanakkale ilinde şeftali ve kiraz örneği. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Bildiri Kitabı, 3-5 Eylül, Samsun, s. 748-755.
Amekawa Y, Chuanb NC, Lumayagc LA, Tand GH, Wongd CS, Abdulra’ufe LB, Tanf HB, Taig WX, Tanh SM, Liui CH, Cheej JL (2017). Producers’ perceptions of public good agricultural practices and their pesticide use: The case of MyGAP for durian farming in Pahang, Malaysia. Asian Journal of Agriculture and Rural Development, 7 (1): 1-16.
Anonim (2009). International Federation of Organic Agricultural Movements, http://infohub.ifoam.bio/sites/default/files/page/files/doa_turkish.pdf. (Erişim tarihi: 4 Mayıs, 2018).
Anonim (2016). T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. http://www.tarim.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim. (Erişim tarihi: 12 Mayıs, 2018).
Anonim (2017). Alan bazlı destekler. http://www.tarim.gov.tr/Konular/Tarimsal-Destekler/Alan-Bazli-Destekler. (Erişim tarihi: 12 Mayıs, 2018).
Atış E (2004). Çevre ve sürdürülebilirlik boyutuyla organik tarım. http://www.bugday.org/portal/haber_detay.php?hid=466. (Erişim tarihi: 07 Mayıs, 2018).
Atış E, Miran B, Bektaş ZK, Cankurt M (2016). Farklı pazarlama ve tarım politikası seçeneklerinin konvansiyonel ve organik kuru üzüm arzı üzerine etkileri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31 (3): 345-352.
Ayla D, Altıntaş D (2017). Organik üretim ve pazarlama sorunları üzerine bir değerlendirme. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (4): 7-17.
Ayan AK, Boz İ, Kaynakçı C, Aytaç S (2017a). Suppliers of organic food: Evidence from Sisli and Kartal ecological bazaars of Istanbul. International Journal of Scientific Research and Management, 5 (6): 5553-5559.
Ayan AK, Boz İ, Kaynakçı C, Aytaç S (2017b). Consumers’ perceptions of organic food items: A case study of Sisli and Kartal organic bazaars of Istanbul. International Journal of Agriculture and Environmental Research, 3 (5): 3635-3643.
Batie S (1989). Sustainable development: Challenges to the profession of agricultural economics. American Journal of Agricultural Economics, 71 (5): 1083-1102.
Boz İ, Kılıç O, Kaynakçı C (2018). Rural tourism contributions to rural development in the Eastern Black Sea Region of Turkey. International Journal of Scientific Research and Management, 6 (4): 114-120.
Boz İ, Rasulov A (2018). The effects of local bazaars on marketing of organic products: The cases of Turkey and Uzbekistan. Development of Organic Agriculture in Central Asia, 22-24 August 2017, Tashkent&Samarkand, Uzbekistan.
Calker KJV, Berentsen PBM, Giesen GWJ, Huirne RBM (2005). Identifying and ranking attributes that determine sustainability in Dutch dairy farming. Agriculture and Human Values, 22: 53–63.
Cisilino F, Madau FA (2007). Organic and conventional farming: A comparison analysis through the Italian FADN. I Mediterranean Conference of Agro-Food Social Scientists. 103rd EAAE Seminar ‘Adding Value to the Agro-Food Supply Chain in the Future Euromediterranean Space, 23-25 April 2007, Barcelona, Spain.
D’Amario A, Marzoli F, Martino F, Morettini M (2005). Social aspect of organic farming. Choosing Papers on Organic Farming. 4th ENAOS Summer Meeting.
Demir B, Boz İ (2017). Bursa ili Yıldırım ilçesi Cumalıkızık köyünde kırsal turizm çalışmalarının kırsal kalkınma açısından değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 10 (1): 50-55.
Demirci R, Erkuş A, Tanrıvermiş H, Gündoğmuş E, Parıltı N, Özüdoğru H (2002). Türkiye’de ekolojik tarım ürünleri üretiminin ekonomik yönü ve geleceği: Ön araştırma sonuçlarının tartışılması. Türkiye V. Tarım Ekonomisi Kongresi, Bildiri Kitabı, 18-20 Eylül, Erzurum, s. 197-2010.
Demiryürek K (2011). Organik tarım kavramı ve organik tarımın dünya ve Türkiye’deki durumu. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1): 27-36.
Erkoyuncu C (2008). Ankara ili Beypazarı ilçesinde organik ve geleneksel olarak yapılan domates yetiştiriciliğinin karşılaştırmalı ekonomik analizi. Yükseklisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 114s.
Hasdemir M (2011). Kiraz yetiştiriciliğinde iyi tarım uygulamalarının benimsenmesini etkileyen faktörlerin analizi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 209s.
Hasdemir M, Taluğ C (2012). Kiraz yetiştiriciliğinde iyi tarım uygulamalarının benimsenmesini etkileyen faktörlerin analizi. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 29 (1): 23-36.
Hess CE (1991). The US Department of Agriculture Commitment to Sustainable Agriculture (in Banr’s sustainable agriculture research and education in the field: A Proceeding) National Academy Press. Washington D. C.
İçel CD (2007). Avrupa Birliği ülkelerinde iyi tarım uygulamaları ve Türkiye ile karşılaştırılması. AB Uzmanlık Tezi, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Ankara, 114s.
Karabaş S, Gürler AZ (2011). Organik tarım ve konvansiyonel tarım yapan işletmelerin karşılaştırmalı analizi. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 13 (21): 75-84.
Kaypak Ş (2013). Çevre sorunlarının çözümünde küresel çevre politikalarının önemi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31: 17-34.
Kırımhan S (2005). Organik tarım sistemleri ve çevre. Turhan Kitabevi, Ankara.
Langer V (2002). Changes in farm structure following conversion to organic farming in Denmark. American Journal of Alternative Agriculture, 17 (2): 75–82.
Lebacq T, Baret PV, Stilmant D (2013). Sustainability indicators for livestock farming. A review. Agronomy for Sustainable Development, 33: 311-327.
Morgan K, Murdoch J (2000). Organic vs. conventional agriculture: knowledge, power and innovation in the food chain. Geoforum, 31 (2): 159-173.
Meijl H, Rheenen T, Tabeau A, Eickhout B (2006). The impact of different policy environments on agricultural land use in Europe. Agriculture, Ecosystems and Environment, 114 (1): 21–38.
Menalled F, Bass T, Buschena D, Cash D, Malone M, Maxwell B, McVay K, Miller P, Soto R, Weaver D (2008). An introduction to the principles and practices of sustainable farming. https://pdfs.semanticscholar.org. (Erişim tarihi: 8 Mayıs, 2018).
Polat K, Dellal İ (2016). Göksu Deltasında çeltik yetiştiriciliği yapan üreticilerin iklim değişikliği algısı ve iyi tarım uygulamaları yapmalarında etkili faktörlerin belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 2 (2): 46-54.
Rehber E (1991). Alternatif tarım üzerine bir tartışma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8: 153-160.
Resmi Gazete (1994). Bitkisel ve hayvansal ürünlerin ekolojik metodlarla üretilmesine ilişkin yönetmelik. Sayı: 22145, 18 Aralık 1994.
Resmi Gazete (2002). Organik tarımın esasları ve uygulanmasına ilişkin yönetmelik. Sayı: 24812, 11.07.2002.
Resmi Gazete (2004a). Organik Tarım Kanunu. Sayı: 25659, 03.12.2004.
Resmi Gazete (2004b). İyi Tarım Uygulamalarına İlişkin Yönetmelik. Sayı: 25577, 08.09.2004.
Resmi Gazete (2005). Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik. Sayı: 25841, 10.06.2005.
Resmi Gazete (2010). Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik. Sayı: 27676, 18.08.2010.
Sönmez İ, Kaplan M, Sönmez S (2008). Kimyasal gübrelerin çevre kirliliği üzerine etkileri ve çözüm önerileri. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 25 (2): 24-34.
Turhan Ş (2005). Tarımda sürdürülebilirlik ve organik tarım. Tarım Ekonomisi Dergisi, 11 (1): 13-24.
Yılmaz H, Akkoyun S, Gül M, Aydın B, Bilgili ME (2016). Adana ilinde turunçgil üreticilerinin iyi tarım uygulamalarına karşı eğilimlerinin belirlenmesi. XII. Tarım Ekonomisi Kongresi, Kongre Kitabı, 25-27 Mayıs, Isparta, s. 23-30.