Songül ACAR, Ahmet KAZANKAYA, Adnan DOĞAN

Eğil ve Ergani (Diyarbakır) İlçelerinde Doğal Olarak Yetiştirilen Bademlerin (P. amygdalus L.) Seleksiyonu

Bu araştırma Diyarbakır İli Eğil ve Ergani yöresindeki doğal badem popülasyonu içerisinden özellikle geç çiçeklenen ve üstün özellik gösteren genotiplerinin belirlenmesi amacıyla 2010-2012 yılları arasında yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda belirlenen 80 adet genotip ıslah amaçlarına uygun olarak gözlenmiştir. Araştırma sonucunda, tartılı derecelendirme yöntemine göre 12 genotip ümitvar seçilmiştir. Çalışmada ümitvar genotiplerin tam çiçeklenme dönemi 2011 ve 2012 yıllarında Mart ayının II. haftası ile III. haftası arasında gerçekleşmiştir. Seçilen genotiplerin kabuklu meyve ağırlıkları 4.67 (21-ER-75) - 9.30 (21-EĞ-17) g, iç badem ağırlıkları 1.02 (21-ER-80) - 1.40 (21-EĞ-04) g, iç oranları % 19.31 (21-ER-71) - % 26.66 (21-EĞ-17) arasında, kabuk kalınlıkları 3.08 (21-ER-75) - 4.94 (21-EĞ-17) mm, çift iç oranı % 0.00 - 10.00, ikiz iç oranı % 0.00 ve sağlam iç oranları ise % 95.00 - 100.00 arasında değişim göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Badem, Eğil, Ergani, Genotip, Seleksiyon

Selection of Almonds (P. amygdalus L.) Naturally Grown in Eğil and Ergani Towns in Diyarbakır Province

This study was carried out to determine especially late flowering and superior quality genotypes in naturally self-grown almonds population around Eğil and Ergani (Diyarbakır) districts between 2010 and 2012.In line with this objective, 80 genotypes were determined in accordance with the purposes of breeding. 12 promising genotypes having superior characters were selected using weighted ranked method at the end of the study. In this study, full flowering of promising genotypes was observed between the second and third week of March in 2011 and 2012.The fruit weight with shell, kernel weight, kernel ratio, shell thickness, double kernel ratio, twin kernel ratio and healthy kernel ratio of promising genotypes were ranged from 4.67 (21-ER-75) - 9.30 (21-EĞ-17) g, 1.02 (21-ER-80) – 1.40 (21-EĞ-04) g, 19.31% (21-ER-71) – 26.66% (21-EĞ-17), 3.08 (21-ER-75) - 4.94 (21-EĞ-17) mm, 0.00% – 10.00%, 0.00%, 95.00% - 100.00%, respectively.

Keywords:

Almond, Eğil, Ergani, Genotype, Selection,

PDF

___

Akçalı E, Uzun A (2016). Erciyes dağı eteklerinden seçilen badem (Prunus amygdalus L.) tiplerinde bazı fenolojik ve pomolojik özelliklerin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi. 5 (2): 63-68.
Akçay ME, Tosun İ (2005). Bazı geç çiçek açan yabancı badem çeşitlerinin Yalova ekolojik koşullarındaki gelişme ve verim davranışları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 36 (1): 1-5.
Aslantaş R (1993). Erzincan ili Kemaliye ilçesinde doğal olarak yetişen bademlerin (Amygdalus communis L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 122 s.
Astworth EN, Wishiewski ME (1991). Response of fruit tree tissues to freezing temperatures. HortScience 26: 501-504.
Balta MF (2002). Elazığ merkez ve Ağın ilçesi bademlerinin (Prunus amygdalus L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Basılmamış, Van.
Balta MF, Aşkın MA, Yarılgaç T, Kazankaya A (2003). Maden ilçesinde doğal olarak yetiştirilen bademlerin meyve özellikleri. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Antalya, s: 252-256.
Beyhan Ö (2010). Hilvan ilçesi bademlerinin (Prunus amygdalus L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine bir araştırma. Bahçe. 39 (1): 1-7.
Bostan SZ, Cangi R, Oğuz Hİ (1995). Akdamar adası bademlerinin (P. amygdalus L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Adana, Cilt I, s: 370-374.
FAO (2018). FAO İstatistikleri. http://www.fao.org/faostat/en/#data. (Erişim tarihi: 15 Nisan, 2018).
Gerçekçioğlu R, Güneş M (1999). A research on improvement of almond (P. amygdalus L.) by selection of wild plants grown in Tokat central district. XI. Grempa Meeting on Pistacios and Almonds, Univ. of Harran, Faculty of Agric.-Pistacio Research and Application Center, Ş.Urfa, Turkey, 1-4 September 1999, s:43.
Gülcan R (1976). Seçilmiş badem tipleri üzerinde fizyolojik ve morfolojik araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 310, İzmir, 72s.
Gülcan R, Dokuzoğuz M, Aşkın A, Mısırlı A (1989). Evaluation of selected almond clones. 5-8 Semtember BRNO, Czechoslovakia.
Gülsoy E, Balta F (2014). Aydın ili Yenipazar, Bozdoğan ve Karacasu ilçeleri badem (Prunus amygdalus Batch) seleksiyonu: Pomolojik özellikler. Akademik Ziraat Dergisi. 3 (2): 61-68.Imani A, Mahamodkhani Y (2011). Characteristics of almond selections in relation to late frost spring. International Journal of Nuts and Related Sciences. 2 (2): 31-34.
Kalyoncu İH (1990). Konya Apa baraj gölü çevresinde yetiştirilen üstün özellikli badem (Prunus amygdalus L.) tiplerinin belirlenmesi üzerine bir seleksiyon çalışması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Samsun, 69s.
Karadeniz T, Erman P (1996). Siirt’te yetiştirilen bademlerin (Amygdalus communis L.) seleksiyonu. I. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, 10-11 Ocak, O.M.U. Ziraat Fakültesi, Samsun, s: 324-331.
Kaşka N, Küden AB, Küden A (1998). Performances of some local and foreign almond cultivars in South East Anatolia. Advanced Course. Production and Economics of Nut Corps. 18-29 May 1998, Adana, p: 1-5.
Kaşka N, Ak BE, Açar İ (1999). Dünyada ve Gap bölgesin’de badem üretimi, yetiştiriciliği ve geleceği. Gap 1. Tarım Kongresi, 26-28 Mayıs 1999, Şanlıurfa, Türkiye, s. 9–18.
Kester DE, Gradziel TM (1996). Almonds. Fruit Breeding. In J. Janick and J.N.Moore (Eds). John Wiley&Sons, Inc. ISBN 0-471-12669-1, Volume III, p: 1-240.
Proebsting EL, Mills HH 1978. Low temperature resistance of developing flower buds of six deciduous fruit species. J. Amer.Soc. Hort.Sci. 103: 192-198.
Şimşek M (1996). Kahramanmaraş merkez ilçesi ve bağlı köylerinde badem (Amygdalus communis L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine bir araştırma. KS.Ü. Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
TÜİK (2018). TÜİK Verileri. http://www.tuik.gov.tr/Start.do. (Erişim tarihi: 15 Nisan, 2018).
Yıldırım AN, Tekintaş E, Koyuncu F (2007). Isparta bölgesinde geç çiçeklenen ve üstün nitelikli meyve veren badem (Prunus amygdalus Batsch.) genotiplerinin seleksiyonu. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi. 4 (1-2): 39 – 48.