İbrahim BOLAT, Mustafa YILMAZ, Ali İKİNCİ

Akdeniz Geçit Kuşağında Farklı Dönemlerde Olgunlaşan Bazı Elma Çeşitlerinin Performanslarının Belirlenmesi

Elma, farklı ekolojilerde ve oldukça geniş bir alanda yetiştiriciliği yapılan bir ılıman iklim meyvesidir. Ancak, yetiştiricilik yapılacak ekolojiye uygun çeşit önerisi için, o ekolojideki performansların incelenmesi büyük önem taşımaktadır. Çalışma, Akdeniz geçit kuşağında yetiştirilen ve değişik dönemlerde olgunlaşan Mondial Gala, Fuji ve Scarlet Spur elma çeşitlerinin performanslarının belirlenmesi amacıyla 2012-2013 yıllarında yürütülmüştür. Araştırmada, çeşitlerin bazı fenolojik özellikleri ile verim ve meyve kalite özellikleri incelenmiştir. Bulgulara göre çeşitlerde tam çiçeklenme 11 Nisan (Mondial Gala)-25 Nisan (Fuji) ve meyve olgunlaşması ise 11 Ağustos (Mondial Gala) - 5 Ekim (Fuji) tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Çeşitlerin meyve ağırlıkları 137.50 g (Scarlet Spur) - 217.30 g (Fuji), meyve boyu 61.65 mm (Mondial Gala) - 71.03 mm (Scarlet Spur) ve meyve çapı 66.57 mm (Scarlet Spur) - 80.67 mm (Fuji) arasında değişim göstermiştir. Elma çeşitlerinde suda çözünebilir kuru madde miktarı % 13.50 (Scarlet Spur) - % 15.17 (Mondial Gala), titre edilebilir asit miktarı % 0.23 (Scarlet Spur) - % 0.40 (Fuji), indirgen şeker kapsamı % 8.93 (Scarlet Spur) - % 10.17 (Fuji), toplam şeker düzeyi % 12.08 (Scarlet Spur) – % 13.87 (Fuji) ve toplam fenol içerikleri ise 113.40 mg/100 g (Scarlet Spur) - 148.40 mg/100 g (Fuji) arasında yer almıştır. Öte yandan, elma çeşitlerinde ağaç başına verim 4.92 (Scarlet Spur) – 9.32 kg/ağaç (Fuji) ve birim gövde kesit alanına düşen verim 0.28 (Scarlet Spur) – 0.66 kg/cm2 (Mondial Gala) arasında değişim göstermiştir. Yaz dönemi açısından Mondial Gala, erken güz dönemi açısından Scarlet Spur ve güz dönemi için ise Fuji çeşidinin bölgede ürün çeşitliğinin sağlanması açısından üreticilere katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Malus domestica, Fenoloji, Meyve kalitesi, Pomoloji, Verim etkinliği

Determination of the Performance of Some Apple Cultivars Matured in Different Periods in the Mediterranean Transitional Zone

Apple is a temperate climate fruit grown in different ecology and a wide range of area. However, to determine the suitable variety for every ecology, it is of great importance to investigate the performance of these varieties. This study was carried out in 2012-2013 in order to determine the performance of Mondial Gala, Fuji and Scarlet Spur apple varieties grown in Mediterranean transitional zone and matured in different periods. In this study, some phenological properties of cultivars and yield and fruit quality characteristics were investigated. According to the results, full bloom occurred in 21 to 25 April and maturation on 11 of August and 5 October. In cultivars, fruit weights in ranged between 137.50 g and 217.30 g, fruit diameter 66.57 mm and 80.67 mm. In varieties, total soluble solids showed change as 13.50 % and 15.17 %, the amount of titratable acidity 0.23 % and 0.40 %, reducing sugar content 8.93 % and 10.17 %, total sugar level 12.08 % and 13.87 % and the total phenol content 113.40 mg/100 g and 148.40 mg/100 g. On the other hand, trunk cross-sectional area of apple cultivars was found to vary between 13.20 cm2 and 22.67 cm2, yield per tree: 4.92 kg/tree and 9.32 kg/tree and the yield efficiency: 0.28 kg/cm2 and 0.66 kg/cm2. Mondial Gala for the summer period, Scarlet spur for the early fall period and Fuji apple cultivars for the fall period will contribute to producers in the region in terms of product diversity is thought to contribute.

Keywords:

Malus domestica, Phenology, Fruit quality, Pomology, Yield efficiency,

PDF

___

Abacı ZT, Sevindik E (2014). Ardahan bölgesinde yetiştirilen elma çeşitlerinin biyoaktif bileşiklerinin ve toplam antioksidan kapasitesinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 24(2): 175-184.
Anonim (2018a). http://www.osmaniye.gov.tr. (Erişim tarihi:06 Ekim 2018).
Anonim (2018b). Osmaniye Meteoroloji İl Müdürlüğü İklim verileri.
Arıkan Ş, İpek M, Pırlak L (2015). Konya ekolojik şartlarında bazı elma çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(10): 811-815.
Baytekin S, Akça Y (2011). M9 elma anacı üzerine aşılı farklı elma çeşitlerinin performanslarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1): 45-51.
Burak M, Büyükyılmaz M, Öz F (1998). Marmara Bölgesi için ümitvar elma çeşitlerinin seçimi. Bahçe, 27: 107-119.
Ceylan FB (2008). Bodur ve yarı bodur anaçlar üzerine aşılı bazı elma çeşitlerinin Niğde ekolojik şartlarında fenolojik ve pomolojik özelliklerinin tespiti. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 56s.
Edizer Y, Bekar T (2007). Tokat merkez ilçede yetiştirilen bazı yerel elma (Malus communis L.) çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(1): 1-8.
FAOSTAT (2016). FAO Statistical database. http:// faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx (Accessed: 06 Ekim 2018).
Gerçekçioğlu R, Bilgener Ş, Soylu A (2012). Genel meyvecilik (Meyve yetiştiriciliğin esasları). Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, 486s.
Güleryüz M, Ercişli S, Erkan E (2001). Erzincan ovasında yetiştirilen bazı elma çeşitlerinin meyve gelişimi dönemlerinde meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişimler ile bunlar arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1): 51-59.
Hayoğlu İ, Türkoğlu H (2007). Meyve-sebze işleme teknolojisi dersi uygulama ders notları. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, Şanlıurfa, 42s.
Ikinci A, Bolat I (2016). Determination of phenological, pomological and yield characteristics of low chilling apple cultivars budded on M9 and MM 106 rootstocks. VIII International Scientific Agricultural Symposium "Agrosym 2016", Jahorina, Bosnia and Herzegovina, October 06-09, Book of Proceedings 2016, p: 627-636.
Kaplan N, Macit, İ (2009). Samsun koşullarında bazı elma çeşitlerinin bitkisel gelişimi ve verimliliği üzerine elma klon anaçlarının etkisi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(2): 159-166.
Karaçalı İ (2004). Bahçe ürünlerinin muhafaza ve pazarlanması (4. Baskı). Ege Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 494, İzmir, 413s.
Kaya T, Balta F (2009). Van yöresi elma seleksiyonları 1: Periyodisite göstermeyen genotipler. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(2): 25-30.
Kaygısız H (2004). Elma yetiştiriciliği. Hasad Yayıncılık Ltd. Şti., İstanbul, 148 s.
Küçüker E, Özkan Y, Yıldız K (2011). Farklı terbiye sistemi uygulanmış M9 anacına aşılı Gala (Malus domestica Borkh.) elma çeşidinde erken dönem performansının belirlenmesi. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 28(1): 25-36.
Özbek S (1978). Elma yetiştiriciliği. Özel meyvecilik (Kışın yaprağını döken meyve türleri). Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 128, Ders Kitabı: 11., Adana, s: 15-94.
Özçağıran R, Ünal A, Özeker E, İsfendiyaroğlu M (2005). Ilıman iklim meyve türleri, Yumuşak çekirdekli meyveler. Cilt: II. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 556. Bornova, İzmir, 220s.
Özden M, Özden AE (2014). Farklı renkteki meyvelerin toplam antosiyanin, toplam fenolik kapsamlarıyla toplam antioksidan kapasitelerinin karşılaştırılması. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9(2): 1-12.
Özongun Ş, Dolunay EM, Öztürk G, Pektaş M (2014). Eğirdir (Isparta) şartlarında bazı elma çeşitlerinin performansları. Meyve Bilimi, 1(2): 21-29.
Özongun Ş, Dolunay EM, Pektaş M, Öztürk G, Çalhan Ö (2016). Farklı klon anaçları üzerinde bazı elma çeşitlerinin verim ve kalite değişimleri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 53 (1): 35-42.
Özrenk K, Gündoğdu M, Kaya T, Kan T (2011). Çatak ve Tatvan yörelerinde yetiştirilen yerel elma çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Tarım Bilimleri Dergisi, 21(1): 57-63.
Öztürk A, Öztürk B (2016). Samsun ekolojisinde yetiştirilen standart bazı elma çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31: 1-8.
Öztürk G, Özongun S, Akgül H, Kaymak K, Eren İ (2005). Bodur elma yetiştiriciliği. Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Çiftçi Eğitim Serisi 13, Isparta, 44s.
Polat M (1997). Tokat koşullarında farklı gelişme kuvvetlerine sahip anaçlar üzerine aşılanmış elma çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 101s.
Soylu A (2003). Elma. Ilıman iklim meyveleri-II, Yumuşak çekirdekli meyveler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, No: 72, Bursa, s:1-75.
TÜİK (2016). Türkiye İstatistik Kurumu, Tarım İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (Erişim tarihi: 06 Ekim 2018).
Yaşasın AS, Burak M, Akçay ME, Türkeli Y, Büyükyılmaz M (2006). Marmara Bölgesi için ümitvar elma çeşitleri - V. Bahçe, 35(1-2): 75-82.
Yelmen H (2007). Doğu Akdeniz Bölgesinde farklı soğuklama yöntemleri kullanılarak olasılıklı soğuklama süre haritalarının çıkarılması. Çukurova Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 119s.