TÜRKİYE’DE GENEL VE BÖLGESEL İŞSİZLİK ORANINA ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN GRİ İLİŞKİ ANALİZİ YOLUYLA BELİRLENMESİ

İstihdam, işsizlik ve ekonomik büyüme iktisadi karar birimlerinin önemsediği ekonomik değişkenlerdir. Genel ve bölgesel olarak işsizlik durumunun doğru bir şekilde değerlendirilmesi, Türkiye’nin ekonomik gelişmesinde ciddiye alması gereken nesnel gerçektir. Bu nedenle çalışmada Türkiye’de işsizlik oranını etkileyen makroekonomik faktörler gri ilişki analizi yoluyla incelenmiştir. Analizler 2009 ve 2019 yıllarını kapsayanyıllık verilerle işsizlik oranını etkileyen 13 adet makroekonomik faktör kullanılarak yapılmıştır. Çalışma sonucunda işsizlik oranı üzerinde en çok etkiye sahip olan faktörlerin, ihracat, kapasite kullanım oranı, yabancı sermaye yatırımı, döviz kuru ve ithalat olduğu; iktisadi büyüme ile enflasyon oranının ise işsizlik üzerinde etkisi bulunmadığı saptanmıştır. Bölgelere göre işsizlik oranını ön sıralarda etkileyen faktörler arasında temelde önemli bir farklılık bulunmamakta, sadece 7 bölgenin işsizlik oranını ilk sırada etkileyen faktörlerde değişiklik görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Gri sitem teorisi, Gri ilşki analizi, işsizlik oranı, Bölgesel işsizlik

DETERMINATION OF GENERAL AND REGIONAL UNEMPLOYMENT FACTORS IN TURKEY BY GREY RELATIONAL ANALYSIS

Employment, unemployment and economic growth are economic variables that are important to economic decision-makers. Evaluation and assessment of the factors that impact unemployment both in terms of the general economy and at regional levels becomes important for policy development for the Turkish economy. This study examines the macroeconomic factors affecting unemployment rate in Turkey by Grey Relationship Analysis. In the analyses 13 macroeconomic factors that affect the unemployment rate are considered with annual data between 2009 and 2019. Results show that the most effective factors on the unemployment rate are exports, capacity utilization rate, foreign capital investment, exchange rate and imports. Economic growth and inflation rate are found to have no effect on unemployment. At the regional level, while the same factors remain in the top five for all regions, in seven of them the factor affecting the unemployment rate in the first rank changes.

Keywords:

Grey System Theory, Grey Relational Analysis, Unemployment Rate, Regional Unemployments,

PDF

___

Akay Kanalıcı, H., Aklan, N. A., Çınar M. (2016) “Türkiye Ekonomisinde Ekonomik Büyüme ve İşsizlik”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14:1, 209-226.
Akcan, A. T., Ener,M. (2018) “Makroekonomik Değişkenlerin İşsizlik ile İlişkisi: Türkiye Örneği”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 16; 31, 263-285.
Altunöz, U. (2015). “Reel Büyüme ve İşsizlik Bağlamında Türkiye İçin Okun Yasası Analizi”, Kamu-İş, 14(1), 29-44.
Bilgin, M. (2004) “Döviz Kuru İşsizlik İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:8, 80-94.
Chen, IChun-I, Chia-Chin Hsu, Yi-Ting Chang, (2018) “Exploratıon of Taiwan's Unemployment Factors In Different Ages By Grey Relatıonal Analysis”, The International Journal of Organizational Innovation, 11;2, 100-110.
Delcia, Camelia (2015) “Grey Systems Theory in Economics – a Historical Applications Review”, Grey Systems: Theory and Application Journal, 5;2, 263-276, Emerald Group Publishing Limited 2043-9377, DOI 10.1108/GS-05-2015-0018.
Deng, J. L., (1982) Control Problem of Grey System, System and Control Letters, 5, 288–294.
Erden, C., Ceviz, E. (2015) “Gri Sistem Teorisi Kullanılarak Türkiye’nin Büyüme Oranı Faktörlerinin Analizi”, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 19; 3, 361-369.
Göktaş, A.,İşçi, Ö. (2010) “Türkiye’de İşsizlik Oranının Temel Bileşenli Regresyon Analizi İle Belirlenmesi”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10 (20) , 279-294.
Günaydın, D., Çetin, M. (2015). “Genç İşsizliğin Temel Makroekonomik Belirleyicileri: Ampirik Bir Analiz”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:22, 17-34.
Güriş, S., Yaman, B. (2018), OECD Ülkelerinde İşsizliği Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Modelleri ile Analizi, Social Sciences Research Journal, 7;1, 136-146, ISSN: 2147-5237.
Hsieh, M.Y., Huang, C.H., Kung, C.Y., Wu, W.M. (2012) “Employing the Multiple Criteria Decision Making Methodology to in-Depth Discuss the Potential of South Africa through the Evaluation of ten Economies”. Proceedings of the 2012 International Conference on Machine Learning and Cybernetics, Xian, 15-17 July, 2012.
Huang, S.J., Chen, C. I. & Lin, I. S.,(2012), “Study on the Foreign Labor and Domestic Unemployment rate by GM(1,1) and Grey Relational Analysis”, 17th Conference on Grey System Theory and Applications.
Huang, Chiung-Yu, Chia-Chin Hsu, Mu-Lin Chiou, Chun-I ChenID (2020) “The Main Factors Affecting Taiwan’s Economic Growth Rate via Dynamic Grey Relational Analysis’, PLoS ONE 15(10): e0240065, https://doi. org/10.1371/journal.pone.0240065.
Hung, Do Hai, Nguyen Manh Cuong (2018) “Analysis of the Lagging Time of Employment Structure in Vietnam”, Journal of Economics and Sustainable Development www.iiste.org, ISSN 2222-1700 (Paper) ISSN 2222-2855 (Online), 9;.8, 64-70.
Ni, Xuan, Peng Lin (2018) “Grey Relatıon Analysıs Between Industrıal Structure And Economıc Growth Based On Panel Data”, Int. J. Adv. Res. 6(6), 542-549.
Niu, Yongping (2010) An Empirical Analysis of Relationship Between Science & technology Inputs and Economic Growth of Shandong Province, http://www.seidatacollection.com/search/download-file.php?id=7432.
Saraç, T. B., Yıldırım, A. E. (2016). “Enflasyon ile İşsizlik Arasındaki İlişki: Türkiye Örnegi Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi, 8(32), 363-368
Tarı, R., Bakkal, H. (2017) “Türkiye’de İşsizliğin Belirleyicileri”, KOSBED, 2017, 33: 1 – 18. Ticaret Bakanlığı (2020) “Ekonomik Görünüm Kasım 2020”, https://tagm.ticaret.gov.tr/data/5d64d9bb13b8769c187fb4d2/Ekonomik%20G%C3%B6r%C3%BCn%C3%BCm%20Kas%C4%B1m%202020%20(3).pdf, 20.12.2020.
Tunalı, H. (2010). “The Analysis of Unemployment in Turkey: Some Empirical Evidence Using CointegrationTest”, European Journal of Social Sciences, 18 (1): 18-38.
Uysal, D , Erdoğan, S. (2003). “Enflasyon ile İşsizlik Oranı Arasındaki İlişki ve Türkiye Örneği (1980-2002)”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi , 3 (6) , 35-47.
Uysal, D., Alptekin, V. (2009) “Türkiye Ekonomisinde Büyüme – İşsizlik İlişkisinin Var Modeli Yardımıyla Sınanması (1980 – 2007)”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 25, Aralık, 69-78.
Xue, Bing, Xingpeng CHEN, Weiwei ZHANG, Jing WANG, Xiaojia GUO, Yong GENG, (2009) “Grey Incidence Relation Analysis and Granger Causality Tests of the Income Level and Economic Growth – Case Study on Gansu Province, China”, Journal of Service Science and Management, 2:4, 427-431, doi:10.4236/jssm.2009.24051.
Yıldırım, B. F., Hepşen, A. Önder, E. (2015) Grey Relatıonal Analysıs Based Rankıng Of Latın Amerıcan And Carıbbean Economıes, Journal of Economics, Finance & Accounting-JEFA, 2 (3), 301-312.
Yılmaz, Ö. (2005). “Türkiye Ekonomisinde Büyüme ile İşsizlik Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 2: 11-29.
Yüksel, S., Adalı, Z. (2017) Determınıng Influencing Factors of Unemployment in Turkey with Mars Method, International Journal of Commerce and Finance, 3; 2, 25-36.
Wei,Y., Sun, S., Lai,K.K., Abbas,G. (2018) “A KELM-Based Ensemble Learning Approach for Exchange Rate Forecasting”, Journal of Systems Science and Information, 6; 4, 289–301 DOI: 10.21078/JSSI-2018-289-13.