Kemal Cihangir AKBEY, Seyhan ÇİL KOÇYİĞİT

Bağımsız Olarak Faaliyet Gösteren Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Algılarına İlişkin Bir Araştırma: Ankara İli Örneği

Ahlaki bir boyuta sahip ve profesyonel bir meslek olan muhasebe mesleği, sosyal ve ekonomik yaşantı içerisinde oldukça önemli bir role sahiptir. Muhasebe mesleği tüm toplumun çıkarlarını gözeterek sosyal sorumluluk bilinci içerisinde tarafsız ve dürüst bilgiler üretmek zorundadır. Muhasebe meslek mensupları, mesleki faaliyetlerini ifa ederken etik kurallar çerçevesinde muhasebe meslek etiğine bağlı kalarak hareket etmek zorundadırlar. Muhasebe mesleğine ait etik ilke ve kurallar uluslararası boyutlarda, uluslararası kuruluşlarca oluşturulmakta ve ülkemizde Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) tarafından yayınlanmaktadır. Muhasebe mesleği sosyal ve ekonomik fayda yaratan bilgiler üretebilmek için etik ilke ve kurallara sıkı sıkıya bağlı kalmak zorundadır. Bu çalışmanın amacı Ankara ilinde bağımsız olarak faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının etik dışı davranmalarına neden olan etkenleri tespit ederek etik dışı davranmayı önleyebilecek çözüm önerilerini ortaya koymaktır. Ayrıca bazı demografik değişkenlere göre etik algılarının farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmekte çalışmanın diğer amacıdır. Ankete dayalı bir çalışma yapılmış ve anket sonucu elde edilen veriler istatistiki yöntemler kullanılarak test edilmiştir. Araştırma sonucunda katılımcıların, etik dışı davranmaya neden olan etkenlerin tespitine yönelik ifadelere 4,19’luk bir oranda katıldıkları, daha fazla müşteri edinebilme çabaları, müşteri işletmeyi kaybetmeme arzusu ve mesleki tecrübe eksikliğinin etik dışı davranışların başlıca nedenleri olduğu, etik dışı davranışların çözüm önerilerinin tespitine yönelik ifadelere ise 4,58’lik bir oranda katıldıkları tespit edilmiştir. Cinsiyet, mesleki unvan ve mesleki faaliyet süresi değişkenlerine göre etik dışı davranmaya neden olan bazı ifadelerde etik algılama farklılıkları görülmüştür. Ayrıca çalışma sonucunda bazı öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Muhasebe, Muhasebe Mesleği, Etik, Muhasebe Meslek Etiği

PDF

___

Ahinful, G.S., Addo, S., Boateng, F.O., and Boakye, J.D. (2017), Accounting Ethics and the Professional Accountant: The Case of Ghana. International Journal of Applied Economics, Finance and Accounting Vol.1, No.1, pp. 30-36. DOI: 10.20448.8.2017.11.30.36.
Ajiwibawani, M.P., Hartiand Subroto, “W.T. (2017), The Effect of Achievement Motivation, Adversity Quotient, and Entrepreneurship Experience on Students Entrepreneurship Attitude”. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7(9) S.445.ISSN: 2222-6990.
Alagöz, H. (2014). Muhasebe Etiği ve Bir Uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Aymankuy, Y. ve Sarıoğlan, M. (2005). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiğine Yaklaşımları ve Balıkesir İl Merkezinde Bir Uygulama. Sosyal Bilimler Dergisi S.23-45. Erişim adresi:http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m2.pdf
Aytekin, İ. (2017). SMMM ve YMM Mesleklerinde Etik Algısı ve Bunun Muhasebe Hata ve Hilelerine Etkisi: TRC1 Bölgesi Analizi(Yayınlanmamış doktora tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çağlar, D. (2019). Muhasebe Meslek Etiğinin Algılanma Düzeyi Karabük İli Örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Çankırı.
Çaldağ, Y. ve Ayanoğlu, Y. (2004). Genel Muhasebe(İkinci Baskı). Gazi Kitabevi Tic. Ltd. Şti. (2004), S.3-5. Duman, Ö. (2008). Muhasebe Denetimi ve Raporlama (İkinci Baskı). Tesmer Yayın No 78 (Ankara, Şubat/2008) S.20-24.
Kıllı, M. Türkoğlu, H. ve Gülmez, C., (2018). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Algısı Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 11(1), S.47-60.
Kısakürek, M.M. ve Alpan, N. (2010) Muhasebe Meslek Etiği ve Sivas İlinde Bir Uygulama. S.217-226 Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/426824
Kutlu, H.A. (2008). Muhasebe Meslek Mensupları ve Çalışanlarının Etik İkilemleri: Kars ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi,( 63-2) S.144-170.Erişim adresi: http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/934/11646.pdf
Margues, P.A. and Pereira, J.A. (2008). Ethical Ideology and Ethical Judgments in The Accounting Profession. Journal of Business Ethics, 86, p.227-242. Erişim Adresi: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s10551-008-9845-6.pdf
Özer, M. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının meslek Etiği Eğitimine Bakışı: Bilecik İli Örneği(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
Sakallı, Ü. (2019). Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Verilen Muhasebe Eğitiminin Türkiye Muhasebe Standartları (TMS/TFRS) İle Uyumluluğunun Sağlanması ve Bu lise Türünde Görev Yapan Muhasebe ve Finansman Öğretmenleri Üzerine Bir araştırma(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Sipahioğlu, Y.G. (2019). Muhasebe, Muhasebecilik, Adli Muhasebe ve Türkiye’de Dört Büyük Denetim Şirketinin Verdiği Adli Muhasebe Hizmetleri(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Soylu, A. (2018). Muhasebe Meslek Etiği ve Muhasebe ve Denetim Meslek Mensuplarının Etik Algısı Üzerinde Bir Araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
TÜRMOB: Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (2013). “Muhasebe Meslek Mensupları İçin Etik Kurallar El Kitabı”, TÜRMOB Yayınları: 457, (Ankara/2013), S.1-222. Erişim Adresi: www.tmud.org.tr/Files/Etik%20Kur%20El%20Kit.%202013.pdf
Yalçın, S. (2011). Muhasebe Meslek Mensupları ve İşletmelerin Etik Konusunda Tutumları. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (2011/Ekim), S.48-64.
Yardımcıoğlu, M., Büyükşalvarcı, A. ve İyibildiren. M. (2006). Etiksel Açıdan Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumluluklarının Konya İli Özelinde İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı: 11, (9 Aralık 2006), S.171-172 Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kmusekad/issue/10226/125759.
Yıldız, G. (2010). Muhasebe Mesleğinde Meslek Etiği ve Kayseri İl Merkezinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 36, (Ağustos-Aralık 2010), S.155-165. Erişim adresi: http://iibf.erciyes.edu.tr/dergi/sayi36/010_g-yildiz.pdf
Yılmaz Adalmış, N. (2019). Muhasebe Eğitiminde Etik: İşletme bölümü Öğrencilerinin Etik Algılarına Yönelik Bir Araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Zeytin, M. (2007). Muhasebe Meslek Mensuplarını Hata ve Etik Dışı Davranışlara Yönlendiren Faktörler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.