Pamuk tarımının amacı verimli ve kaliteli lif üretimidir. Lif veriminin yanı sıra, lif kalite özellikleri yönünden ebeveyn ve melezlere ait uyum yetenekleri (GCA ve SCA) ve gen etkilerinin incelendiği bu çalışma, 2011 yılında Kahramanmaraş koşullarında yapılan melezlemeyi takiben, 2012 yılında, Kahramanmaraş iline bağlı Elbistan Ovası’nda yürütülmüştür. Elbistan ovası, deniz seviyesinden 950-1150 m yüksekte Akdeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinin birleşiminde konumlanmış ve pamuk tarımı için kısa vejetasyona sahip bir bölgedir. Çalışma Tesadüf Blokları deneme deseninde yürütülmüş ve sekiz pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşidinin yanı sıra, bu çeşitlerin Line x Tester (Çoklu dizi) yöntemine uygun melezlenmesiyle geliştirilmiş on beş F1 melez kombinasyonu bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. Çalışmada, en yüksek lif verimi 1x4 (113.3 kgda-1, Stoneville 468 x Beli İzvor 432) melezi ve Fantom (102.83 kgda-1) çeşidinden elde edilirken, lif verimi ve kalite özelliklerinin eklemeli olmayan genler ile yönetildiği saptanmıştır. Analar lif verimi ve sarılık özelliklerine, babalar ise lif inceliği, mukavemet ve parlaklık özelliklerine en yüksek katkıyı verirken, life ait uzunluk, üniformite, lif kopma uzaması ve kısa lif içeriğine analar x babalar etkileşimi destek vermiş ve en yüksek geniş anlamda kalıtım derecesi lif verimi (H=0.91) ile lif inceliğinde (H=75) saptanmıştır. Diğer yönden, 1x4 (Stoneville 468 x Beli İzvor 432) melezinin lif verimi, 1x5 (Stoneville 468 x Primera) melezinin lif inceliği, 3x4 (Furkan x Beli İzvor 432) melezinin ise lif sarılığı yönünden önemli SCA değerlerine sahip olduğu çalışmada, Stoneville 468 ebeveyninin lif verimi, inceliği ve sarılığı, Beli İzvor 432 çeşidinin lif verimi, Berke çeşidinin lif mukavemeti, Fantom çeşidinin ise lif inceliği yönünden önemli GCA değerlerine sahip olduğu tespit edilmiştir.

The aim of cotton cultivation is fiber production with high yield and quality. In this study, parental and hybrids adaptability (GCA and SCA) and gene effects were examined in terms of fiber yield and fiber quality characteristics. The study was carried out in Elbistan plain in 2012 year after the fallowing of hybridization which made in Kahramanmaraş conditions in 2011 year. Elbistan is located at high elevation (about 1100 m-1500 m) from sea level in Turkey and junction of Mediterranean, Central and Eastern Anatolia Regions, which has short period for cotton cultivation. Eight cotton (Gossypium hirsutum L.) varieties and fifteen F1 hybrid were used as plant material that obtained by Line x Tester mating design were planted in a randomized block design with four replications. As a result of study, while the maximum fiber yields were determined as 113.3 kgda-1 (1x4, Stoneville 468 x Beli İzvor 432) and 102.83 kgda-1 (Fantom) in Elbistan conditions, and non-additive genes was estimated fiber yield and other fiber properties. The testers supported the fiber fineness, strength and refrectance of fiber while the lines have supported fiber yield and yellowness variations. Furthermore, lines x tester interaction have been supported fiber length, uniformity, elangation and short fiber contents variations. The highest broad-sense heritability determined for fiber yield (H=0.91) and fiber fineness (H=75). Moreover, in this study, while the 1x4 (Stoneville 468 x Beli İzvor 432), 1x5 (Stoneville 468 x Primera) and 3x4 (Furkan x Beli İzvor 432) hybrids showed significant SCA values for fiber yield, micronaire and yellowness, respectively, Stoneville 468 (fiber yield, micronaire and yellowness) Beli İzvor 432 (fiber yield), Berke (fiber strenght), Fantom (fiber fineness) cultivars have showed significant GCA values.